Ūlt ūstazyn ūlyqtai bılu – ūlttyǧymyzdy bıldıredı - Qazybek İsa

Arqyraǧan aqpannyŋ aiaǧynda Ahaŋnyŋ 150 jyldyǧy mereitoiyn aşyp keldık.

On kün el aralauymyzdyŋ aiaǧy Ahaŋnyŋ tuǧan ölkesıne jalǧasty. 28 aqpanda Qostanaida ūlt ūstazy, Alaştyŋ ruhani kösemı Ahmet Baitūrsynūlynyŋ IýNESKO aiasynda toilanatyn 150 jyldyq mereitoiynyŋ resmi aşylu saltanaty öttı.

Qostanai oblysy äkımı Arhimed Mūqanbetovpen kezdesıp, elımız eleŋdep otyrǧan mereitoidyŋ barysy jönınde söilestık. Äkım toi turaly toyqqandy aqparat berdı.

Ahaŋnyŋ 150 jyldyǧyna bailanysty Ükımet basşysy orynbasary E.Toǧjanovqa «Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattyq saualyn joldaǧany belgılı. Onyŋ ışınde Alaş kösemderı Ahaŋ men Jahaŋnyŋ tuǧan auyldaryna baratyn jol joq ekendıgın jazyp, barlyǧy 17 ūsynys jasaǧanbyz. Olardyŋ köbısı oryndalyp jatqany turaly vise-premerdıŋ jauaby da kelgen.

Bızdıŋ deputattyq saualdan keiın Qostanai oblysynyŋ äkımı Arhimed Mūhambetov Jangeldin audanyna, sonyŋ ışınde Ahmet Baitūrsynūly auylyna baryp, elmen kezdesıp qaitqany belgılı. Ahaŋnyŋ toiyna arnalyp ıstelıp jatqan ıs-şaralardy, onyŋ ışınde jol salu bastalǧanyn baiandap, jūrttyŋ oi-pıkırın, ūsynystaryn tyŋdap, maŋyzdy mäselelerdı oryndauǧa uäde ettı. Al eŋ bastysy– Ahaŋ auylyna baratyn joldy kürdelı jöndeuden ötkızu jūmystary şeşımın tauyp otyr.

«2022 jyldyŋ biudjetın bekıtken kezde joldyŋ 11,4 şaqyrymyn jöndeuge 450 mln teŋge bölıngen bolatyn. Qazırgı uaqytta odan ärı qarai jol salu üşın qūjattama äzırleuge qarajat bölındı. Qūjat daiyn bolǧan bette, jūmystar bastalady. Ol maqsatta qosymşa 1,5 mlrd teŋge qarastyryp otyrmyz, būl şamamen 21 şaqyrym jol töseuge jetedı. Sonda 32 şaqyrym joldyŋ qarjysy şeşılıp tūr. Al köktemdegı biudjettı qaita pysyqtau kezınde qalǧan şaqyrymdarǧa qarjy sūraimyz dep otyrmyz»- dedı Arhimed Begejanūly.

Respublikalyq «Qazaq ünı» gazetı men ūlttyq portalynda bızdıŋ «Ūlt ūstazyn ūlyqtauǧa qarsy qoǧamdyq keŋestı taratyp jıberu kerek» degen maqalamyzda köterılgen mäselelerdı de qolǧa alyp jatqandaryn aitty. «A.Baitūrsynūly tuǧan üidı qalpyna keltıruge oblystyq biudjet esebınen qarajat bölındı. Ony jaŋǧyrtyp, muzei üige ainaldyru josparlanyp otyr» dedı. Sondai-aq, Orynbor qalasynda Ahaŋnyŋ eskertkışın ornatu mäselesın demeuşıler arqyly şeşuge tyrysyp jatqandaryn jetkızdı.

Äkımnıŋ aituynşa, bızdıŋ kötergen deputattyq saual boiynşa oblys ortalyǧyndaǧy äuejaiǧa Ahmet Baitūrsynūly esımı berılu turaly ūsynys oblystyq mäslihat deputatary tarapynan öz qoldauyn tauyp jatyr eken. Äuejai äkımşılıgı de öz kelısımın bergen. Būl turaly oblystyq mäslihat hatşysy, ruhaniiatqa qamqor bolyp jüretın käsıpker Sailaubek Eşanov ta rastady. Al keşe oblystyq mäslihat Qostanai qalasyndaǧy äuejaiǧa Ahmet Baitūrsynūlynyŋ atyna berudı qoldap, bekıttı. Endı respublikalyq onomastikalyq komissiianyŋ şeşımı ǧana qaldy.

Qūdai qalasa, Ahaŋnyŋ toiyna alys-jaqynnan aǧylǧan qonaqtardy Qostanaida ūşaqtan tüsken bette äuejaida «Ahmet Baitūrsynūly» degen aişyqty jazumen Ahaŋnyŋ özı qarsy alyp tūrsa qandai ǧanibet!

Mereitoi mäselesınde aimaq basşylyǧy barynşa qimyldap jatyr eken. Halyq ünıne qūlaq türe bılgen oblys äkımı Arhimed Begejanūlyna alǧys aitamyz. Endı sol uädelerdıŋ barlyǧy oryndalsyn dep seneiık.

Ūlylarymyzdy ūlyqtamasaq, el bolyp alǧa jylji almaimyz.

Jalpy, Ahaŋ elındegı saparymyz turaly tolyq aqparatty oblystyq «Qostanai taŋy» gazetınde jazylǧan habar men jurnalist Qydyrbek Qiyshanǧa bergen sūqbatymyzdan oquǧa bolady.

Mereitoidyŋ älqissasy

Biyl 28 aqpanda Qostanaida ūlt ūstazy Ahmet Baitūrsynūlynyŋ 150 jyldyq mereitoiynyŋ resmi aşylu saltanaty öttı. Aituly şaraǧa aqyn, QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty Qazybek İsa, Qazaqstan jazuşylar Odaǧynyŋ töraǧasy Ūlyqbek Esdäulet, QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ Tıl saiasaty komitetınıŋ Şaisūltan Şaiahmetov atyndaǧy «Tıl-Qazyna» ūlttyq ǧylymi-praktikalyq ortalyǧynyŋ direktory Erbol Tıleşov, Almaty qalasyndaǧy AhmetBaitūrsynūly memorialdyq muzei-üiınıŋ direktory Raihan İmahanbet, öŋırımızdegı ziialyqauym ökılderı qatysty. Saltanatty jiyndyaimaq basşysy Arhimed Mūhambetov bastap, alystan-jaqynnan kelgen meimandar oblysortalyǧyndaǧy Ahaŋ eskertkışıne gül şoǧyn qoiudan bastady.

Mūnan keiın A.Baitūrsynov atyndaǧy Qostanai öŋırlık universitetınde «Ūlt ūstazy» döŋgelek üstel otyrysyna jalǧasty. Alǧaşqy söz kezegın alǧan oblys äkımı jyl boiyna öŋırımızde auqymdy ǧylymi-tanymdyq jäne mädeni-aǧartuşylyq şaralardy ötkızu jospary bekıtılıp, tiıstı jūmystar jürgızılıp jatqanyn jetkızdı:

— Ūlt ūstazyna arnalǧan aituly şaralar ötken aptada Elordamyzdan bastau alyp, ruhani kösemnıŋ tuǧan jerınde jalǧasyp jatyr. Jyl basynda Jankeldin audanyna jūmys saparymmenbaryp, halyqpen kezdesıp qaittyq. Sol kezdesuaiasynda auyl tūrǧyndary jol jöndeu, internet jelısın qosu jäne medisinalyq kömek körsetu sapasyn arttyru jönınde ötınışterın jetkızgenbolatyn. Osyǧan bailanysty qosymşa şaralarqabyldap jatyrmyz. 2022 jyldyŋ biudjetınbekıtken kezde «Şūbalaŋ-Qarasu» baǧytyndaǧy joldyŋ 11,4 şaqyrymyn jöndeuge 450 mln teŋge bölıngen bolatyn. Qazırgı uaqytta odan ärı qarai jol salu üşın qūjattama äzırleuge qarajat bölındı. Qūjat daiyn bolǧan bette, jūmystar bastalady. Ol maqsatta qosymşa 1,5 mlrd teŋge qarastyryp otyrmyz, būl şamamen 21 şaqyrym jol töseuge jetedı. Şalǧai auyldardy internet jelısıne qosu boiynşa Sifrlandyru ministrlıgıjäne «Qazaqtelekom» aksionerlık qoǧamymen bırlesıp jol kartasy äzırlenıp, jūmystar pysyqtaluda. Jospar aiasynda Torǧai auylyndaǧy «Ahmet Baitūrsynūly men Mırjaqyp Dulatūlynyŋ ädebi muzeiın» jöndeu jūmystary jürgızıletın bolady jäne ekspozisiiasy tolyǧymen qaita jaŋartylady. Oǧan qosa, A.Baitūrsynūly tuǧan üidı qalpyna keltıruge oblystyq biudjet esebınen qarajat bölındı. Ony jaŋǧyrtyp, muzei üige ainaldyru josparlanyp otyr, — dedı aimaq basşysy.

Aqyn Qazybek İsa öz sözınde Ahaŋnyŋ mereitoiyna toqtaldy:

- Älemde barlyq elde Ūlttyŋ ūly tūlǧalarynyŋ memorialdyq keşenı eŋ aldymen olardyŋ tuǧan jerınde bolady. Kielı Jidebaidy oblys ortalyǧynan tym alysta dep Ūly Abaidyŋ memorialdyq keşenın Öskemennen nemese Semeiden salǧan joqpyz ǧoi. Ūlylarǧa taǧzym etu üşın el alysty jaqyndatyp, Abai auylyna barady. Sol sekıldı Ūlttyŋ ūly kösemı Ahmet Baitūrsynūlynyŋ äruaǧyna taǧzym etu üşın alystaǧy Ahmet auylyna baruy kerek, dedı. —«Aqjol» partiiasy biylǧy jyldy Memlekettık tıl jyly dep jariialaudy ūsyndy. Bıraq Ükımet Balalar jyly dep atady. Degenmen ūlt üşın, qoǧam üşın biyl Ahaŋ toiy qarsaŋynda Ana tılıjyly bolady dep senemın. Bızdıŋ kötergen deputattyq saual boiynşa oblys ortalyǧyndaǧy äuejaiǧa Ahmet Baitūrsynūly esımı berılu turaly ūsynys öz qoldauyn tauyp jatyr. Äuejai äkımşılıgı öz kelısımın bergen, qazırgı künı osy mäselenıŋ şeşıluı ükımettık deŋgeide qarastylyp jatyr. Sonymen bırge bır aita keterım, mynau universitettıŋ atyndaǧy «Ahmet Baitūrsynov» degen tegındegı «ov» jalǧauyn alyp tastau kerek. Alaş kösemderı Ahaŋ, Älihan, Mırjaqyptar öz tekterınen ov» jalǧauyna qarsy bolǧan, ol turaly maqalalary da bar— dedı QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty.

Jarty ǧūmyryn Ahmet Baitūrsynūly muzei-üiıne arnaǧan Raihan İmahanbet «Qazaq» dep ötken Ahmet Baitūrsynūlynyŋ jasaǧan eŋbegınıŋ törtten bır bölşegınde jasai alǧai otyrmyz deidı. -Artqa täuelsızdıkpen bırge otyz jyldyqty tastaǧanymen, qoǧamda tūlǧalarymyzdyŋ da eŋbegı elenıp jatqan joq. Ony eskeruımız kerek. Äsırese, bız atqa mınıp jürgen er azamattarymyzǧa qaraimyz. Keşegı Alaş arystarynyŋ ruhyn sızdersezınbeseŋızder, qarapaiym halyqtyŋ sezıngenıazdyq etedı. Äsırese, Ahmettı ūşyrǧan Aqkölge ülken köŋıl audarularyŋyzdy sūraimyn. Köbı elden tysqary jatyr dep oilaidy. Eger jaǧdaiyn jasasa, Ahmet tuǧan ölkege el nege barmaidy?,- dep ahmettanuşy Ahmet atamyzdyŋ öleŋımen oiyntüiındedı.

Söz oraiynda aita keteiık, universitet qabyrǧasynda ötken jiynda Qazaqstannyŋ «Aq jol» demokratiialyq partiiasynan sailanǧan Mäjılıs deputaty Qazybek İsa öŋırımızdıŋ tıl janaşylary aqyn Aqylbek Şaiahmet pen «Qostanai taŋy» gazettınıŋ bas redaktory Janūzaq Aiazbekovke «Aq jol» partiiasynyŋ eŋbek ardagerlerıne arnalǧan «Eŋbegım elıme» medalın tabys ettı. Saltanatty şara soŋynda belgılı ǧalym, aqyn Serıkbai Ospanovtyŋ «Ūlt ūstazy» kıtabynyŋ tūsaukeser räsımı öttı. Märtebelı meimandar men ǧalymdarǧa «Ahmet Baitūrsynov» qūrmet medalı tabys etıldı.

Aituly şara qalamyzdyŋ mädeni oryndarynda da jalǧasyn tapty. A.Baitūrsynov atyndaǧy Qostanai öŋırlık universitetınde, Ybyrai Altynsarin memorialdyq muzeiınde, I.Omarov atyndaǧy qazaq drama teatrynda, «Dostyq üiınde» jäne Balalar şyǧarmaşylyq üiınde ahmettanu därıs sabaqtary öttı. Jastarsaraiynda Ahmet Baitūrsynūlyna arnalǧan mereilı jyldyŋ saltanatty aşylu räsımı boldy. Ädebi-sazdy keş ötıp, onda Ahaŋnyŋ änderı, küilerı oryndalyp, öleŋderı oqylady, kemeŋgerdıŋ ömırınen teatrlandyrylǧan qoiylymdar ūsynyldy. «Qostanai Plaza» sauda-oiyn-sauyq ortalyǧynda Ahmet obrazymenfotosessiia, mektep oquşylarynyŋ, studentterdıŋ qatysuymen interaktivtı şaralar öttı, ondabelgılı öner ielerı jäne körkemönerpazdar ūjymy öner körsettı. Jastar arasynda «Astyqjan» saudaortalyǧy aimaǧynda «Poisk» tanymdyq kvestoiyny ūiymdastyryldy. «Masa» Youtube-jobasynyŋ tūsauy kesıldı.

Mereitoi aiasynda «Baitūrsynūly oqulary-2022», halyqaralyq ǧylymi-praktikalyq konferensiialar, «Ahaŋ jürgen jolmen» ǧylymi ekspedisiiasy, qairatkerdıŋ mūrasyn zertteuge arnalǧan «Ahmet älemı» interaktivtı portaly, oblystyq teatr sahnalarynda taqyryptyq qoiylymdar josparlanǧan. Erekşe atap ötetın jait, kelesı oqu jyly oblys üşın maŋyzdy mamandyqtar boiynşa Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy granttar jergılıktı biudjet esebınen taǧaiyndalady.

Mereitoiǧa arnalǧan negızgı ıs-şaralardy özınıŋ tuǧan künı aiasynda, iaǧni 5 qyrküiek şamasynda ötkızu josparlanǧan. Oǧan qosa, oblys ortalyǧynda Qazaqstan halqy tılderı künıne arnalǧan auqymdy şaralar, «Tıl-qazyna» festivalı ötedı. Sondai-aq, tarihi tūlǧanyŋ tuǧan jerı Jankeldin audanynda bırqatar kölemdı mereitoilyq şaralar, atap aitqanda ädebi muzeidıŋ jöndeuden keiıngı tūsaukeserı, ǧylymi täjıribelık konferensiia, aqyndar aitysy, oquşylar arasynda «Ahmet oqulary» baiqauy, at sportynan jarystar ötkızu közdelgen.

Aita ketu kerek, aqjoltai jaŋalyq, ūlt janaşyrlarynyŋ bastamasymen Ahaŋ atyndaǧy öŋırlık universitet «ov» jalǧauynan arylyp, Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy oqu ordasy bolyp atalatyn boldy.

«Qostanai taŋy» gazetı

Qazybek İsa: «HALYQ TALABY ORYNDALMAI, EL JAǦDAIY OŊALMAIDY»

Parlamentke kelmei jatyp-aq halyq qalaulysyna ainalǧan, elınıŋ şyn yqylasyna bölengen, Mäjılıs törınde otyrǧan bır jylda tynymsyz eŋbek tyndyrǧan Qazybek İsa myrza. Äleumettık jelıde jūrtşylyq osy igı ısterıne qarap, «joǧary mınberde otyrǧan ūlttyŋ joqtauşysy – Qaz dauysty Qazybek» dep atap kettı. Ahmet Baitūrsynūly jylynyŋ resmi aşyluyna Ahaŋnyŋ elıne kelgen halyq qalaulysyn qostanailyq halyq ta ystyq yqylaspen qarsy aldy. Ekı kün boiy qasynda jürıp, bız de ol kısıge bauyr basyp qalyppyz. Bıraz äŋgımenıŋ şetın aǧyttyq. Sol sūqbatymyzdy yqşamdap, nazararyŋyzǧa ūsynyp otyrmyz.

KEDEIŞILIK KEŊINEN JAILAP ALǦAN ELMIZ

​- Būnyŋ aldyndaǧy jyly Qyzylorda oblysy Qarmaqşy audanynda bır otbasynyŋ üş ūly, sodan keiın Qyzylorda qalasynda saiajaidy panalaǧan otbasynyŋ Älinūr, Aldiiar, Abzal atty üş ūly, al aqpanda astanada aiadai laşyqta tūryp jatqan bır otbasynyŋ bes qyzy örtten qaza tapty. Üş oqiǧada da köp balaly otbasynyŋ äke-şeşelerı tüngı jūmysta bolǧan. Qu joqşylyq!

Al sol kezde Äleumettık qorǧau ministrı köp balaly analarǧa 16 myŋ teŋge köp dep, eldıŋ yzasyn tudyrsa, vise-ministr auyr qasıretke ūşyraǧan ata-analardyŋ tüngı jūmys ısteuın «būl olardyŋ taŋdauy» dep eldı şoşytty.Äleumettık jelıde jūrt Äleumettık qorǧau ministrı men vise-ministrdı ornynan ketsın dep şulap jatty. Bes qyzdyŋ ölımınen keiın belgılı rejisser Talǧat Temenov telefon soǧyp, osy oqiǧany auyr küizelıspen jetkızdı ärı maǧan öleŋ jazşy dep ötınış bıldırdı. «Jer betınde perıştege joq oryn» jyry sodan tuǧan bolatyn...

Osydan keiın köp balaly analar är jerde talaptaryn aityp ereuıldedı. Aqyry, ükımet otstavkaǧa kettı. Tura osy qaiǧyly jaǧdaiǧa tıkelei qatysy bar dep aita almaimyn, bıraq sol jyly nauryzda tūŋǧyş prezident ornyn bosatty. Bärıbır būl bızdıŋ qoǧamda köp jyldardan bergı äleumettık teŋsızdık, kedeişılık zarynyŋ ötıp ketkendıgı ekenı anyq.

ALAŞ QAIRATKERLERIN ŪMYTU –SAIаSİ QATELIK

​- Ädıletsızdıkke ūşyraǧan, quǧyn körgen kärı tarih pen tarihi tūlǧalardyŋ esımı döŋgelep otyryp ūrpaǧynyŋ aldyna qaityp keletını – ūly aksioma. Ol älemdık täjıribede bar dünie. Özımız de qairanda ketken Alaş bozdaqtarynyŋ jyrymen susyndap öskendıkten, ışımızde jatqan būlqynystyŋ boluy da zaŋdylyq. Sol sebeptı, halyqtyŋ mūŋy – menıŋ mūŋym, menıŋ mūŋym – halyqtyŋ mūŋy boluy kerek.

Ötken jyly Parlamentke kelısımen, «Aq jol» partiiasynyŋ fraksiiasy atynan Premer-ministrdıŋ orynbasary Eraly Toǧjanovqa deputattyq saual joldadyq. Onda 30 jyldyǧy atalyp ötetın Qazaq Elı Täuelsızdıgı jolyndaǧy ǧasyrlar boiǧy janqiiarlyq küresterdıŋ ışınde Alaşordanyŋ orny airyqşa ekenı basa aityldy. Orta Aziiada alǧaşqy zamanaui saiasi partiia qūryp, Alaş Orda avtonomiiasyn jariialaǧan Alaş arystary Azattyq jolyndaǧy ūly küreste ūlt bolaşaǧy üşın sanaly türde qūrbandyqqa bara bıluımen qandai qūrmetke de laiyqty. Basty Ūrany - Jerdı satpau, Eldı saqtau, Tıldı saqtau. Sonymen qatar Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyn merekeleu jönındegı komissiianyŋ memlekettık deŋgeidegı ıs-şaralar qatarynda Alaş kösemı Älihan Bökeihannyŋ 155 jyldyǧy da bar ekenı eskerılıp, Qaraǧandynyŋ Oktiabr audanyna Älihan Bökeihannyŋ esımın beru jönındegı şeşımdı halyq zor quanyşpen qarsy aldy. Jalpy, soŋǧy kezde Alaş taqyrybynyŋ el arasynda keŋ tarala bastaǧany öte quanyşty tendensiia. El täuelsızdıgı jolynda janyn pida etken Alaş qairatkerlerınıŋ asqaq ruhyn qasterlep, este qaldyru şaralary (köşelerge, mektepterge, eldı mekenderge esımderın beru, eskertkışter qoiu, t.b.) elorda men öŋırlerde tiıstı därejede jüzege asuy qajet. Onyŋ nätijesı de joq emes – astanada Alaş kösemderı Älihan, Ahmet, Mırjaqyptardyŋ eskertkışterı asqaqtap tūr qazır.

​Alaida, Alaş dese qarapaiym köpşılıktıŋ esıne tek Alaşorda ükımetınıŋ körnektı kösemderı Älihan Bökeihan, Ahmet Baitūrsynūly, Mırjaqyp Dulatūly sekıldı bırneşe tūlǧanyŋ esımderı ǧana keledı. Şyn mänınde būl tızım äldeqaida auqymdy. Aitalyq, 2019 jyly «Aq jol» partiiasy «Alaş» institutymen bırlesıp, būryn belgısız bolyp kelgen 700-den astam tūlǧany qūraityn jergılıktı Alaş qairatkerlerınıŋ tızımın daiyndady. Alaştanuşy ǧalymdardyŋ zertteulerınıŋ negızınde jasalǧan tızımgeköpşılık qauymǧa esımderı ūmyt bolǧan är öŋırdıŋ jergılıktı Alaş qairatkerlerı engızıldı. Ärbır oblys, qala äkımderıne sol jerge qatysy bar, sol jerden şyqqan Alaşşyl azamattardyŋ tızımı jıberılıp, olardyŋ attarynjergılıktı jerdegı köşe, mektep, t.b. nysandarǧa berudıūsynǧan bolatynbyz. Alaida, alynǧan jauaptar köŋılge qonbaidy. Köbınese jauaptar jaltarma sipatta, būǧan deiın Alaştyŋ el auzyndaǧy jiyrma şaqty tanymal basşylarynyŋ esımderın ataumen ǧana şektelgen. Būndai ädıletsızdıktı bız ülken saiasi qatelık dep sanaimyz. Jalpy, bızde memleket tarapynan bekıtılgen tızım bar, soǧan engen tūlǧalar ǧana älgıdei qūrmetke ie bola alady. Ol tızımgeköp Alaş qairatkerlerı kırmegen. Alaş turaly talaptyeskere otyryp, sol memlekettık arnaiy tızımdı qaita qarau kerek.

ŪLT ŪSTAZYN ŪLYQTAI BILU – ŪLTTYǦYMYZDY BILDIREDI

​- İä, Ahaŋnyŋ 150 jyldyǧyna bailanysty Ükımet basşysy orynbasary E.Toǧjanovqa «Aq jol» fraksiiasynyŋ deputattyq saualyn joldaǧanymdy bılesızder. Onyŋ ışınde Alaş kösemderı Ahaŋ men Jahaŋnyŋ tuǧan auyldaryna baratyn jol joq ekendıgın jazdyq. Jaqynda Qostanai oblysynyŋ äkımı Arhimed Mūhambetov Jangeldin audanyna, sonyŋ ışınde Ahmet Baitūrsynūly auylyna baryp, elmen kezdestı. Ahaŋnyŋ toiyna arnalyp ıstelıp jatqan ıs-şaralardy, onyŋ ışınde jol salu bastalǧanyn baiandap, jūrttyŋ oi-pıkırın, ūsynystaryn tyŋdap, maŋyzdy mäselelerdı oryndauǧa uäde ettı. Halyq ünıne qūlaq türe bılgen oblys äkımıne alǧys aitamyz. Endı sol uädelerdıŋ barlyǧy oryndalsyn dep seneiık. Ūlylarymyzdy ūlyqtamasaq, el bolyp alǧa jylji almaimyz.

Al joldanǧan saualymyzǧa Ükımet tarapynan jauap hat keldı. Onda Qazaqstan Prezidentınıŋ 2021 jylǧy 19 mausymdaǧy №624 Jarlyǧyna säikes Ahmet Baitūrsynūlynyŋ 150 jyldyq mereitoiyna daiyndyq jäne ony ötkızu jönındegı memlekettık komissiia qūrylyp, Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık hatşysy atalǧan komissiia töraǧasy bolyp belgılengenı jazylǧan. Jalpy respublikalyq jospar bekıtıldı. IýNESKO kölemınde atalyp ötıletın boldy. Ol jaiynda köpşılık habardar. Al eŋ bastysy – Ahaŋ auylyna baratyn joldy kürdelı jöndeuden ötkızu jūmystary şeşımın tauyp otyr. Bızdıŋ kötergen deputattyq saual boiynşa oblys ortalyǧyndaǧy äuejaiǧa Ahmet Baitūrsynūly esımı berılu turaly ūsynys öz qoldauyn tauyp jatyr. Qostanaiǧa kelgen adam ūşaqtan tüsken bette «Ahmet Baitūrsynūly äuejaiy» degen ülken jazu alypǧimarattyŋ maŋdaişasynda jazu qarsy alyp tūrsa qandai ǧanibet! Būl jaǧynan aimaq basşylyǧy zor eŋbek jasapty.

​Alaida «qap, ättegen-ai» degızgen bır jaitqa qapalanyp qaldyq. Bız ūlt ūstazynyŋ eŋselı eskertkışı tek Qostanaimen, qos astanamen ǧana şektelmeuı kerek, bükıl Tūrannyŋ tūlǧasy derlık Ahaŋnyŋ eskertkışı Türkı älemınıŋ ordasy Türkıstanda, alǧaşqy astanamyzdyŋ bırı Qyzylordada, Şymkentte, barlyq oblys ortalyqtarynda da tūruy tiıs, Türkiiada Ankarada, Reseide Orynborda, Özbekstanda Taşkentte, Äzırbaijanda eskertkışterun ornatuǧa qol jetkızu kerek dep atap körsetıp, ūsynys jasaǧan edık. Ahaŋnyŋ tuǧan oblysy ortalyǧynda ötken qoǧamdyq keŋes Ahmet Baitūrsynūlynyŋ memorialdyq keşenın saluǧa jäne Orynbor qalasynda eskertkışın ornatuǧa qarsy şyǧypty. Qoǧamdyq keŋes osy ūiǧarymdy qoldap dauys berıptı. Syltaulary – «qarjy jetpeidı- mys». Aşy da bolsa aitaiyn, osy jaiyn estıgende, «Ūlt ūstazyn ūlyqtauǧa qarsy qoǧamdyq keŋestı taratyp jıberu kerek» dep jazǧan edık.

​Ūlttyŋ ūly ūstazyna qūrmetımız şeksız. Ol qazaqqa ǧana emes, tūtas türkı düniesıne ortaq tūlǧa. Oblys äkımı Arhimed Mūhanbetovpen kezdeskenımızde osynyŋ bärın aittyq. Bır quantarlyǧy, aimaq basşylyǧy köp dünie atqaryp jatyr eken. Syn aitylady, sol synnan qorytyndy şyǧarylǧany dūrys. Synǧa qarsy şyǧu – halyqqa qarsy şyǧu degen söz. Al iutub arnasynda taralǧan videodaǧyAhmet Baitūrsynūly üiınıŋ müşkıl halın aityp küizelgen Äbdısalyq Jaqsymbekov aqsaqalmenıŋ telefonymdy özı tauyp alyp, deputatattyq saualyma bailanysty «jylap otyryp tyŋdadyq» dep, şynaiy alǧysyn aitty.

Sol sekıldı talai aǧaiyndar habarlasyp, alǧystaryn aityp jatyr. Eldıŋ aq tılegıne rizamyz, tek ümıtterın aqtai alsaq dep qairat tanytyp jürmız.

Eŋ bastysy, Ūlt Ūstazyn ūlyqtai bılu- ūlttyǧymyzdy, eldıgımızdı bıldıredı.

QANDY QAŊTARDA EL EREUILGE PŪL ÜŞIN ǦANA EMES, TIL ÜŞIN DE ŞYQTY...

​- Qai zamanda da halyqtyŋ talaby oryndalmai, eldıŋ jaǧdaiy oryndalmaidy. Keşegı qasırettı qaŋtar qaqtyǧysy bolǧan kezde, Jaŋaözende beibıt ereuıl bastalǧanda, 3 qaŋtar künı «Jaŋaözendıkterdıŋ talaby oryndaluy tiıs» dep maqala jazdym. 4 qaŋtarda Azat Peruaşev «Aq jol» partiiasynyŋ fraksiiasyn ötkızdı. 8 qaŋtar künı «Qazaqstan» ūlttyq arnasynyŋ «Aşyq alaŋ» baǧdarlamasyna şyqtym. Onda eldıŋ namysy üşın, äleumettık ädıldıktı talap etıp ereuılge şyǧyp, beibıt şeru ötkızgen ärı sol jolda jazyqsyz ūstalyp jatqandardy bosatuyn talap ettım. Al 9 qaŋtarda “Qazaq ünı” ūlttyq portalyna şyqqan şyqqan “HALYQTYŊ TILINDE SÖILEI ALATYN HALYQTYQ ÜKIMET KEREK! JAŊAÖZEN - JAŊA KEZEŊ BASTAUY» atty maqalam, odan soŋ 10 qaŋtarda şyqqan «JAZYQSYZ JANDAR JAZAǦA ILINIP KETPEUI TİIS”- atty maqalamqatty qoldauǧa ie boldy. Belgılı telejurnalist Nartai Aralbaiūlynyŋ iutubarnasynda ereuıl taqyrybynda sūqbat berdım.

“ALTYNDY BASYP OTYRYP, JALAŊAIаQQA AINALDYQ!”-atty jyrym jariialandy.

26 qaŋtarda: “Memlekettık töŋkerıs jasaǧandar tügel anyqtalyp tegıs jazalanuy tiıs” dep, «Aq jol» fraksiiasynyŋ Bas prokurorǧa deputattyq saualyn jariladym.

Basynan bastap, qamalǧandar men olardyŋ tuystarymen kezdesuler ötkızdık. Mäselen, Azat Peruaşev ekeumız Tarazdaǧy türmede qapasta otyrǧan 68 adamnyŋ barlyǧymen kezdesıp, jeke-jeke söilestık.

Bızdıŋ aralasuymyzben bırneşe jas türmeden bosap şyqty, aldy alǧystaryn jariialap jatyr.

Halyq köşege pūl üşın ǧana emes, tıl üşın de şyqqanyn jazdym. Jalpy, bız tıl mäselesın talai köterıp kelemız. «Qazaq ünı» gazetı saitynda jariialanǧan Prezidentten Memlekettık tıl turaly zaŋdy talap etken Aşyq hatqa bır jarym aida 126 myŋnan astamadam qol qoidy!

​Jalpy, qaŋtardaǧy qaiǧyly oqiǧa jaiynda az aitylǧan joq. Bız de öz tarapymyzdan barlyq şyndyq aşylyp, kınälıler jazalanuy tiıs ekendıgın talap etıp otyrmyz. Bız üşın basty maqsat – memlekettı saqtap qalu. Qazynaǧa bai, kenge toly elde kedeiler bolmauy tiıs. Oligarhtar zaŋsyz ielengen qarjylaryn memleketke qaitaruy qajet. Ūlttyq konsepsiia qabyldaityn uaqyt jettı. Qasıret qaitalanbauy üşın ūlttyq kelısım jasaluy kerek.

​Aitalyq, jaŋa kezeŋ bastauy bolǧan Jaŋaözen ereuılıne Prezidenttıŋ ükımet komissiiasyn jıberıp, ereuılşılerdıŋ talabyn oryndatuy – otyz jyldyq Täuelsızdıgımızdegı bilıktıŋ halyqqa jasaǧan alǧaşqy qadamy. Būdan on jyl būryn Jaŋaözende ereuıl bolǧanda ne bolǧany bärımızge belgılı. Al osy jolǧy qaŋtar qasıretınde Prezidenttıŋ barlyq jauapkerşılıktı özı köteruı memlekettı saqtap qaldy. Sondyqtan, būl jerde memlekettı saqtau jolynda memleket basşysynyŋ özı de qūrbandyqqa baryp otyr deuge bolady. Bärınen de 227 adamnyŋ qaza tapqany orny tolmas auyr qaiǧy...

TABANDY TALAP ETKENDE, NÄTİJESI DE JAQSY BOLADY

​

- Talap degennen şyǧady. Jalpy, joǧary jaqqa qoiǧan talaptaryŋyz ünemı oryndalyp, qoiǧan saualdaryŋyzdan nätijelı jauaptar kelıp jata ma?

​- Özımız qarapaiym halyq ışınen şyqqandyqtan, el atynan sailanǧandyqtan, är kez sol jūrtşylyqtyŋ oiyndaǧy jatqan tüitkılderdı naqty däleldermen ortalyqqa jetkızıp kelemız. Tabandy talap etkende, nätijesı de daqsy bolady. Bır ǧana mysal aitaiyn. Özderıŋızge mälım, ötken jyly futboldan bızdıŋ jıgıtterımız Fransiiaqūramasynan 8:0 esebımen masqara bolyp jeŋılgen edı. Anau jyly tuys el Türkiiadan 6:0 bolyp ūtylǧanda jerge kırıp kete jazdaǧanbyz. Būl degenıŋız futbol tarihynda bolmaǧan masqara jeŋılıs! Osyǧan bailanysty «Gol salmaityn, tek halyq qazynasyna qol salatyn, qol salǧanda mol salatyn futbolǧa milliardttardy şaşudy toqtatu kerek! Onyŋ ornyna balalar sportyn damytu kerek» dep talai mäsele köterdık. Ükımetke joldanǧan deputattyq saualymyz qoǧamda ülken rezonans tudyrdy. Äleumettık jelılerde rekordtyq deŋgeide tarady. Qoldau pıkırlerdıŋ köptıgı sonşa, esebı joq. Nätijesız futbolǧa bölıngen 133 mlrdqa kemınde 133 mektep saluǧa bolar edı.

​Būl deputattyq saualymyzǧa Ükımetten jauap jettı. Zaŋda belgılengen merzım bır ai bolǧanda «Aq joldyŋ» deputattyq saualy boiynşa futbol biudjetı qaita qaralyp jatqany jönınde, tolyq eseptelıp bıtkende jauap berıletını turaly eskertpe kelgen edı. Atap aitqanda «Şahter» (Qaraǧandy obl.) jäne «Qaisar» (Qyzylorda obl.), «Ordabasy» (Şymkent q.) futbol klubtary senımgerlık basqaruǧa berılıp, «Tobyl» futbol kluby (Qostanai obl.) jekeşelendırıldı. Sonymen qatar, Aqmola oblysynyŋ äkımdıgı «Oqjetpes» futbol klubyn 2023 jyly jeke menşıkke ötkızudı josparlap otyr, al Maŋǧystau oblysynyŋ äkımdıgı özıne tiesılı käsıbi futbol klubtaryn jekeşelendıru mäselesın pysyqtauda.

​Eŋ bastysy, käsıbi klubtarǧa bölınetın qarajat 20,1 mlrd teŋgege qysqartylyp, būl qarjy memlekettık sporttyq tapsyrysqa, sport infraqūrylymyna, būqaralyq sporttyq ıs-şaralarǧa qaita baǧdarlanatyn boldy.