Qazaqtyń birligi men eldiń turaqtylyǵyna árqaısymyz jaýaptymyz. Bul ustanymnyń ıaǵnı táýelsizdiktiń qunynyń qandaı ekendigin, osy qańtardaǵy ereýilder kórsetti. Bul, bir ǵasyrlyq oqıǵalardy birneshe kúnge shoǵyrlandyrǵan tarıhtyń kýlmınaııasy Jańaózende beıbit sherýmen bastalyp, Almaty, Taldyqorǵan, Aqtóbe, Tarazda ... Ákimdikterdiń ǵımarattary men avtomobılderdi órtep, urlyq, adamnyń basyn kesýge deıin barý..., UQK basshylarynyń memleketke satqyndyǵy... osy jaǵdaıda memleket tutastyǵy men turaqtylyqty saqtap qalý maqsatynda Aqordanyń ODKB áskerin shaqyryp, ereýilshilerge oq atýǵa luqsat berdi. Osyndaı qym-qıǵash oqıǵalardyń bir ýaqytta, bir jerde bolýy, aldymen avtorıtarlyq bıliktiń qursaýyn tóńkerip, zulymdyqtyń qamalyn qıratqan qazaqtyń asqaq rýhynyń kórinisi edi. Bul, bizdiń jastar kórsetken Keńes Odaǵy kúıreýiniń izashary bolǵan «Jeltoqsan-86»-nyń jalǵasy. Ol ereýildi sodyrlardyń óz maqsattaryna paıdalanǵany, onyń artyn júzdegen adamnyń ólimine ákelip, tragedııaǵa aınaldyrdy.
Bul ereýilder qazaqtyń ári-beri ótken jolyn saralap, sabaq alatyn jáne bodandyq sanadan arylyp, ádiletti-azat qoǵam qurýdaǵy bolashaq jolyn anyqtaıtyn qan men kek, ómir men ólim arpalysqan bir ǵasyrda ózgeretin sanany bir táýlikte ózgertken, ǵasyrǵa bergisiz ýaqyt boldy.
Ádilet izdep jáne burynǵy ozbyr bıliktiń ketýin talap etkender men el táýelsizdigin saqtap qalamyz degen bıliktiń maqsattary bir boldy. Biraq, bul jerdegi másele qazaqtyń áli de bir maqsat pen muratty birdeı oılamaýynan týyndaıtyn olardyń arasynda ulttyq ıdeıaǵa negizdelgen birliktiń joqtyǵyn kórsetti (Ákim J.M. «Túrki órkenıeti negizindegi qazaq ıdeıasy» (monografııa). Almaty, 2008. Abai.kz). Biz osy ýaqytqa deıin qazaq ıdeıasy máselesin kóterýge qorqatyn qorqaýlar qoǵamyndamyz.
Bul, ereýildiń kelesi ereksheligi, - ol aıyr sanaly korrýpııalyq júıege aınalǵan postotarlyq qoǵam men táýelsizdik kezinde ósip, eldi órkenıetke aparatyn býyn arasyndaǵy kúres.
Bul ereýilder Qazaqstannyń jarqyn bolashaǵy, ıaǵnı «Uly arman» jolyndaǵy kúres boldy! Onyń maqsaty, ozbyrlyqqa negizdelgen avtorıtarlyq bılikti qulatý edi. Ozbyrlyq qamaly ıaǵnı «Bastılııa qulady». Endi onyń qırandylaryn qurastyryp, jańa qoǵam qurý aldaǵy kúnderdiń mindeti. Eski qoǵammen birge, onyń negizin salǵandar da tarıh sahnasynyń tórinde qalǵan joq, tabaldyryǵyna... ketti. Olar eldiń esinde jaqsylyǵymen be, zulymdyqtarymen qalady ma, ony ýaqyt kórseter. Al, tiri adamdar tirshiligin isteý kerek.
Aldaǵy birneshe jylda el, bolashaǵyn Q.-J.Toqaevtpen baılanystyrady. Olıgarhııalyq klandar men korrýpııaǵa aralaspaǵan oǵan el osy ýaqytqa deıin sendi..., budan keıin de senýi elge istegen isimen kórinedi. Sebebi, eldiń bolashaǵy soǵan baılanysty! Osy joldardyń avtory elimizdiń 30 jylda ótken joly, onyń ishinde Prezıdent.Toqaevtyń qyzmeti men Qazaqstannyń bolashaǵyna arnalǵan
«Táýelsizdiktiń buldyr joly» («Neıspovedımye pýtı nezavısımostı». Izvestıe Mejdýnarodnoı Akademıı KONKORD, Parıj, 2021, №3, S.9-42. http://academie-concorde.blogspot.com) saraptama maqalasynda Qazaqstannyń ótkeni, búgini jáne araıly erteńine keńirek toqtalady.
«Qańtar-2022» ereýilderi eldi alaıaq, máńgúrt, korrýpıoner ıaǵnı sodyr bılik basqarǵanda, qoǵamda oǵan qarsy kúshterdiń paıda bolatynyn kórsetti.
«Jeltoqsan-86», «Jańaózen-2011» jáne «Qańtar-2022» ereýilderiniń tarıhı sebepterin jan-jaqty saralamaı turyp biz «birligin saqtaıtyn el, urpaǵyna ulaǵatty tárbıe beretin, rýhy asqaq, órkenıetti ult bola alamyz ba» degen suraqtar aldymyzdan shyǵa beredi. Bul suraqqa jaýap bermeı turyp bizdiń qoǵamdaǵy paraqorlyq, korrýpııa, traıbolızm, máńgúrttik t.b. mentalıtetimizdiń quramdas bóligine aınalǵan, órkenıetke jat qylyqtardan arylý qıyn bolady.
2016j jerge baılanysty ereýilder men «Qańtar-2022» qoǵamdaǵy máselelerdi kóshedegi qaqtyǵystarmen emes, Prezıdent, ne Úkimet janynan qurylǵan Komıssııada qoǵammen kelisý arqyly sheshýdiń tıimdiligin kórsetti. Sol jyly «Qazaqstan Alıansy» (QA) qaýymdastyǵynyń (tirkelmegen) usynysymen Aqorda 2016j mamyrda jerge moratorıı jarııalap, Úkimet janynan komıssııa qurdy, 1760 myń adamǵa jer berýge sheshim qabyldap, Úkimetti otstavkaǵa jiberdi.
QA 2012j qoǵamdaǵy dıasporalar, Odaqtar, qaýymdastyqtardy, kásipkerler, zııalylardy... ıaǵnı qoǵamdy biriktirip, elde qalyptasqan máselelerdi kelisim arqyly sheshý úshin qurylǵan (Qosymsha 1). Sebebi, 2009j kúzde bılik eki ret «Qytaıǵa jer beremiz» dep jarııalasa, 2011j daıyndalǵan «Doktrına…» degen qujattyń jobasynda bul elde qazaq degen halyq joq bolyp shyqty?! QA kelesi negizgi mindeti osyndaı qalaımaqandy toqtatý edi.
Ár atqan tań Qazaqstan tarıhyndaǵy eleýli ról atqarǵan «Qańtar-2022» erteńgi kúnniń úlesine aınaldyrýda. Sol kúnderge qurmet retinde jáne Ult pen qoǵamdy biriktirý jáne elimizdiń tarıhy aldynda adal bolý úshin, Qazaqstannyń bolashaǵy jolynda zardap shekkender men mert bolǵandardyń rýhyna arnap ortaq eskertkish ornatý qajet!
«Uly arman» nemese Máńgilik el jolyndaǵy kelesi mindet, - ol qoǵamdy avtorıtarlyq rejımniń qursaýynan tazartyp, «Jańa Qazaqstan» baǵdarlamasyn iske asyrý.
Januzaq Mendeshuly ÁKIM,
Halyqaralyq Adam ınstıtýtynyń prezıdenti
Qosymsha 1
«Qazaqstan Alıansy» qaýymdastyǵy atqarǵan negizgi ister
2012j.
- memlekettik til týraly Úkimet qaýlysynyń qabyldanýyna muryndyq boldy;
-Reseıde, Peterbordan-Irkýtskge deıin qazaq tilin úırenetin 32 top ashtyrý;
2013j.
- 20 jylda meml tilde birde-bir oqýlyq, ne monografııa jazbaǵan 46 ýnıversıtetti qysqartý (optımızaııa);
2014j.
- meml tildi meńgermegen Tótenshe jaǵdaı Agenttigin japtyrý;
- Prezıdent Ákimshiligimen birge eldegi barlyq jetim balalar úıleri, bala baqsha, mektep, kolledj, ýnıverlerdegi on bes jyldaǵy meml tildiń damý tendenııasyn saralaý;
2015j.
- eki AES salýdy toqtatýǵa atsalysý;
- kıiktiń jappaı qyrylýyna baılanysty Úkimet Komıssııasyn qurǵyzý;
- qandastardyń elge kelýine úsh jyl jarııalanǵan moratorııdi buzdyryp, olardyń elge kelýine jol ashý;
2016j.
- Jer satýǵa moratorıı jarııalatý;
- Úkimet janynan jer Komıssııasyn qurǵyzý;
- QHR sottalǵan QR stýdentiniń ólim jazasyn jeńildetý;
- 1760 000 adam jer aldy;
- 24.08.16. Jer satýdy qoldap júrgen Másimov Úkimetin otstavkaǵa ketirý;
2017j.
– Bas prokýratýra bilim sapasy tómen 22 ýnıverdiń lıenzııalaryn qaıtaryp alyp, olardyń birazyn akademııaǵa túsirdi jáne jabýda;
2018j.
-2025 jylǵa deıin jastarǵa arnalǵan eki mln páter salýǵa bıýdjettiń baǵdarlamasyna kirgizdi;
2019j. - elde AES salýdy toqtatýǵa atsalysý;
2020j.
- «Borat-2» fılminiń álemge tarap, kınofestıvalderde kórsetýge tıym salý;
- Táýelsizdik kúni álemniń megapolısterinde Qazaqstannyń týyn kóterý (ár jyl saıyn)...
Osy jyldarda eki oblystyń tórt ákimi QR qarsy Kókshetaýda mıtıng uıymdastyrǵany, kazaktarǵa qarjy bólgeni t.b. úshin jumystan ketti. Alıans ótkizen 50-den astam akııalaryna resmı organdardan 430-daı jaýap hat aldy.
