Óndiristik tájirbıe – bolashaq maman ıesiniń ýnıversıtet qabyrǵasynda alǵan bilimin ómirde paıdalana alýyna alǵashqy qadam. Osy tájirbıelerdiń neǵurlym sapaly bolýy bolashaq mamannyń óz isine jetik bolýyn qamtamasyz etedi. Osy negizde Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń qazaq tili jáne ádebıeti mamandyǵynyń bıylǵy 4-kýrs stýdentteri ózderiniń óndiristik tájirbıelerin Ahmet Baıtursynuly murajaı-úıi janynan ashylǵan «Til–qural» oqý-ádistemelik, ǵylymı-zertteý ortalyǵynda ótip jatyr.
Ahmet Baıtursynuly «Til – qural» oqý-ádistemelik, ǵylymı-zertteý ortalyǵy 2019 jyldyń 29 qarashasynda jaýapkershiligi shekteýli seriktestik retinde tirkelgen eken. Elimizdegi epıdahýalǵa baılanysty ortalyq jumysymen jáne ortalyq dırektory Raıhan Sahybekqyzymen tanystyǵymyz onlaın formatta Zoom baǵdarlamasy arqyly ótti.
Tájirbıe barysynda bekitilgen úsh jetekshimiz boldy. Olar: ortalyq dırektory Raıhan Sahybekqyzy, Shortanbaı Shoqan Amangeldiuly jáne Ospanova Gúlmarııa Turysbekqyzy. Biz izdenisterimizdi Ahmet Baıtursynulynyń murasyn tildik, ádebı, kósemsóz, aǵartýshylyq jáne t.b baǵyttar boıynsha bastap, qazirgi tańda áli de jan-jaqty jumystanýdamyz. Bıylǵy jyly Ahmet Baıtursynulynyń 150 jyldyǵy atalyp ótiledi. Soǵan oraı, bizde ortalyqtaǵy óndiristik tájirıbe arqyly ult ustazy atanǵan Ahmet Baıtursynulynyń tulǵasyn tereńirek tanýǵa erekshe múmkindik týdy. Qazirgi ýaqytta ult ustazynyń ómir súrgen kezeńindegi ádebıet salasyndaǵy shyǵarmashylyǵy, pýblııstıkalyq baǵyttaǵy "Qazaq" gazetin shyǵarýy, lıngvıstıka salasyndaǵy "Tóte jazý" jasaýy, termınderdi qazaqsha balamaǵa aýdarýy jáne saıasattaǵy "Alash-Orda" úkimetiniń qyzmetine qatysýy syndy iri-iri eńbekteri týraly bilimimizdi tereńdetý ústindemiz.
Ult ustazynyń murajaı-úıi qazirgi ýaqytta birshama eksponatqa toly. Bul murajaı – Ahmet Baıtursynulynyń 1934 jyldary otbasymen birge ómir súrgen qarashańyraǵy. Halqymyzdyń sol kezeńderdegi «elim» dep eńirep, «ultym» dep jany ashyǵan kóptegen zııaly qaýym ókilderi bas qosyp otyrǵan meken bolǵan. Kórnekti qaıratkerimizdiń murajaı-úıindegi kóptegen zattar aǵaıyn-týystary men týyp-ósken ólkesindegi kóz kórgen qarttardan alynǵan.
Ǵımaratta Ahmet Baıtursynulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna qatysty muraǵat málimetteri, ár túrli qujattar, qoljazbalary, fotosýretter, óte sırek kezdesetin kitaptar qoıylǵan. Murajaıdaǵy keıbir zattar Torǵaıdaǵy murajaı-úıinen ákelinipti. Olardyń ishinde, jıhazdar men túrli buıymdar, sonymen qatar, qujattar da bar. Ult ustazynyń murajaı-úıi árqashan qundy eksponattarmen tolyqtyrylyp otyrady. Murajaıdyń ózindik erekshe atmosferasy men berer taǵylymy ózgeshe janǵa jaıly.
Hokkaıdo ýnıversıtetiniń professory Tomohıko Ýıama Ahmet Baıtursynulynyń murajaı-úıi jóninde: «Ahmet Baıtursynuly memorıaldy murajaıyna kelgenime óte qýanyshtymyn! Men bul qalaǵa toqsanynshy jyldardyń sońynda kelip ketkenmin. Sol sebepti ótken kúnder kóz aldymda menmundalap tur. Jyly qabyldaǵandaryńyz úshin alǵysymdy aıtamyn. Murajaıdyń órkendeýin tileı otyryp, Ahmet Baıtursynulynyń murasy jyldar boıyna máńgilik mura bolyp qalaryna senemin!», - dep, murajaı týrasynda óziniń jyly kózqarasyn bildirgen eken.
Halqymyzdyń birtýar aqyny, jazýshysy, ári lıngvıst, ári ádebıetshi, ári aýdarmashy, «elim» dep eńiregen, «Otanym» dep janyn bergen Ahmet Baıtursynulynyń halqyna arnap jazǵan muralary barshylyq. «Elimniń kózi ashyq, kókiregi oıaý bolsyn. Ózge ulttar men halyqtar bilim alyp, izdenip júrgende óz elim de olardan qalmasyn. Bilimniń shamshyraǵyn jaqsyn. Oqý-ǵylym izdesin»,- degen oımen masa bolyp shyryldady. Sol jolda «Oqý quraly», «Til – qural», «Baıanshy», «Álibpı», «Saýat ashqysh», «Álippe – astary», «Til – jumsar» syndy pedagogıkalyq eńbekter, «Qyryq mysal», «Masa», «23 joqtaý» syndy ádebı eńbekter jazdy. Bulardan bólek, lıngvıstıka salasyndaǵy izdenisteri de qazirgi kezde ózekti zerttelip júr. Jazǵan maqalalarynyń ózi qanshama?!
Ahmet Baıtursynuly qazaq til bilimin HH ǵasyrdyń bas kezinde qalyptastyryp, onyń irge tasyn qalady. Arab grafıkasyna negizdelgen qazaq jazýynyń reformatory boldy. Sol sebepti, osyndaı eren tulǵanyń murajaı-úıimen baılanysta bolyp, tájirbıeden ótýimiz biz úshin erekshe múmkindik. Sondyqtan, óndiristik tájirıbe barysynda jetekshilik etip, baǵyt kórsetip, ózderiniń osy saladaǵy ómirlik tájirbıelerimen bólisip júrgen Imahanbet Raıhan Sahybekqyzyna, Ospanova Gúlmarııa Turysbekqyzyna, Shortanbaı Shoqan Amangeldiulyna alǵysymyzdy bildiremiz.
Aıajan Kýbıeva,
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń 4-kýrs stýdenti
Ǵylymı jetekshisi:
Raıhan Imahanbet,
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń aǵa oqytýshysy
