Bızdıŋ synşylarymyz da, jurnalister de öner adamdary jaily jazǧanda akter, rejisser, änşı, küişılerdı söz etedı. Jäne neǧūrlym ol Tūlǧa tanymal bolsa , soǧūrlym ol maqala el-elge köp taraidy. Būl dūrys...
Özım de köbı öner adamdary jaily oi tolǧaimyn. Alaida, osy joly men sol jürısımnen özgerdım. Sebebı būl azamat erekşe jan. Jäne jalpy jūrt ony bıle bermeidı. Öitkenı ol sahnaǧa şyǧyp röl oinap, bolmasa än salyp teledidarǧa şyqpaǧan kısı.
Bıraq, ülken tūlǧa...
Jo-joq boiy ūzyn, ekı iyǧyna ekı kısı mınetın batyr da emes. Orta boily, közınde közıldırık, jüregıne ekı märte ota jasaǧan, qyryldap söileitın qarttau adam. Ol operasiiadan keiın 1 ai bolmai jūmysyna kırıp ketken Qojanasyr bolmasa önerdıŋ fanaty. Būl-Nūrniiaz ...
Bolmasa, Nūrniiaz Mūhanov. Nūrmūhan Jantörin atyndaǧy Maŋǧystau oblystyq drama teatrynyŋ ırgesın qalauşy.
Tek qana teatrdy aşyp qana qoimai ūzaq jyldar osy teatrdyŋ otymen kırıp, külımen şyqqan azamat. Qaşan körseŋ jas baladai jügırıp, qūşaǧyn aiqara aşqan atbal aǧa. Bügıngı taŋda Qazaqstandaǧy teatr menedjmentınıŋ köşbasşysy. Täjıribelı, talantty, teatr älemıne tanymal tūlǧa. Bügınde teatrdyŋ direktory bolu- modaǧa ainalǧan kezde jūrt direktordy el aldyna şyǧyp söz söileuşı ǧana dep ūǧatyn bolar. Al, şyn mänınde teatr direktory degen ülken kemenıŋ kapitany deuge bolady. Öitkenı bar jauapkerşılık tek osy direktordyŋ moinynda.
Nūrniiazdyŋ tuǧan jerı Aqtöbe oblysy, Baiǧanin audany. Ol bala kezınen äkesı Mūhannyŋ zergerlıgın, ūstalyǧyn, änşılıgın, küişılıgın körıp östı. Közıne közıldırık siiaqty bırdeŋe taǧyp alyp äkesınıŋ kün ūzaq zergerlıkpen jalyqpai ainalysqanyna talai kuä boldy.
Nūrniiaz bala kezınen änge jaqyn boldy. Jäne qaşan, qai jastan bastap än aitqanyn özı de bılmeidı. Sosyn estıgen änın qaǧyp alyp bır sözın tük qaldyrmai qaitalap beredı. Ekınşı me älde üşınşı klasta oqyp jürgende radiodan Mūrat Ahmadievtyŋ «Aspanda kün sönbesın» änıne taŋ qaldy. Ol az degendei Robertino Loretti degen balanyŋ änı onyŋ armany boldy. Robertino... Lorettidıŋ syzylyp salǧan änı – «O, solia mia» ... Qazaqşasy «Künım menıŋ» eken... Ol kezde el-el köbınde radio tyŋdaidy. Bırde Nürekeŋ osy Robertino jaily habardy estıdı. Netken dauys...Netken äuezdı äuen...Däl osy Nūraştyŋ auylynda ösken bala ıspettı...Keide osy Robertino özınıŋ jan dosy siiaqty bop tūrady.
Nūrniiaz endı qiialǧa berıldı. «Bolmasaŋ da ūqsap baq, bır jaqsyny körseŋız» degendı tüisıgımen, tänımen sezındı. Osyndai künderdıŋ bırınde audan ortalyǧy Baiǧaninge äigılı kompozitor Bäkır Täjıbaev kele qalǧan. Būl Bäkır aǧanyŋ dürıldep tūrǧan şaǧy. Äsırese, onyŋ änı «Aq būlaqtyŋ» jiyn-toida da, konsertte de qyz-jıgıttıŋ dalada ot jaǧyp, altybaqan tepkende de şyrqap aitar süiıktı änı bolatyn.
Bäkır Täjıbaev bala Nūrniiazdyŋ aitqan «Aqmaŋdailym» änın tyŋdady. Şyny kerek, bala Nūrniiazdyŋ ünı tau ışındegı taŋǧy özennıŋ şuylyndai şyryldap tūrǧan kezı. Būl kezeŋ kez-kelgen jas balanyŋ dausynyŋ özgere qoimaǧan möldır şaǧy. Onyŋ üstıne Nūrniiaz än salǧanda janymen aitady. Arqasy qozyp, jelke tūsy küdırlenıp ketedı. Mūndaidy qazaq «arqasy bar» deidı. Nūrniiazdyŋ da än salǧanda osy arqasy ūstaityn.
«Aq maŋdailym» qazaq elınıŋ būlbūly Roza Baǧlanovanyŋ oryndauynda ǧy Şämşınıŋ änı jäne ol qiyn şyǧarma. Köşedegı kım körıngen aita almaidy.
Oǧan dauystyŋ küşı ǧana emes diapozony da qajet. Äsırese, qaiyrmasy bırneşe oktavadan tūrady:
Ainaldym,aq maŋdailym,
Aqyldym,bal taŋdailym
Jalynda jas däurende,
Ūialma, «jan säulem!» de,
Jaqsylyqtyŋ joq,säulem,erte-keşı,
Jadyraşy,nazdanşy,erkeleşı.
Aqyn Mūzafar Älımbaevtyŋ sözı de erekşe ǧoi.
Nūrniiaz osy ändı erekşe jaqsy köretın. Äsırese, «Aqyldym, bal taŋdailym» degen joldarǧa erekşe ekpın beredı. Būl bala jıgıttıŋ jan-terezesın qaǧyp tūrǧan öner siqyry bolatyn. Konsertten soŋ Bäkır Täjıbaev Nūrniiazdy qasyna şaqyryp aldy da söilesken. Aǧalyq meiırımmen qūşaǧyna basqan. Bala Mūhanovtyŋ esı ekeu, tüsı törteu boldy.
Almatydan kelgen aqyn aǧa,kompozitor kökenıŋ özı mūnyŋ dausyna täntı bolǧan. Beu-beu... Nūrniiaz alǧaş ret Almatyda änşılerdı oqytatyn, daiyndaityn oqu orny bar ekenın, onyŋ «konservatoriia» dep atalatynyn osy aǧadan estıdı.
Almaty tūrmaq Aqtöbenı ömırınde bır-aq ret körgen Nūrniiaz mektep bıtırgen soŋ astanaǧa bet aldy. Däl osy jerde dūrystap jazbasam oqyrman tüsınbei qaluy mümkın. Nürekeŋ oqu bıtırgen jyly bükıl Keŋes memleketındegı 10-şy jäne 11-şı synyp tülekterı mekteptı bırge bıtırdı. Iаǧni, oquǧa tüsetın abiturientter ekı esege köbeigen kez edı. Baǧy janyp Nürekeŋ konservatoriianyŋ vokaldyq bölımıne qabyldanady. İä. İä. Bıraq, 1-kursqa emes daiyndyq bölımıne. Būl degenıŋız arnaiy bılımı joq jastar 2 jyl osy daiyndyqta oqyp, muzykalyq sauat aşyp daiyndalu degen söz. Ömırınde fortepianany alǧaş ret körgen jas jıgıt Nürekeŋe Almatyda bärı qyzyq boldy. Özı de modadan qalmai būtyna «kleş» şalbar, üstıne balon plaş kigenınde «gorodskoi» bop şyǧa keldı. Qoiu būiralau şaşy iyǧyna tüsken orta boily änşı jıgıtke qyzdar da bei-jai qaramaityn.
Kommunistık daŋǧylynyŋ boiyndaǧy öner ǧimaraty da öte ädemı edı. Konservatoriianyŋ joǧary jaǧynda jastar men balalar teatry. Ekı ortada kışkene park. Teatrdyŋ janynda jazǧy kinoteatr. Sodan tömen «Gülder» kafesı. İä...Ol äigılı Mūqaǧalidı osy kafeden körgen.
Şalqyp tūrǧan aqyndy ol alǧaşynda änşı eken dep oilap qalǧan bolatyn. Gürıldegen aǧanyŋ aqyn ekenın ol keiın bılgen. Al, bırden bılgen,tüsıngenı «podkurstan» oquǧa tüsse de armiiaǧa alyp ketetını.
Būl endı Nürekeŋnıŋ töbesınen jai tüskendei boldy. Konsertpen qaida bar dese de, qanşaǧa bolsa da meilı ǧoi. Tek armiiaǧa barǧysy kelmedı. Östıp jürgende orysşa şyǧatyn «Vecherniaia Alma-Ata» gazetınen bır habarlamany közı şalyp qalǧan.
Ūmytyp ketıppın ǧoi. Ol kezde qai kinoteatrda qandai film, qai teatrda nendei spektakl bolatyny osy basylymǧa şyǧady. Kino ızdep otyryp Nürekeŋ myna habarlamany oqyp dır ete tüstı. Terlep te ketken.
Sovet ükımetınıŋ 50 jyldyq mereitoiyna orai būdan bylai Sovet odaǧynda Auyl şaruaşylyq institutynŋ studentterın armiiaǧa oqu bıtırgenşe almaidy eken. Kündız tūrmaq, syrttai oqityndardy da. Mää... «Izdegenge sūraǧan» degen osy şyǧar. Oquǧa tüsse-ärine armiiaǧa barmaidy. Qandai rahat! Bıraq, attestatty alu kerek.
Üiden kelgen aqşaǧa jaqynda ǧana «platforma» tufli alǧan. Ol ärine biık aiaq kiım. Üstınde neilon köilek, aiaqta qap-qara platforma, būtynda kleş qara şalbarmen dekanattaǧy hatşy qyzǧa bardy.
İä...Ötken joly osy qyzǧa dokument ötkızgen bolatyn. Az ǧana uaqyt ışınde «gorodskoi» bop şyǧa kelgen Mūhinovty qyz da quana qarsy aldy. Ekeuı bıraz söileseken soŋ, keşke kinoǧa bardy.
Qyzdyŋ oiynda ne bar ekenın eşkım bılmes, al, Nūrniiazdyŋ oiy tek attestatty alu bolatyn. Ol qoştasarda qyzdyŋ näzık sausaqtaryn ūstap tūryp ūzaq tūrdy. Aŋqau qyz sausaǧyn jıbermei ūstaǧan jıgıttı süieme dep te kütken bolar...
Al, Nūrniiaz attestatyn qaitaryp beruın sūrady. Ädemı qyz kürsıngendei «jaraidy» dedı. Būira bas myrza attestatyn aldy da qyzǧa «Qoş,rahmet» dep aituǧa äzer uaqyt tapty. Qairan aru...Nürekeŋnıŋ aldaǧanyn, arbaǧanyn keş ūqqan siiaqty.
Köp ūzamai Nūrniiaz Mūhanov Auyl şaruaşylyq institutynyŋ, iaǧni SHİ-dyŋ «Pochvennaia agrohimiia» degen fakultetınıŋ syrttai oqityn studentı bop şyǧa keldı. Bıraq, osy kezde konservatoriianyŋ studentterın alma jinauǧa auyl-auylǧa jıberdı. Alǧaşqy tanystyq, kımnıŋ kım ekenın bılu kezeŋı. Bılgenı studentterdıŋ köbı 5 jyl, teatr fakultetı tıptı 4-aq jyl oqidy eken. Tek būl ǧana 7 jyl oquy tiıs. Alma jinap jürıp bıreulerden Almatydan ekı jyldyq estradalyq jäne opera studiiasy da bar ekenın estıdı... Sabaq bastalyp kettı. Studenttık qyzyq kezeŋ. Uaqyt öte berdı.
Auyldan ketkenıne de 5-6 ai ötıp kettı. Dostaryn da,äsırese, anasyn, aǧalaryn qatty saǧyndy. Saǧynbai şe? Nūrniiaz äkesınen 13-de qalǧan. Jetım köŋıl sondyqtan da anasyn, aǧa-bauyrlaryn qatty saǧynady. Qysqasy, jeltoqsanda auylǧa tartty. Oquǧa tüsken, tüspegen dos-jarandarymen bas qosyp,mäz boldy.
Jäne estıgen jaŋalyǧy osy audan ortalyǧynda jaŋa avtobaza aşylady eken. Qol qusyryp otyratyn Nūrniiaz ba? Almatydaǧy oquyn oqudy qoidy da,üş ai oqyp jürgızuşı şoferdıŋ pravosyn alǧan künı auylǧa kelgen jaŋa bes maşinanyŋ bırıne otyrdy.
Mıne...Nūrniiaz Mūhanovtyŋ eŋbek joly osylai bastalǧan...Astynda jaŋa maşina... «Jas jüregım dürsıldeidı, Alǧa tartqan motordai» dep bolmasa «Qyrmanǧa kel, qalqatai» dep än şyrqap jürgende uaqyt öte berdı.
Köp ūzamai Aqtöbede «Molodye talanty» oblystyq konkursqa qatysyp, diplomǧa ie boldy. Ol azdai laureattardy Almatyǧa şaqyrdy. Nürekeŋdı taǧdyr taǧy da öner älemıne süirep alyp keldı. Bıraq, būl joly jas jıgıt opera studiiasyna baruǧa bel budy. Barmai şe?
Keşegı özın jaqsy tanityn professor Beken Jylysbaev şaqyrsa nege barmasqa? Nürekeŋ osylai muzyka älemıne, öner kölıne ene berdı. Opera studiiasy ekı jyldyq bolǧanymen uaqyt jetpeidı. Künde keşke opera teatryndaǧy spektaklderge massovkaǧa, iaǧni köpşılık sahnasyna horǧa qatysady. Käuken Kenjetaev, Bibıgül Tölegenova, Roza Jamanova, Älıbek Dınışev, Horlai Qalilambekova, Müsılım, Rişat Abdulin, Maira Aimanova, Qūrmanbek Jandarbekov syndy aty aŋyzǧa ainalǧan tūlǧalarmen bır sahnada boludyŋ sätı tüstı. Būl kez Abai atyndaǧy opera jäne balet teatrynyŋ altyn kezı-tyn. Sahnada A.Jūbanovtyŋ «Abai», E. Brusilovskiidıŋ «Qyz-jıbek», «Jalbyr», «Er tarǧyn» M.Tölebaevtyŋ «Bırjan-Sara», K.Kojamiarovtyŋ «Nazugum», İ. Chaikovskiidıŋ «Evgenii Onegin» , «Demon» , «Chio-chio san», «Daisi» E.Rahmadievtyŋ «Qamar sūluy», Ǧ.Jūbanovanyŋ«Jūmbaq qyz», Tölebaev pen Brusilovskii «Amangeldı» syndy ataqty şyǧarmalardyŋ äigılı sahnada jürıp jatqan kezı. Auyldan kelgen Nūrniiaz üşın būl ülken mektep boldy. Şyn ömırdıŋ, has talanttardyŋ qandai bolu kerek ekenın ol osy kezde tüsındı.
Oquǧa tüsken balalardy opera studiiasynda aiyna bır ret foniatr qaraidy. Bıreudıŋ tamaǧy auyryp qalsa därıgerden būryn osy foniatrǧa barady. Nūrniiaz būl kezde opera teatryna ǧana qatysyp qoimaidy. Kez-kelgen keştıŋ, jiyn-toidyŋ qadırlı qonaǧy. Tūp-tūnyq tenor dausymen İtaliianyŋ opera ariialarynan bastap, orysşa, qazaqşa änderdı şyrqaidy. Onyŋ üstıne “Ūialmaǧan änşı bolar” degendei sahnaǧa şyǧu mädenietın de kiınu, sändenudı üirengen şaǧy. Sondyqtan da qoly köp timeidı.
Künde än salady. Kündız-tünı dausyna tynym joq. Osyndai künderdıŋ bırınde tamaǧy auyrǧan. “Suyq tigen bolar” dep alǧaşynda ol män bergen emes. Alaida, tamaǧy auyra bergenı qoimady. Foniatr apaiy mūqiiat qarady.
Basyn şaiqap ūzaq otyrdy. Bırdeŋe aituǧa batpai otyrǧan syŋaiy bar. Ūqqany Nūrniiazdyŋ tamaǧynda, jelbezegınde ısık paida bolypty. Operasiiaǧa könbeitın ısık eken. Ne ısteu kerek? Qazır emdelmese-jaman auruǧa da ūlasyp ketu mümkın. Sondyqtan ändı doǧaru qajet.
Nūrniiaz şarasyzdyqtan ne ısterın bılmedı. Būl bütkıl armanyna, erteŋıne josparyna, bolaşaǧyna nükte qoiu,iaǧni, önerdı tastau degen söz.
Nūrniiaz bärın aqylmen ūqsa da köŋılmen, jüregımen sene almady. Talai tündı ūiqysyz ötkızdı, jastyǧyn jasqa şylap talai taŋdy atyrdy...
Kışkentai Nūrniiaz eldıŋ pysyq balalary sekıldı kıtapty köp oqyǧan joq. Alaida, zerek bop östı.
Sondyqtan da äkesınıŋ etıkşılıgıne, ıskerlıgıne qyzyǧa qaraityn. Jäne ol kinoǧa barǧandy ūnatatyn. Älı esınde qasyndaǧy joldastarymen bırge ädettegıdei kinoǧa bardy. Sözınıŋ köbın tüsınbese de suretıne qarap bärın ūǧady. Onda ekı aiaǧynan aiyrylǧan ūşqyş jaily film körsetılgen. Bas keiıpkerdıŋ ömırge qūştarlyǧy, erlıgı, örlıgı, namysy, qairaty, qajyrlylyǧy Nūrniiazǧa qatty äser ettı. Bala Nūrniiaz köpke deiın älgı ūşqyşty ūmytpai jürdı. Būl äigılı Boris Polevoidyŋ «Naǧyz adam turaly» povesınıŋ jelısınde tüsırılgen film bolǧanyn keiın bıldı. Alekseidıŋ aiaqsyz qalǧanyna Nūrniiaz qatty küizelgen. Filmnıŋ soŋynda ol Meresevtıŋ samoletke qaita otyrǧanyna qatty quandy. Jäne ıştei özın sol ūşqyştyŋ ornyna qoiatyn. Keiın Nūrniiaz talai kino kördı, klasstas qyz-kelınşekterımen ündı filmderın talai-talai tamaşalady. Bıraq, bala kezde körgen sol film onyŋ jadynda mäŋgı qalyp qoidy.
Nūrniiaz qanşa qinalsa da auylǧa qaityp keldı. Joldas-jora, aǧaiyn-tumanyŋ ışınde jan jarasy bırte-bırte azaitqan. «Tırı adam-tırşılıgın jasaidy» degendei öleŋ aitpaityn adamdardyŋ da külıp-oinap jürgendıgın körgende köŋılı ornyna tüse bastady. Alaida, öner atty özenge bır tüsken adam jaǧalaudan ūzap kete almaidy.
Şopyr jıgıt endı Şymkenttegı mädeni-aǧartu institutyna baryp tüstı. Jäne op-oŋai top ete qaldy. Konservatoriiada jürıp podkursta, opera studiiasynda oqyǧan, akademiialyq opera-balet teatrynyŋ sahnasyna talai şyqqan saqa abiturienttı «kult prosvit» quana qarsy aldy. Mūhanov osynda oqyp jürıp Bötagöz esımdı Baiǧaninnıŋ qyzyna üilendı. Özı aitqan «Bötagözdı» jazǧan da, alǧan da Mūhanov edı.
Bala-şaǧaly boldy. Uaqyt zu etıp öte berdı. Ol oqu bıtırgen jyly Gurev oblysy ekıge bölınıp bırı-Gurev, ekınşısı-Maŋǧystau oblysy bolyp aşyldy. Jaŋa oblysqa jas kadrlar kerek edı. Nūrniiaz bırden oblystyq ONMS-oblystyq şyǧarmaşylyq ortalyqtyŋ direktory bolyp taǧaiyndaldy. Jas jıgıt būl jerde tabany kürektei 17 jyl eŋbek ettı. Keiın Maŋǧystau oblysy 1987 jabylyp qaita Gurevke köşkende Mūhanov oblys ortalyǧyna barmai qalyp qaldy. Qarap jüretın Nürekeŋ be?
Oblys köşkenımen quyrşaq teatry qaldy. Ol osy orys quyrşaq teatryna direktordyŋ orynbasary bop kırdı. Köp ūzamai Almatyǧa baryp quyrşaq teatryna kıre almai jürgen bes balany Şevchenko qalasyna şaqyryp, osy orys quyrşaq teatrynyŋ janynan qazaq truppasyn aşty. Būl onyŋ ūltjandy ekenınıŋ dälelı edı. Bolaşaqta qazaq tılın bala kezden estıp, ūǧyp ösuıne kerek degen oiy bolatyn. Köp ūzamai jas jıgıttı Eraly audanynyŋ mädeniet bölımın basqaruǧa şaqyrdy. Nūrniiaz Mūhanov būl jerde de ūşan-teŋız jūmys ıstedı. Aldymen özı mūryndyq bolyp Maŋǧystau öŋırınıŋ küilerın, sonan soŋ änderın notaǧa tüsırdı de respublikadaǧy barlyq muzyka uchilişelerge taratty. Ärine, būl Mädeniet ministrlıgınıŋ jūmysy. Al, bızdıŋ Mūhanov osyǧan bır tiyn almai özı atqardy. Köp ūzamai ūlt-aspaptyq «Maŋǧystau marjandary» ansambılın qūrdy. Orkestrdıŋ dombyra, şerter, asataiaq, şaŋqobyz, syrnai, jetıgen siiaqty aspaptaryn Almatyǧa baryp özı alyp keldı. Onda da bärı şyn şeberdıŋ qolynan şyqqan su jaŋa aspaptar bolatyn. 40 adamnan tūratyn orkestrge şeteldık materialdan tıkken kostiummen auyl artisterı sahnaǧa şyǧa kelgende jūrt taŋ qalysty. Taŋ qalmasqa şara qalmaityn. Nūrniiaz Mūhanovtyŋ aşqan ansamblı Sovet odaǧynyŋ elşısı bolyp Aljirda öner körsetken.
Sol sebep te şyǧar Nūrniiaz Mūhanov Moskvaǧa arnaiy şaqyrylyp Mädeniet ministrı S.Demichevtıŋ qolynan «Mädeniet üzdıgı» tös belgısın aldy. Qazaqsatnda ekı adamǧa berılgen «Mädenietke eŋbek sıŋırgen qairatker» ataǧyna da ie boldy. Būl Nūrniiaz Mūhanovtyŋ adal eŋbegınıŋ jemısı bolatyn. Osy kezeŋderde Nürekeŋ el ışın aralap jürıp qol önerın,äsırese, zergerlık būiymdardy jinai bastady. Berısı Batys Qazaqstannan bastap, sonau Özbekstandaǧy qaraqalpaq, tıptı, täjık aǧaiyndarynan joǧalyp bara jatqan köne būiymdardy ızdep jinap jürdı. Būl kez qiyn kez bolatyn. Qazaqstan öz täuelsızdıgın alǧanmen el ışı küizelgen şaǧy. Sondyqtan da nebır qymbat būiymdar qūr bekerge satylyp ketıp jatty. Äsırese, mūnai jaǧalap kelgen Amerika, Angliia, Fransiia siiaqty elderdıŋ azamattary atadan balaǧa, äjeden nemerege miras bolǧan zergerlık äşekeiler su tegınge ketıp jatty... Ätteŋ... Zaman...Bügınde bızdıŋ Respublikada Ortalyq, oblystyq muzeilerden basqa osy zergerlık būiymdar tek ekı adamda ǧana bar. Bırı- Alaştyŋ atpal azamaty, qoǧam qairatkerı, mädeniet janaşyry İmanǧali Tasmaǧanbetov bolsa, ekınşısı- osy bızdıŋ Nūrniiaz Mūqanov.
Nürekeŋ Maŋǧystau oblysy bop qaita aşylǧanda osy öŋırdıŋ mädeniet salasyn ūzaq jyl basqardy. Būl kez Qazaqstannyŋ täuelsız bolyp, öz territoriiamyzdy şegelep, öz änūran, öz Eltaŋbamyzdy bekıtken «altyn kezeŋder» edı. Oblys ortalyqtarynda bırınen soŋ bırı qazaq tılı ortalyqtary, gazet-jurnaldar jäne teatrlar aşylyp jatqan bolatyn. Eks-Prezident N.Nazarbaevtyŋ Maŋǧystauǧa kezektı saparynda qazaq teatryn aşu mäselesı köterıldı.
«Nege teatr aşpaisyŋdar?» degen sūraqqa oblys basşysy :
«Bızdıŋ körermen daiyn emes» degen. Prezident qolyn bır-aq sıltep: «Teatr aşylsyn» dedı. Prezident aitty, bıttı, oblys äkımınen bastap barlyǧy osy teatrdy aşuǧa jūmyldyryldy.
«Atqa jeŋıl telpekbai» būl şarua da Mūhanovqa jükteldı. Qysyl-taiaŋ kezde «Barmaq basty-qaz qysty» bop satylyp ketken kinoteatrdyŋ ǧimaratyn qaitaru kerek edı. Kezınde «bes tiynǧa» satylǧan ǧimaratty äkımdık qaita satyp aluǧa mäjbür boldy.
Nūrniiaz jöndeu jūmysynan bastap endı kadr mäselesımen de ainalysty. Aqtauda akter, rejisser degen atymen joq. Ne ısteu kerek?
Nürekeŋ alyp-ūşyp Almatydaǧy T.Jürgenov atyndaǧy öner Akademiiasyna tartty. Professor Maman Baiserkenovpen aqyldasyp, akterlyq sostavqa 3-kurstyŋ studentterın, al rejisserge jaŋa ǧana bıtırıp Kökşetauǧa ketken Gülsina Merǧalieva men Gül Ziiatovany ūsyndy.
Aldyna qoiǧan maqsatyna jetpei qoimaityn Mūhanov Kökşetau qalasyna ana ekı qyzdy ızdep keldı. Qonaq üige ornalasqan soŋ teatrǧa kelgen. Sūrastyra kelse ekı qyz teatrda joq. Olardyŋ qaida tūratynyn eşkım bılmeidı.
Aqyry sūrap jürıp Gülsinanyŋ telefonyn tapqan. Bıraq, ol söndırulı. Nürekeŋ osylai ekı kün jatqan. Soŋǧy ret aqyry telefonyn köterdı-au. Qyzdar Kökşetauǧa demalysqa ketken eken. Nürekeŋ Gülsinany Aqtauǧa şaqyrdy.
«Päterıŋdı berem, ne kerek jaǧdaiyŋdy jasaimyn, eŋ negızgısı būl- senıŋ öz teatryŋ bolady» degende qyzdar köndı. Kelgen soŋ Nürekeŋ teatrdaǧy barlyq artisterge de, jūmysşylarǧa da bar jaǧdaiyn jasap berdı. Päterlerın alyp berdı. Tıptı bas rejisser Gülsinanyŋ äke-şeşesın sonau Samaradan köşırıp alyp berdı. Bır emes, ekı qabatty ekı üi alyp beruge qol ūşyn berdı. Äitpese, jap-jas qyzda ondai aqşa qaida? Osyny bılgen Nūrniiaz üidıŋ de, jerdıŋ de aqşasyn şeşıp bergen. İa,būl tek Mūhanovtyŋ ǧana qolynan keletın jomarttyq edı.
Nūrniiaz Mūhanov ärı oblystyŋ mädeniet bölımın basqara otyryp, direktorlyq qyzmettı qosa atqaryp jürıp teatrdy aiaǧynan tūrǧyzdy. Sahnanyŋ ştanketınen bastap , kiım tıgu, butofor jasau, jaryq, muzyka degenderdıŋ bärın özı qadaǧalap otyrdy. Äsırese, akterlerden bastap tehnikalyq bölımdegı mamandardy Almatydaǧy T.Jürgenov akademiiasyna 6 ailyq kursqa jıberıp oqytqyzdy. Būl Mūhanovtyŋ taŋnyŋ atysy, tünnıŋ ortasyna deiıngı eŋbegı -naǧyz fanatizm edı. Önerge degen mahabbat, sahnaǧa degen saǧynyş eŋ bastysy -Nūrniiazdyŋ alǧa qoiǧan maqsatyna qalai da jetu qaǧidasy, adami öresınıŋ biıktıgı edı.
Nūrniiaz Mūhanov bügıngı taŋdaǧy qazaq önerınde öz orny bar ülken tūlǧa. Onyŋ eŋbegı tek Maŋǧystau öŋırıne ǧana emes, bükıl Qazaqstanǧa ortaq. Äsırese, ol ötkızıp jürgen Kaspi teŋızı maŋyndaǧy memleketterdıŋ halyqaralyq teatr festivalı de onyŋ eŋbegı. Nürekeŋ sonymen bırge jas teatrǧa qazaq önerınıŋ dara tūlǧasy Nūrmūhan Jantörinnıŋ atyn alyp beruge de zor eŋbek sıŋırgen. Osyndai kezde riza bolasyŋ. Sabira Maiqanova , Ydyrys Noǧaibaev, Mūhtar Baqtygereev, Sabira Sattarova, Fariza Şärıpova syndy o dünielık bolǧan daryndylarǧa däl Nūrniiaz Mūhanovtai daryndy ını bermegenıne qynjylasyŋ.
Men Nürekeŋdı ötken joly kördım. Ekeumız şai ıştık. Ol qaljyŋdap qoiady. Alaida qabaǧynda renış, közınde mūŋ bardai sezıldı...Zymyraǧan uaqyt-ai...Nürekeŋnıŋ qop-qoiu qara şaşy aǧaryp ketıptı.
Nürekeŋ qazır teatrdan ketken. Dūrysy-ketırgen. Teatrdan bıreuler aryz jazǧan dep estıdım. Jäne jazǧan öz şäkırtterı deidı. Atyn atamai-aq qoiaiyn. Sebebı Nūrniiaz Mūhanovtyŋ adamgerşılıgı, aqtyǧy, adaldyǧy äigılı Aitmatov aitpaqşy...Ol-biık azamat... Biık... Jasai ber, biık aǧa...
TALǦAT TEMENOV,
Qazaqstannyŋ halyq ärtısı, kino jäne teatr rejisserı
