Qazaqstanda tabiǧi jäne tehnogendık tötenşe jaǧdailar sany azaiǧanymen, olardyŋ saldary qoǧam men ekonomikaǧa älı de eleulı äserın tigızıp otyr. Tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu jäne olardy joiu mäselesı elımızdıŋ qauıpsızdıgı men tūraqty damuy üşın maŋyzdy baǧyttardyŋ bırı bolyp qala beredı.
Jyldyŋ alǧaşqy jartysynda elımızde 15 698 jol-kölık oqiǧasy tırkeldı. Būl ötken jylmen salystyrǧanda 54 paiyzǧa artyq. Mūndai körsetkışter kölık qozǧalysy mädenietın arttyru men infraqūrylymdyq qauıpsızdıkke nazar audaru qajettıgın körsetedı. Al önerkäsıp pen gaz salasynda 60-tan astam apat oryn alyp, 15 adam qaza tapqan, 22 adam jaraqat alǧan. Öndırıs nysandaryndaǧy mūndai jaǧdailar tehnikalyq qauıpsızdık talaptaryn qataŋ saqtaudyŋ maŋyzdylyǧyn aiqyndaidy.
Qazaqstan aumaǧynyŋ şamamen 75 paiyzy tabiǧi apat qaupıne beiım. Būl – sel, su tasqyny, jer sılkınısı jäne orman örtı syndy tabiǧi qūbylystar jiı kezdesetın aimaqtardyŋ köp ekenın körsetedı. Äsırese, elımızdıŋ oŋtüstık jäne şyǧys öŋırlerı seismikalyq tūrǧydan belsendı sanalady. Osyǧan bailanysty apattardyŋ aldyn alu jüiesın jetıldıru memleket saiasatynyŋ basty basymdyqtarynyŋ bırı bolyp otyr.
Soŋǧy jyldary Tötenşe jaǧdailar ministrlıgı materialdyq-tehnikalyq bazany küşeituge erekşe köŋıl bölude. El boiynşa 422 ört söndıru deposy, 3 321 arnaiy tehnika jäne 549 jergılıktı beket jūmys ısteidı. 2024 jyly tötenşe jaǧdailar sany 1,7 paiyzǧa azaiyp, zardap şekkender 1 751-den 1 562 adamǧa deiın qysqarǧan. Mūndai nätijeler jüielı aldyn alu şaralarynyŋ naqty nätijesın baiqatady.
Tötenşe jaǧdailardy erte anyqtau men jedel äreket etu üşın zamanaui tehnologiialar engızılude. Ūşqyşsyz ūşu apparattary men geoaqparattyq jüieler tabiǧi jäne tehnogendık qauıpterdıŋ tuyndau yqtimaldyǧyn boljauǧa mümkındık beredı. Būl ädıster tötenşe jaǧdaidyŋ saldaryn azaityp, qauıpsızdıktı küşeitedı.
2025 jyly respublika boiynşa 2,1 million jedel järdem şaqyrtuy tırkelgen, onyŋ ışınde 104 myŋǧa juyǧy – joǧary basymdyqtaǧy şūǧyl jaǧdailar. Būl derek halyqtyŋ ömır qauıpsızdıgıne jauapkerşılıgın arttyru men alǧaşqy kömek daǧdylaryn üiretudıŋ qajettılıgın körsetedı.
Halyqtyŋ tötenşe jaǧdailar kezındegı daiyndyǧyn arttyru baǧytynda türlı oqu-jattyǧular men aqparattyq kampaniialar ötkızılıp keledı. Mūndai şaralar tek mamandardy ǧana emes, qarapaiym azamattardy da qauıp-qater jaǧdaiynda dūrys äreket etuge üiretedı.
Tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu men joiu – tek memlekettık qūrylymdardyŋ emes, bükıl qoǧamnyŋ ortaq mındetı. Qauıpsızdık mädenietın qalyptastyru ärbır adamnyŋ ömır saltyna ainalǧanda ǧana apattardyŋ saldaryn azaituǧa bolady. Daiyn qoǧam – kez kelgen syn-qaterge tötep beruge qabılettı qoǧam.
