Mūǧalım – ǧasyrlar toǧysyndaǧy ūly mamandyq. Mereilı ıs, märtebelı mındet. Bılım men bılıktıŋ tūǧyry. Bügıngı taŋda bilıktıŋ būl salaǧa nazary auyp otyr. Oŋ özgerısterge qarap, ışıŋ jylidy. Öitkenı «Ūstazy myqtynyŋ – ūstanymy myqty» degennıŋ mänın ūǧyndyq. Qoǧamnyŋ jıtı talqylauynan soŋ «mūǧalım märtebesın» köteruge zaŋdy tūrǧyda mümkındık aldyq.
Būl rette el Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ: «Mūǧalımnıŋ eŋbegı – adamzat igılıgımen astasqan ölşeusız eŋbek»,– dep aitqany da mälım.Zaŋdy tūrǧyda bärı oidaǧydai. Al soŋǧy kezde oryn alǧan oqiǧalarǧa qarap, kökeide sūraq tuyndaidy eken. Mūǧalım märtebesın zaŋ jüzınde qorǧaǧanmen, onyŋ qoǧamdaǧy märtebesın qorǧai aldyq pa? Mereiın üstem ete aldyq pa? Osy sūraqtarǧa jauap alyp, elımızdegı mūǧalım märtebesınıŋ jaiyn bılu maqsatynda Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna orai ūiymdastyrylǧan «30 jyl 30 esım» ūlttyq baiqauynyŋ jeŋımpazy, Nūr-Sūltan qalasy №90 mektep-gimnaziiasynyŋ direktory Aiatjan Ahmetjanūlymen sūhbattasqan bolatynmyn, sony nazarlaryŋyzǧa ūsynamyz. ⁃Taldyrqorǧandaǧy mūǧalım men oquşy arasyndaǧy oqiǧadan habardar bolsaŋyz kerek. Mūǧalımnıŋ qazırgı qoǧamdaǧy märtebesı qandai? ⁃Jalpy mūǧalım märtebesı degen kezde bır ūsaq-tüiek balalar men mūǧalım märtebesın bailanystyruǧa tolyqqandy bolmas. Mūǧalım de pende, ol da qoǧamnyŋ müşesı. Kez kelgen jerdıŋ tentegı bolady, sotqary bolady. Oquşylardyŋ arasynda da är türlısı kezdesedı. Sondyqtan da bır oqiǧa bügıngı mūǧalım märtebesıne dälel bolady dep oilaimyn. Jäi ǧana bır tentek oquşynyŋ qatardaǧy oqiǧasy dep baǧalaimyn. ⁃Däl osy baǧyttaǧy Ashat Aimaǧambetovtyŋ jūmysyna qandai baǧa berer edıŋız? ⁃Mūǧalım märtebesı turaly zaŋdy būnyŋ aldyndaǧy ministrlık jasady, eŋ soŋǧy nüktesın Ashat Qanatūly qoidy. Ol osy tūrǧydan ülken şarua tyndyrdy. Bırden aitaiyn, qazırgı mūǧalım märtebesı turaly zaŋnyŋ qabyldanuy ol bärımızge motivasiialyq baǧyt berdı. Zaŋda köbırek mūǧalımderdıŋ qarjylyq mäselelerın şeşuge män berıldı. Mūǧalım märtebesınıŋ köterıluı, magistranttar men ärtürlı üzdık mūǧalımderge berıletın qarjynyŋ qarastyryluy tülekterdıŋ atalǧan mamandyqqa degen qyzyǧuşylyǧyn arttyrdy. Sonymen bırge Ashat Qanatūlynyŋ eŋ ülken şeşımderınıŋ bırı pedagogikalyq mamandyqtarǧa tüsetınderdıŋ stipendiiasyn qatardaǧy basqa mamandyqtarǧa tüsetınderdıŋ stipendiiasynan joǧaru etuı būl da üzdık oquşylardyŋ pedagogikalyq mamandyqqa keluıne jolyn aşty. Kelesı bır dünie mūǧalımder jalaqysynyŋ köterıluı ol prezidenttıŋ şeşımı. Däl osy zaŋnyŋ arqasynda mūǧalımderdı käsıbi lauazymynan tys jūmystarǧa jegu mäselesı belgılı bır deŋgeide toqtady. Būrynǧydai mäjbürlep konsert zaldaryn toltyru ne senbılıkke alyp baru, tazalyq jūmystaryna jegu, şöp jūlǧyzu syndy närsenıŋ bärı toqtady. Osy jūmystardyŋ retteluı mūǧalım mamandyǧyn eŋ joǧary deŋgeige jetkızdı. Qazır ŪBT-dan joǧary bal almaǧan bala pedagogikalyq mamandyqtarǧa tüse almaidy. Sonymen qatar Ashat Qanatūlynyŋ taǧy bır ūtymdy şeşımın aita keteiın. Ol pedagogikalyq mamandyqtarǧa tüsudıŋ şektık balyn köteruı. Iаǧni būryn şektık bal pedagogikalyq baǧytta 50 bal bolatyn bolsa, biylǧy jyly ol 80 balǧa deiın köterıldı. Al grantqa tüsu üşın 100-den tömen alsaŋ tüse almaisyŋ. Sondyqtan mūndai şeşım bolaşaqtyŋ şeşımı. Endıgı bır 5-6 jyldan keiın talanttylardyŋ bärı mektepke kele bastaǧan kezde mūǧalım märtebesı şynaiy öz biıgıne köterıledı dep oilaimyn. ⁃«Pedagog märtebesı turaly» zaŋ jobasy qabyldanǧan soŋ, mūǧalımderdıŋ ömırı qalai özgerdı? ⁃Bız eŋ alǧaş Saǧadievtıŋ tūsynda osy zaŋdy ūsynǧan sätte, qoǧam küle qaraǧan bolatyn. Mūǧalım märtebesı turaly zaŋ kerek degen kezımde arnaiy bır mamandyqty ekşep alyp oǧan märtebe berudıŋ qajetı qanşa dedı. İä, bırınşı jasalǧan zaŋ kemeldı bolmaityny anyq. Osal tūstary köp boldy. Bıraq būryŋǧydai emes, bastysy zaŋ bar. Mūǧalımderdıŋ qarqyny bıraz närsenı özgerttı. Zaŋ älı de jetıldırudı talap etedı. Mūǧalım märtebesınıŋ qazırgı deŋgeiımen osydan 5 jyl būrynǧy jaǧdaiyn salystyruǧa müldem kelmeidı. Eŋ aldymen märtebe degendı bylai qarastyruǧa bolady. Būryn jūrtqa mūǧalım bol deseŋ qarǧys retınde qabyldaityn tömen deŋgeige tüstı, qazır mūǧalım mamandyǧy jūrttyŋ qoly jetpeitın mamandyqtardyŋ qataryna kırdı. Osy dünieden-aq mūǧalım märtebesınıŋ köterılgendıgın aŋǧaruǧa bolady. Rasynda, mūǧalım märtebesı bır künde köterıle salmaidy. Täuelsızdık alǧan jyldary mūǧalım märtebesıne nemqūraily qaraǧanymyz ras. Bılım salasynyŋ eŋbekaqy kölemı öte az bolǧandyqtan, mektepterge talantty kadrlardy tarta almadyq deuge bolady. Talantty kadrlary joq eldıŋ adamdary basqa jerden jūmys tappaǧandyqtan olardyŋ eŋ soŋǧy baratyn jerı mektep bolmaq. Mıne osydan mūǧalım märtebesı tömendeidı. ⁃Kezınde «Pedagog märtebesı» jaily mäsele qozǧadyqtaǧy, bırşama uaqytqa būl mäselenı şeşkendei boldyq. Soŋǧy kezderdegı oqiǧalar älı de bolsa būl baǧytta olqylyqtardyŋ bar ekendıgın körsettı. Özıŋız mektep direktory retınde mūǧalım men oquşy arasyndaǧy qarym-qatynas mädenietın qalai jönge keltırıp otyrsyz? ⁃Bız jalpy tärbie mäselesınde bırnärsenı ūmyt qaldyrdyq. Bız tärbie mäselesın būraŋşyldyqpen, jasasyn alǧa degen ūranşyldyqpen şatastyryp aldyq. Tärbie ol ūranmen berıletın närse emes. Qazaq aitady siyr su ışse, būzau mūz jalaidy deidı. Bız qandai bolsaq, ūrpaǧymyz sondai bolady. Sondyqtan bız bala tärbiesınen būryn özımızdıŋ tärbiemızdı, otbasy tärbiesın, mekteptegı tärbienı qadaǧalauymyz qajet. Jalpy atqanda bız özgenı tärbielemes būryn özımızdı tärbielep alǧanymyz dūrystau. ⁃Soŋǧy sūraǧym bolsyn. Bügıngı taŋda mūǧalım märtebesın köteruge baǧyttalǧan qandai jobalardan habardarsyz? ⁃Joǧaryda mūǧalım märtebesın köteretın bıraz şaralardy atap kettım. Endıgı taŋda mūǧalım öz märtebesın özı köteredı. Jalaqy köterıldı, qajetsız jūmystardan bosatyldy, köp kedergıler joiyldy. Endı mūǧalım öz bedelın özı köteredı. Al ol öz bedelın ol qalai kötered? Ol balaǧa sapaly sabaq beru, balaǧa janaşyrlyq, şynaiy tärbie, ülken şyǧarmaşylyq ızdenıs mūǧalımnıŋ bedelın köteredı. Mūǧalımnıŋ bedelın bır zaŋ kötere almaidy. Eger mūǧalım jūmys jasamasa, mūǧalımnıŋ bedelı eşqaşan köterılmeidı. Sondyqtan endıgı dünie qazaq aitady ǧoi «söz tüzeldı, endı sen de tüzel» dep. Sol siiaqty zaŋ tüzeldı, būiryq tüzeldı, endı mūǧalımnıŋ özıne de tüzeletın uaqyt keldı. Tüiındei keteiın, «Mūǧalım märtebesı turaly zaŋ» bärın şeşetın zaŋ emes, onyŋ da öz kemşılıgı bar. Al Taldyqorǧandaǧy balanyŋ oqiǧasy nemese qatardaǧy sol sekıldı oqiǧalar ol mūǧalım märtebesı zaŋynyŋ äserımen şeşılmeidı, ol bılım salasyndaǧy bılım mazmūny men tärbienıŋ özara ūştasuynyŋ nätijesınde şeşıledı. Tärbiesız adam özınıŋ ışındegısın bärıbır körsetedı. Būl qandai zaŋmen bolsa da. Sondyqtan mekteptegı tärbie prosessın ūlttyq qūndylyqtar men ūlttyq negızde qaita qaraityn uaqyt keldı. Bız jahandanu zamanyna tura kelgen kezde özımızdıŋ ūlttyq bolmysymyzdyŋ tärbiesın dūrystap sıŋıre almasaq, onda mūndai oqiǧalardan bız köz aşpaimyz. Mūny qūndylyqtardyŋ soǧysy dep aituǧa bolady. ⁃Sūhbattasqanyŋyzǧa rahmet!
Äŋgımelesken Oralbai Mergenbaiūly,
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
