Nazarbaevtyŋ nemere ınısı Qairat Satybaldy turaly ne bılemız?

«Qaŋtar oqiǧasynan» keiın bilık basynda otyrǧan ūrylardyŋ bırşamasy ūstaldy. Olardyŋ bırı - 13 nauryz künı  lauazymdyq ökılettıkterın asyra paidalanu jäne "Qazaqtelekom" AQ-nyŋ qarajatyn asa ırı kölemde ūrlau faktılerı boiynşa küdıkke ılınıp, qamauǧa alynǧan Qairat Satybaldy boldy.

Qairat Satybaldy - Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ nemere ınısı, tūŋǧyş prezidenttıŋ aǧasy Satybaldy Nazarbaevtyŋ ūly, käsıpker. Forbes jurnaly 2018 jyly ony Qazaqstandaǧy eŋ yqpaldy 50 käsıpker qataryna jatqyzǧan. Jurnal sol jyly onyŋ bailyǧyn 163 mln dollarǧa baǧalady.

Jeke ömırı

Jeke ömırıne kelsek, Satybaldy üş balanyŋ äkesı. Jūbaiy Gülmira Qauasqyzy Nazarbaeva, mūǧalım, käsıptı jūbaiymen bırge damytqan.

1991 jyly äielı Qairatqa Bauyrjan esımdı tūŋǧyş säbiın syilady. Keiın otbasynda taǧy ekı qyz düniege keldı - Arujan (1999 j.t.) men Dariia (2002 j.t.). 2005 jyly Qairat Satybaldynyŋ nekesı būzyldy. Ajyrasu sebepterı aşyq aitylmady.

Qairat Satybaldynyŋ äkesı Satybaldy Äbışūly Nazarbaev (1947-1981) – N. Nazarbaevtyŋ tuǧan ınısı. 1981 jyly jol apatynan qaza tapqan. Al anasy Svetlana Myrzahmetovna Nazarbaeva ūstaz bolyp qyzmet etken. Sondai-aq, "Däuır" baspasynyŋ bas direktory.  

Bilıkten bizneske... 

​Äskeri boryşyn ötegen Satybaldy 1992 jyly Qazaqstannyŋ qauıpsızdık organdaryna qyzmetke ornalasady. Qairat alty jyl boiy Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl departamentı bastyǧynyŋ joǧary lauazymdy tūlǧalar jönındegı orynbasary qyzmetın atqardy. Osy uaqyt ışınde būdan bölek, zaŋger mamandyǧyn oqyp aldy.

ŪQK-de qyzmet etkennen keiın Astana (qazırgı Nūr-Sūltan) qalasy äkımınıŋ orynbasarynyŋ joǧary lauazymyna taǧaiyndaldy. Osy jolda ol biznes salasynda da dami bastady. Bilıktıŋ joǧary eşelonyndaǧy bailanystary men zaŋ ǧylymdarynyŋ kandidaty ataǧy Satybaldyǧa 2000 jyly «KazakhOil» ırı mūnai-gaz kompaniiasynda vise-prezident qyzmetınde keldı.

Ekı jyldan keiın Nazarbaevtyŋ nemere ınısı «QazMūnaiGaz» degen  memlekettık kompaniianyŋ äleumettık mäseleler, strategiialyq josparlau jäne telekommunikasiialar jönındegı basqaruşy direktory qyzmetıne köterıldı.

Saiasi arenada Satybaldynyŋ ömırbaiany da toqyrauǧa ūşyraǧan joq. 2000 jyldardyŋ basynda «Menıŋ Qazaqstanym» patriottyq ūiymyn basqardy. Sonymen qatar, Ūlttyq sport türlerı qauymdastyǧynyŋ tızgının ūstady, onyŋ qaramaǧynda üş sport federasiiasy boldy.

2002 jyldan keiın Qairat «Nūr Otan» partiiasynyŋ qataryna ötıp, sol jerde jyldam qyzmetı köterılıp, töraǧa orynbasaryna deiın bardy. Sondai-aq, Qairat Satybaldy osy uaqyttar aralyǧynda oqumen de ainalysypty-mys.  L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetın ekonomist, Safi Ötebaev atyndaǧy Atyrau mūnai jäne gaz universitetın mūnai injenerı mamandyǧyn tämamdap alǧan.

ŪQK-degı qyzmetıne qaita oralǧan saiasatker onda jetekşı oryndardyŋ bırınde boldy. Bıraq ekı jyldan keiın ol qaitadan bizneske den qoiyp, «Qazaqstan temır joly» ŪK» AQ bırınşı vise-prezidentı boldy. Osy jolda Satybaldy «Aq Orda» respublikalyq qozǧalysy» qoǧamdyq bırlestıgın jäne «Qairat jäne dünie» halyqaralyq qaiyrymdylyq qoryn basqardy. 2010 jyly ol eŋ ırı bilık partiiasy «Nūr Otannyŋ» hatşysy boldy. Būl qyzmettı bes jyl atqardy.

Sondai-aq, Qairat Kaspi bank holdingınıŋ ırı ülesıne ie, ol «Allur» kompaniialar toby» AQ täuelsız direktory, 2015 jyldan berı «Alatau Capital Invest» kompaniiasynyŋ basqaruşy serıktesı.

Satybaldy 2015 jyly Kaspi Bank aksiialaryn satyp alyp, Viacheslav Kim jäne Baring Vostok kompaniiasymen bırge eŋ ülken üşınşı aksioner atanǧan. Nazarbaevtyŋ nemere ınısıne aksiialardyŋ 30%-y tiesılı bolǧan. Al 2018 jyly ol Kaspi Bank-tegı öz ülesın tolyǧymen Qazaqstan qor birjasyna satty.

Sarapşylar mūny Kaspi-dıŋ IPO-ǧa şyǧuyna qajettı bolǧan jalǧan sauda dep atady. 

«Qaiyrymdy Qairat»

Qairat Satybaldyūly 2005 jyldan bastap jūrt közıne tüse bastaǧan. ŪQQ generaly sol jyly ūiymdastyrǧan «Aq orda» atty qoǧamdyq qozǧalysqa özı basqaratyn ūlttyq sport türlerı assosiasiiasy men «Qairat» qaiyrymdylyq qoryn qosyp, «Orda i K» atty biznes qūrylym jasaǧan.

Ol «Aq orda» qozǧalysy qūrylar qarsaŋynda bergen bır sūhbatynda 17 kesene men 25 meşıttı jöndeuge demeuşılık jasaǧanyn da aitqan. Būl sözden keiın keibır sarapşylar  2005 jylǧa deiın Mekkege jetı ret baryp, ekı ret qajylyq paryzyn ötegen Qairat Satybaldyūlynyŋ qozǧalysy «dıni baǧytty köbırek ūstauy mümkın» degen boljam jasaǧan. Al Satybaldyūly mūndai boljamdarǧa «maqsatymyz – ekonomikalyq jäne qoǧamdyq reformalardy jedeldetu» dep jauap bergen. Bıraq «Aq orda» qozǧalysy qūrylǧannan keiın de bırneşe ret sailau ötse de, Satybaldyūly saiasi belsendılıgımen közge tüsken emes.

Jergılıktı BAQ käsıpkerdıŋ islamnyŋ jat aǧymdardyŋ şabuylynan tazartudy uaǧyzdaityn salafizm tarmaǧynyŋ qamqorşysy bolǧanyn bırneşe ret jariialady. Bıraq Satybaldynyŋ özı sūhbatynda onyŋ jai ǧana islam dının damytumen ainalysatynyn aitty.

Aita keteiık, Qazaqstandyq halyqaralyq adam qūqyqtary jäne zaŋdylyq biurosynyŋ saitynda 2010 jylǧy 11 qaraşadaǧy «Qazaqstan: bilıktegı «salafitter»» materialy jariialanǧan. Onda Satybaldy salafizmnıŋ mesenaty dep atalady.

«Memleket basşysynyŋ tuysy toqsan saiyn«Säläfiler» qoryna 50 myŋ dollar audaryptūrady, onyŋ üstıne Satybaldyǧa jaqynadamdardyŋ aituynşa, jazda Almatyoblysynyŋ Qūşşy auylynda säläfilerge arnaptaǧy bır meşıt salyp bergen», - delıngen maqalada.

Sonymen qatar, 2010 jyly «Nūr Otan» partiiasynyŋ hatşysy qyzmetıne taǧaiyndalǧan Qairat Satybaldyūly būl qyzmetınde «aitys önerınıŋ demeuşısı» retınde köbırek ataldy. Ol 2011 jyly säuır aiynda 50 aitysker men on şaqty jazuşy jäne jurnalist – jiyny 60 adamdy kışı qajylyqqa da jıbergen.

«Qylmesker Qairat»

2022 jyldyŋ 13 nauryzynda,  Qairat Satybaldy sybailas jemqorlyqqa qarsy qyzmetpen qamauǧa alyndy. Nazarbaevtyŋ tuysy qyzmettık ökılettıgın asyra paidalanǧany üşın jauapqa tartyldy. Oǧan «Qazaqtelekom» ūlttyq kompaniiasyna tiesılı ırı kölemdegı qarajatty zaŋsyz iemdendı degen aiyp ta taǧylǧan. Kompaniia keŋselerınde bırqatar tıntuler jürgızıldı.

Foto: kaztag.kz

Saiasatker ärı käsıpker Qazaqstanda ūstalyp, uaqytşa ūstau izoliatoryna jetkızıldı.Qazır ol ıs boiynşa qosymşa tergeudı kütude. Būl rette sybailas jemqorlyqqa qarsy qyzmet ökılderı aiyptaluşynyŋ basqa da qylmystarǧa qatystylyǧynyŋ dälelı bolatynyn joqqa şyǧarmady.

Aita keteiık, käsıpker Skyline Investment Company S.A ofşorlyq kompaniiasynyŋ jalǧyz qūryltaişysy bolǧan soŋ BAQ-tyŋ nazaryna ılıktı. Firma telekommunikasiialyq kompaniianyŋ törtten bır bölıgıne ie bolyp şyqty.

Būǧan deiın qaŋtar aiynda reseilık «MK» jäne «Novye izvestiia» basylymdary Satybaldanyŋ yqtimal serıktesı dep ataǧan «Jabaiy Arman» laqap atymen tanylǧan jergılıktı kriminaldyq avtoritet Arman Jūmageldiev temır tordyŋ ar jaǧynda otyrǧan edı. Keiın Qairattyŋ ınısı Samat Äbış ŪQK töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary qyzmetınen bosatylǧanymen, onyŋ ūstalǧany turaly aqparat joqqa şyǧaryldy.

17 nauryzda Qairat Satybaldyūlynyŋ būrynǧy äielı Gülmira Satybaldy men basqa da tūlǧalardyŋ biznestı basyp alu deregı boiynşa ūstalǧany belgılı boldy.

Sondai-aq, jaqynda Qairat Satybaldynyŋ zaŋsyz salynǧan liuks villasy tabyldy. Ol «Ile-Alatau» memlekettık ūlttyq tabiǧi parkınıŋ (MŪTP) qorǧalatyn aimaǧy maŋyndaǧy taularda ornalasqan. Būl turaly belgılı zaŋger, jer qūqyǧy salasyndaǧy sarapşy Baqytjan Bazarbaev aitqan edı.

Zaŋger Baqytjan Bazarbek özınıŋ Facebook paraqşasyna jariialap, türlı dälelder keltıre ketken.

«Ile-Alatau ūlttyq tabiǧi parkı» memlekettık ūlttyq parkı men onyŋ buferlık aimaǧynyŋ şekarasyndaǧy jer telımderın ielıkten şyǧaru faktılerın tekserudı jalǧastyrudamyn. Bügın bız Şamalǧan auylyndaǧy Ūzyn-Qarǧaly şatqalynda ornalasqan, kadastrlyq nömırı 03-047-150-053, audany 62458 şarşy metr, nysanaly maqsaty «jeke tūlǧalarǧa arnalǧan» qyzyqty jer uchaskesı turaly aitamyz. Mälımetterge qaraǧanda, būl jer telımı  Q.Satybaldyǧa tiesılı», - delıngen jazbada.

Ol jer telımınde 100-den 25 metrge deiın ülken baqşasy men ädemı joldary bar villa bar ekenın tüsındırdı. Sondai-aq, ekı tıkūşaq alaŋy, tennis korty, qonaq üi, küzet üiı, küzet tūraǧy, qonaqtarǧa arnalǧan tūraq jäne t.b. oryndar kezdesedı.

«Villanyŋ ornalasqan jerınıŋ zaŋdylyǧyna qatysty köp sūraq tuyndaidy. Bırınşıden, auyl şaruaşylyǧy jerlerı men Ile-Alatau ūlttyq parkınıŋ buferlık aimaǧynyŋ ortasyna jeke tūrǧyn üi qūrylysyna arnalǧan bır uchaske qalai «otyrǧyzyldy»? Kadastrlyq nömırı: 03-047-150-053 jäne maqsaty «jeke tūrǧyn üi qūrylysyn jürgızu üşın» jer uchaskesınde ornalasqan villa eşbır jaǧdaida eldı-mekenmen şektespeidı. Jer kodeksınıŋ 44-babynyŋ 5.3-tarmaǧyna säikes su jäne elektr jelılerımen qamtamasyz etılgen uchaskelerde jeke tūrǧyn üi qūrylysy üşın jer uchaskelerın beruge jol berıledı. Ortalyqtandyrylǧan su qūbyry joq eldı mekenderde mūndai jer telımderın beruge tek elektrmen jabdyqtau jelılerı bolǧan jaǧdaida ǧana rūqsat etıledı», - dep atap öttı sarapşy.

Ol Jer kodeksınıŋ 44-babynyŋ joǧaryda keltırılgen redaksiiasynan mynadai qorytyndy jasauǧa bolady: jeke tūrǧyn üi qūrylysy üşın, jer uchaskesın beru üşın, tūrǧyn üi qūrylysy üşın berılgen jer uchaskesı Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamasynda belgılengen tärtıppen tūrǧyn üi qūrylysyn saluǧa mümkındık beretın jer uchaskesı boluy tiıs.

Sondai-aq, ūlttyq parktıŋ qorǧalatyn aimaǧy 10 şaqyrymnan astam, al elitalyq villa ornalasqan jerde küzet aimaǧy 2 şaqyrymǧa deiın taryltylyp, tūrǧyzylǧan villa küzet aimaǧynan tys jerde ornalasqan.

Uaqytşa ūstau izoliatoryna qamauǧa alynǧan Qairat Satybaldynyŋ memleket qauıpsızdıgıne nūqsan keltıretın basqa da qylmystarǧa qatysy boluy mümkın. Qazır tekserılıp jatyr.

“Adyrna” ūlttyq portaly