Almaty, KazGÝ, Almabek
Aǵaryp atqan tańda kep,
Alaýlap ot bop janǵan ek.
Esimde, bári esimde,
Almaty, KazGÝ, Almabek…
(Stýdenttik folklordan)
Almaty – qalyń eldiń júregin jaýlaǵan ásem qala. KazGÝ – jalpaq jurtqa belgili oqý ordasy. Al Almabekti kópshilik bile bermeıdi. Ony bilýdiń de qajeti joq. Ol arman qala – Almatyǵa oqý izdep kelip, alma aǵashy jaıqalǵan shaharǵa top ete qalǵan aýyl balasynyń obrazy. Iaǵnı, almaly shahardyń Almabegi. Qatardaǵy kóp stýdenttiń biri. Biraq bireý úshin syrshyl, taǵy bireý úshin syrashyl, endi bireý úshin qol jetpes arman… Sol Almabekke kóńili shyndap qulaǵan qazaqtyń bir arý qyzy tómen etektige tán ádettegi ádep-mádebińdi jınap qoıyp, baq ishine baryp, osylaı dep «syńsypty». Qalashyqtyń biraz qyzynyń júregin aýnatqan Almabek seri jýrfakty da aýyq-aýyq shýlatyp júretin. Búgingi belgili professor, ol kezdegi órimdeı jas oqytýshy, dekannyń orynbasary Shárban Nurǵojına Almabekti jer túbinen izdep taýyp alyp, irep soıyp jatatyn.
Shárbaný shaqyryp ap Almabekti,
Endigári sabaqtan qalma depti.., –
dep ándetetinbiz mundaıda. Sol Almabek búginde jer basyp júrgenderdiń qatarynda joq. Bul jalǵanmen erterek qoshtasty. Tek osylaı KazGÝ-diń ańyzdaryn eske alǵanda ǵana onyń eles-beınesi jarq ete qalady.
Bıyl KazGÝ-diń qurylǵanyna 88 jyl toldy. Talaıdy túletip ushyrǵan qasıetti qutmekenniń seksen segizinshi belesi.
Bizdiń stýdent shaǵymyzda KazGÝ óziniń elý jyldyǵyn atap ótti. Kúnde dýman, kúnde toı... Jýrfaktyń tórtinshi kýrs stýdenti Baýyrjan Jaqypov: «Keýdesi qys gýlegen, jaz gýlegen, Bireý bar elý jasta KazGÝ degen», – dep jumbaqtap jyrlasa, fılfaktyń úshinshi kýrs stýdenti Svetqalı Nurjanov: «KazGÝ-im elýdegi aman bolsyn, Saý júrsin KazGÝ-imniń qurdastary!» – dep ustazdaryna aq tilek aıtty. Ol kezde jýrfak pen fılfak bir-birimen jaǵalasyp kúnde aıtysyp jatar edi. Jýrfaktyń jyn qýǵan aqyny: «Betińnen fılfakskıı bir súıeıin, Qasyma yńǵaılanyp kelshi, qalqam», – dep umtylǵanda, onymen aıtysyp otyrǵan kórshi fakýltettiń kermaraly: «Ó-l-á-á!» – dep tura qashatyn. Basyna kıgen bórki keremet jarasatyn jyr áleminiń «balapany» Beıbit Qusanbekov: «Bizbenen aıtyspaı ma, qaıda fılfak? Basynan jibereıik sıpap-sıpap», – dep qodılanyp turar edi.
Almatynyń Jeruıyǵyna aınalǵan KazGÝ qalashyǵynyń tabıǵaty bólek-ti. Qalyń kók maısa shalǵyn, syńsyǵan toǵaı... Batys betkeıde gúlderi jaıqalǵan Botanıka baǵy... Qaltasy qaǵylǵan stýdentter tańerteń emtıhan bastalardan buryn ustazdyń aldyna qoıý úshin osy baqtan shoq-shoq gúl julyp ákeledi. Sóıtsek, ol ózimizdiń ósimdiktanýshy áriptesterimizdiń mańdaı terin tógip ázirlep jatqan dıssertaııasynyń ǵylymı jańalyqtary eken ǵoı. Qaıteıik, obal-saýapty bilmeıtin beıbaq kezimiz...
Jalpy, ol kezde Almatynyń aýasy tap-taza bolatyn. Jańbyrynyń tamshysyna deıin aıryqsha móldir edi. Alataýdyń basyna úıirilgen bult bizdiń qalashyqtyń tóbesine tónip kelip, aq jaýynyn seldetip jibergende jan saraıyń tazaryp qalady. Bulttyń eń bir tóresi jańbyrdyń eń bir marjanyn KazGÝ qalashyǵynyń ústine ákelip tógetin sııaqty. Mundaıda kókiregin óleń qyspasa júre almaıtyn jýrfaktyń qııalı qyzdary: «Jaratqanǵa, qudiretke qyrsyǵyp, Táńirııa jatqan shyǵar kir syǵyp», – dep Qadyr aqynnyń nóser týraly jyryn jatqa soǵyp turady.
Qalashyqtyń shalǵyndy sabalaǵan ádemi jańbyry aqyndardyń da shabytyn oıatady. Taý qozǵalsa qozǵalmaıtyn Baqytjannyń (Abyzov) júregi jibip, mańdaıy jipsip, kózinen ot ushqyndap, keýdesinen jyr saýlaıdy:
Jerdiń beti nósermen shaıylǵasyn,
Óleń basyp qalypty qaıyń basyn.
Shyrqap ketip barady bir sulý qyz,
Meniń mahabbatymnyń qaıyrmasyn...
Talaı ret qalyń nóserdiń astynda qalsa da pana bolatyn jer izdemeı, yrjalańdap tura beretin kýrstasymyz Qutmaǵambet Qonysbaıǵa: «Sen osy ómiri malmandaı sý bolasyń da júresiń. Nege qolshatyr satyp almaısyń?» – desek, ol: «Áı, aınalaıyn, Almatyda jylyna orta eseppen alǵanda bes ret kúshti jańbyr jaýady. Sonda sonyń jıyrmasyna shydap kelip, endi qalǵan beseýine bola qolshatyr alamyn ba?» – dep sózge des bermes edi. Sol qalǵan bes jańbyrǵa da qaısarlyqpen tótep berip, súıikti Qaraqalpaqstanyna tartyp turǵan Qutekeń keıin báribir Almatyǵa qaıtyp oraldy. Onyń ózindik esebine júginsek, odan keıin de áıgili shaharda júz seksenge jýyq nóser jańbyr jaýǵan sııaqty. Biraq búgingi já degen ekonomıkalyq sholýshy Qutmaǵambet Qonysbaıdyń bala bolyp, qolyna qolshatyr ustaǵanyn áli kúnge deıin kórmeppiz.
Qazir týǵanyna toqsan bes jyl tolyp jatqan, búginde aramyzda joq ustazdarymyzdyń bári de ol kezde jap-jas edi. Elýdegi Zeınolla Qabdolov pen Tursynbek Kákishev bir-birin qaljyńmen qajap, qatarlasyp ketip bara jatatyn.
Qalashyqtyń kıesi edi olar. KazGÝ qalashyǵynyń ár nysanyn perzentindeı mápelegen aty ańyzǵa aınalǵan akademık Ómirbek Joldasbekov te elýge endi ǵana kelgen jigit aǵasy bolatyn. Onyń búkil bolmys-bitimi ýnıversıtetpen bite qaınasyp ketkeni kózinen de, sózinen de sezilip turatyn. Men birde Sıngapýr eline barǵan saparymda ataqty Lı Kýan Iýdi kórdim. «Sıngapýr ǵajaıyptarynyń» atasy bas-aıaǵy jıyrma-otyz jyldyń ishinde adam aıtqysyz dárejede damyǵan óz memleketiniń ár ǵımaratyna bıik qonaq úıdiń terezesinen tamsana qarap otyrdy. Sol kezde «Eı, uly baqytty patsham!» – dep bastalatyn shyǵys ańyzdarynyń bári osy kisige arnalǵan sekildi kórinip ketti. Qalashyqqa ár shybyq qadalǵan saıyn marqaıa túsetin qaıran Ómirbek aǵamyz da sol Sıngapýr sultanynyń kúıin keshken eken ǵoı.
Qapaly kóńil Qasymhan
KazGÝ-diń qalashyǵy,
Kózderimniń tuńǵıyq qarashyǵy.
Sezimderim sekildi móldireıdi,
Shalǵynda – dala shyǵy.
(Qasymhan Begmanov)
«KazGÝ-diń qalashyǵy – Kózimniń qarashyǵy!». Ekiniń biri jatqa aıtatyn, halyqtyq tirkeske aınalyp ketken osyndaı óleń joldary bolady. Tipti qapelimde avtory da eske túse qoımaýy múmkin. Biraq álgi oralym jadyńda myqtap jattalyp, mıyńda shegelenip qalady. Bul – búgingi belgili aqyn Qasymhannyń áıgili óleńiniń alǵashqy nusqasy. Keıin Qasekeń kemeline kelip, aqyndyǵy tolysa túsken soń álgi óleńdi eptep modernızaııanyń tezine salǵan sekildi. Keıingi jınaqtarynda «Kózderimniń tuńǵıyq qarashyǵy» degen tirkes paıda boldy. Biraq sekseninshi jyldar jastarynyń zerdesinde ádepki nusqa saqtaldy.
Bul óleńdi jazǵan kezde, Qasymhan Begmanov aqyndyq ónerge bir búıirden kep qosylǵan polıtehnıkalyq ınstıtýttyń stýdenti edi. Jalpy, Almatynyń oqý oryndarynyń ishinde ádebıetimizdi damytýǵa aıryqsha úles qosqan polıtehtyń orny bólek. Iranbek Orazbaev, Shámshádın Ábdiraman, Álibek Faızýllaev, Aısulý Rústemova, Jánııa Erálıeva, Darhan Beısenbekuly sııaqty tanymal aqyn-jazýshylar, osy shańyraqtyń perzentteri. Polıtehtyń qyz-jigiteri «Temir-tersektiń ishinen jóni túzý aqyn shyǵýshy ma edi?!» degen baǵzy zamanǵy dúmbilezdeý dolbardyń byt-shytyn shyǵardy. Bul oqý orny qazaq ónerin de bıik beleske kóterdi. Áıgili «Dos-Muqasan» ansambliniń osy oqý ordasynda qurylǵanyn, halqymyzdyń daryndy uly Bekbolat Tileýhannyń sol ınstıtýtta oqyǵanyn aıtsaq ta jetkilikti bolar.
Oqýǵa túsýin túsip alyp, óz besigine áli de boı úırete almaı, júregi jyr ańsap júrgen bolashaq mashına jasaý ınjeneri Qasymhan Begmanov KazGÝ qalashyǵyna, jýrfaktyń jataqhanasyna jıi keletin. Biraq erterek kelip enip almasań, keshke qaraı KazGÝ-diń oqaly áskeri – OKD jataqhananyń janyna mysyq jorǵalatpaıdy. «Mastanyp alyp ataqqa, Qutyrsa kergip jas peri, Jibere qoımas jataqqa, Qurekeńderdiń áskeri», – dep Ertaı Ashyqbaev bastaǵan aqyndardyń óleńdetip júretin kezi osy tus. Qurekeń degenimiz – qalashyqtaǵy barlyq jataqhananyń Jeglovy sanalatyn Qurmanhan Nurymbetov. Sol Qurekeńniń saıypqyran sarbazdarynyń tegeýrindi tosqaýylynan óte almaı, jýrfaktyń erni dirildegen, kózi kúlimdegen qyzdaryna jete almaı qınalǵan qapaly Qasymhan aqynnyń keýdesin áýeli yza, sosyn jyr býady. Endi she... Qalashyqtyń ishi sıqyrly álem. Samaladaı jarqyraǵan sham. Ekeý-ekeýden juptasyp, en toǵaıǵa enip kele jatqan jastar. Alaıda qyzyqtyń bári armandaı bolǵan jýrfak pen fılfaktyń jataqhanasynyń ishinde qalyp barady. Sodan ekinshi kýrstyń balasy ábden qapalanyp, janary jasqa shylanyp, kókireginen jyr tógedi. «KazGÝ-diń qalashyǵy – Kózimniń qarashyǵy!» osylaı týyp edi.
Qalashyqqa qarap qanshama ret qasqyrsha ulyǵanymen, Qasymhan oqýyn orta jolda tastap ketpeı, mashına jasaý fakýltetin táp-táýir bitirip shyqty. Biraq onyń mamandyǵyna sáıkes mashına jasap júrýge ýaqyty da, qulqy da bolmady. Onyń esesine jyr destesiniń ádemi úlgilerin jasady. Óziniń tirshiligin jasady. Aılyǵy shaılyǵyna jetpeıtin shaıyrlarǵa qamqorlyq jasady. Sóıtip, Qasekeńniń ár túrli sebeppen jasaýǵa qoly tımegen mashınalarynyń orny tolǵan sııaqty. Endi ábden saqaıǵan belgili aqynǵa: «Jigeriń seniń jası ma, Shabytyń seniń tası ma? Mamandyǵyńdy qor qylmaı, Jasap ber maǵan, mashına!» – dep eshkim de qatań talap qoımaıtyn shyǵar...
Qalashyqqa qyzyǵý bir Qasymhannyń basyndaǵy ahýal ǵana emes. Ábilhan Qasteev sekildi sýretshi bolam dep, KazPI-diń kórkemsýret-grafıka fakýltetine túsken Qazbek Isaevtyń da, Ybyraı Altynsarın sekildi ustaz bolam dep muǵalimder daıarlaıtyn ınstıtýtqa túsken Kádirbek Qunypııaevtyń da, Safı Ótebaev sekildi munaıshy bolam dep qara altyn óndirýdiń qupııasyn ıgerip jatqan Jánııa Erálıevanyń da ortaq muńy osy edi. Arqaly aqyndarymyz soǵys jyldarynda «Munaıshylar, munaı ber! Sony sizden suraıdy el», – dep jyrlasa, biz endi munaıshy qyzdan óleń suraıtyn boldyq. Olar qoldary qalt etse, ózderine armandaı bolǵan KazGÝ-diń qalashyǵyna jetip keletin. Ásirese, shabyty asyp, qany tasyp jatatyn jýrfaktyń jataqhanasyn dala qasqyrlary sııaqty jıi torýyldaıtyn.
Ilgeride Qyzdar ınstıtýtynyń jataqhanasyn «Ishinde kóriktiler, syrtynda bóriktiler turady. Ol ne?», – dep jumbaqtaıtyn edik. Sol sııaqty qalashyqtyń qadirin ishindegilerden góri syrtyndaǵylar kóbirek biletin. Qalashyqtyń abyroı-bedelin de solar arttyratyn.
Esimde, áli esimde...
KazGÝ-diń arýlary,
Arman qýǵan sonaý bir aýyldaǵy.
Senderdi ańsap jyr jazǵan
Beımazalaý
Júregim janýda áli...
(Qasymhan Begmanov)
KazGÝ qalashyǵynyń ózindik mentalıteti birden qalyptasa qoıǵan joq. Óıtkeni Bas poshtanyń janyndaǵy ejelgi tarıhı ǵımaratqa el ábden kóz úıretken-di. Kırov kóshesindegi 136-úı talaı urpaqty túletip ushyrdy. Ýnıversıtettiń qarsy aldynda ataqty «Aqqý» kafesi bar edi. Kafe janyndaǵy toǵanda qos aqqý júzip júredi. Sabaqtan shyqqan seriler sonda baryp «mamyrlaıdy». Qaladaǵy baq-baq pishindi eń ádemi fontan da osy mańda. Shabyt qysyp, júregińdi jyr býyp bara jatsa, Jazýshylar odaǵy irgeńde tıip tur... Bas poshtanyń aldyndaǵy uzynnan-shubaq ornatylǵan gazetter taqtasy respýblıkanyń eń oqylymdy aqparat minberi sanalatyn. Sabaqtan qashyp-pysyp júrgenderdiń ózi de sony oqyp saýatyn ashatyn. Ýnıversıtet stýdentteri erteli-kesh poshtadan shyqpaıdy. Elden aqsha kútedi. Hat jazady. Jedelhat jiberedi. Áıteýir sonyń mańaıynda úıiriledi de júredi. Ol kezde jastar arasynda keń tanymal aqyn Baqytjan Abyzov: «Biz de amanbyz, aman ásem astana, Jańa jylda baram elge ýaqytsha. Hat jazyp tur jıi Glavpochtaǵa, Kóriskenshe, sálemmenen, Baqytjan» dep telegraftyq stılmen áldebir arýǵa óleńhat joldap jatar edi. Jurt sálemhat jazsa, bul óleńhat...
Sóıtken jurt jetpis besinshi jyldan bastap, KazGÝ-diń qalashyǵyna boı úıretti. Áýeli jataqhanalar qonys tepti. Sodan soń bıofak pen geofak, zań fakýlteti kelip, tý tikti. Seksen birinshi jyly jýrfak pen fılfak jalaýyn qadady. Burynǵy tarıhı ǵımarat ta jetimsirep qalǵan joq. Oǵan Teatr jáne kórkemsýret ınstıtýty kelip ornyqty. Sońǵy kezde Ulttyq óner akademııasyna aınalǵan osy oqý ornyn bitirgen qyz-jigitter qolyna qalam ustap, ádebıetke aralasa bastady. Talaı tarlanboz aqyn-jazýshyny besiginde terbetken qasterli shańyraqtyń qabyrǵasynan qasıet juqqan shyǵar...
KazGÝ-diń qalashyǵy talaıǵa arman bolǵan shyraıly mekenge aınaldy. Óziniń kınoteatry, poshtasy, telefonmen sóılesý beketi, birneshe dúkenderi, tamaqtaný mekemesi bar aımaqta turyp oqýǵa qyz-jigitterdiń bári qumartty. Jastar qalashyǵy qazaq poezııasyna nár berdi. Qalashyqtyń arýlary aqyndar jyrynyń basty nysanasy boldy. Qalashyqta turatyn qyz da – óleń, ony jataqhanasyna aman-esen alyp keletin avtobýs ta – óleń. Alda-jalda jańaǵy arý sol avtobýstyń ishinde bolmaı qalsa, ol da – óleń...
Alaý juldyz, jaqty ol ushqyn,
Nár aldy jer kenezesi.
Sensiz kelgen avtobýstyń,
Jylap ketti terezesi, –
dep kúńirenetin Baqytjan Abyzov. Al qashannan eti tiri, tirshilikke beıim Qasymhan Begmanov ózi qumartqan arýdy kóp adam minetin avtobýsqa emes, turmysy táýirler taban iliktiretin taksıge telip, jyrlaıdy:
Esimde, áli esimde,
Kók kóılek kıgen qyzbenen,
Kóktemniń móldir keshinde,
Kósheden taksı izdegem...Sharyqta, qııal, alyp ush,
Shattyqtan syrt kóz mas deıdi.
Aıtqanmyn jalǵan adres,
Toqtatyp talaı taksıdi...
Ol kezdegi qyzdarǵa arnalǵan óleńderde «Kók kóılekti qyz» tirkesi kóp kezdesetin. Kólbeńdegen kók kóılek jigitterdiń kózine tez túse me, álde sol tusta moda boldy ma, áıteýir jastar poezııasynda sondaı bir úrdis qalyptasty. Kók kóılekti arýlardan qalǵysy kelmegen bolýy kerek, jýrfakqa kesh túsken, jasy egde tartqan jigit aǵasy Qarsybek Kópjasarov únemi kók shalbar kıip júretin. Ol da dýaly aýyzdardyń tiline ilikpeı qalǵan joq: «KazGÝ-imde qara murtty kóp shal bar. Sonyń biri – sary pla, kók shalbar».
Jastar qalashyǵynda arýlar týraly talaı án ómirge keldi. Bekjigit Serdálıev pen Nurym Erǵalıev biri gıtaramen, ekinshisi dombyramen qosylyp án salatyn. Daýystary sazdy, tyńdaǵan jurttyń júregin shymyrlatady. Bekjigittiń óziniń shyǵarǵan ánderi kóp. «Senderge árdaıym oryn bar, Aq otaý tórine qonyńdar», – dep qaıyrylatyn tanymal ánniń avtory osy Bekjigit ekenin bireý bilse, bireý bilmes.
Qalashyqtyń arýlaryna keıde osynda oqyp jatqan sheteldik stýdentter de kóz salady. Bizdiń keıbir qyzdar da anda-sanda jeligip, gýmanıtarlyq kómek sekildi muhıttyń ar jaǵynan kelgen qaraqoshqyl jigitterdiń jeteginde júretin. Bálkim, qaratorynyń ádemisi dep oılaıtyn shyǵar. Solar úshin qazaqtyń talaı balasy tis syndyryp, tumsyq qanatty.
KazGÝ qalashyǵynyń el-jurttyń záresin alyp, sýyq tartyp ketken kezi de boldy. Sekseninshi jyldardyń aıaǵynda jataqhanalarda turatyn qazaqtyń úrip aýyzǵa salǵandaı óńkeı bir kelisti qyzdary birinen soń biri joǵala bastady. Artynsha qalashyq syrtyndaǵy qalyń jynystan olardyń óli deneleri tabylyp jatty. Sóıtsek, bir sumyraı kitaphanadan kesh oralyp kele jatqan boıjetkenderge qapylysta tap berip, qurbandyǵyna aınaldyrady eken. Sóıtip, KazGÝ-diń qalashyǵy baqtyń da, sordyń da mekeni boldy.
Bizdi bólegen besik
KazGÝ-diń aqyndary
Naızaǵaıly nóser bop shatyrlady.
Naǵashym joq KazGÝ-de,
Nege ekenin,
Áıteýir jaqyn bári...
(Qasymhan Begmanov)
KazGÝ qalashyǵy stýdentti bes jyl boıy alaqanǵa salyp áldıleıdi. Alǵashqy jyly qalashyqtyń qaqpasyn ımene attaǵan qońyrqaı óńdi aýyl balasy oqý bitirgende symdaı tartylyp shyǵady. Qadyrdyń óleńin sál ózgertip aıtsaq, «Birinshi jyl aýyly esten ketpeı, Dekan túgil Aıbastan jasqanady». Aıbas – stýdentter keńesiniń qaharly tóraǵasy. Onymen oınaýǵa bolmaıdy. Aıaǵyńdy qııa bassań, jataqhanadan alastap jiberedi. Qalashyqtyń qara aǵashtarynyń saıasyna túnegiń kelmese, arystandy «apa» dep, jolbarysty «jezde» dep kún kóresiń. Sosyn «Bastyqtardyń bári birdeı qoımas bizdi uǵyp, Kúndiz-túni aıqaılaıdy Aıbas Syzdyqov», – dep úniń qumyǵyp ándetesiń. Bes jyl ótken soń:
Jabdyq daıyn, kósh-kerýen túzeldi,
Áńgime bar aıtylar:
Aman-esen tapsyraıyq biz endi,
Almatyńdy qaıtyp al, –
dep Ertaı Ashyqbaev aıtqandaı, elge bet túzeısiń. Alys aýdanǵa baryp, qalamyńmen nesibe teresiń. Qalasań, astanaǵa qaıtyp oralasyń.
Jataqhanalardyń ishi ǵana emes, syrty da kúlkige toly. Qalashyqtyń ýnıversıtetke qaraı bastaıtyn jolynda shaqyraıǵan kún astynda jalǵyz fotograf turar edi. Qasynda eliktiń músini bar. Sonyń mańaıyna stýdentterdi turǵyzyp qoıyp sýretke túsirmek. Biraq álgi paqyrdyń janyna eshkim de jolamaıdy. Sirá, ózi de adamǵa juǵymy joq bireý bolsa kerek. Fotograf degen joldan ary-beri ótip jatqan jurtty shaqyryp, eldiń nazaryn aýdarmas pa?! Al mynaý aýzyn býǵan ógizdeı melshıgen birdeńe. Eshkimde sharýasy joq. Eligimen ekeýi keshke deıin kúnge qaqtalyp tura beredi. Sony kelemejdep mynadaı óleń shyǵardyq:
KazGÝ-gradta fotograftyń baǵy asty,
Janyndaǵy elik qandaı jarasty!
Demalýǵa mursha bermeı baıǵusqa,
Stýdentter óshiretke talasty.
Qalashyqtyń aýlasyndaǵy áskerı kafedra sabaqtary – ózgeshe ómir mektebi. Bul kafedra jastardy batyldyqqa, eptilikke, shıraqtyqqa baýlıdy. Taltaıyp jatyp atatyn ZÝ-23 zenıttik qondyrǵysynyń o jer, bu jerin shuqylap júrip, biraz nárse úırenip shyǵasyń. «Kıimińniń bári de ózgeniki, Ózińdiki tek soqqan júrek qana», – dep Qadyr aqyn aıtqandaı, sabaq bolatyn kúni áskerı formany da basqadan surap, sabylyp júrgen jurt. Ásirese, tómengi kýrstyń stýdentteri aqkóńil, qoly ashyq aqyn Qaırat Álimbekovti kóp jaǵalaıdy.
Qaırat aǵa, aıýdaı qorbańdaǵan,
Dál kele me, voenka formań maǵan? –
dep shetinen qıylyp kelip, esik kózinde mólıip turady. «Bet degeniń jetedi, súıińder», – dep eldiń bárin qushaǵyna tartyp júretin jany jomart Qaırekeń baryn aıamaıdy.
Birde jýrnalıstıka fakýltetiniń stýdentteri sol tusta aty dúrildep turǵan «Lenınshil jastyń» jýrnalısterin kezdesýge shaqyrdy. «Lenınshil jastyń» qalamgerleri bul shaqyrýǵa asqaqtyqpen jaýap berdi. «Bir ǵana shartymyz bar. Jýrfak kezdesý óte salysymen bizben fýtbol oınaıtyn bolsyn!». Jýrfak kelisti. Jastar gazetiniń bulaı dep talap qoıatyn jóni bar edi. Bul basylymdy qazaq sport jýrnalıstıkasynyń bapkeri, ataqty Seıdahmet Berdiqulov basqaratyn. Seıdaǵańnyń saıypqyran shákirtteri sporttyń qaı túrine de, ásirese aıaqdopqa keremet beıim-di. «Lenınshil jastyń» fýtbol komandasyna talaı
Olımpıadalar men álem chempıonattaryn kózimen kórip, Pelemen tildesip, Platınımen pikirlesken Nesip Júnisbaevtyń ózi jetekshilik etetin. Sol atyshýly komanda mine, KazGÝ-ge kele jatyr. Kórgen de armanda, kórmegen de armanda. Al endi olarmen oınap, sheberlik baıqasý degeniń...
Kezdesý óte áserli ótti. Stýdentterdiń aǵalaryna qoımaǵan suraǵy joq. Mynadaı bedeldi kisilerdiń qolyn ustap, qoltańba alǵandaryna masattanyp, baqyttan basy aınalǵan bozbalalar men boıjetkender. Teginde, «Lenınshiljastyqtar» osy asqaq abyroıymen turǵanda ketip qalǵandary jón bolatyn edi. Biraq olar qarap turmaı: «Álgi fýtbol máselesi ne boldy ózi, oınaımyz ba, joq pa?» – degeni. Sodan jataqhana syrtyndaǵy alańǵa bettedik. Qalashyqtyń turǵyndary bul oıyndy rahattanyp turyp tamashalady. «Lenınshil jastyń» marǵasqalary aıaqpen de, baspen de ónerdiń jeti atasyn kórsetti. Negizinde bul basylymda ataýy shartty túrde qoıylǵan eki komanda bar edi. Tilshilerdiń komandasy – «Jalańtós», bólim meńgerýshileriniń komandasy – «Apaıtós». Al myna oınap jatqan sol ekeýiniń quramasy. Men bolsam, ol kezde jýrfaktyń besinshi kýrsynda oqımyn, ári «Lenınshil jastyń» tilshisimin. Sondyqtan qaı jaq jeńse de, mereıim ústem bolmaq. Jýrfaktyń fýtbolshylary da eshkimnen kem túspeıtin. Genıı Tólegenov, Qaırat Muqatov, Falymjan Meldeshovter qarapaıym stýdent bolsa da, kánigi fýtbolshy retinde áldeqashan moıyndalǵan jigitter edi. Ádepkide aǵalaryn syılap, tartynyp oınaǵan jýrfaktyń komandasy kele-kele qyzyp ketse kerek, jýrnalısterdi 4:1 esebimen jaıratyp saldy.
Qaıtyp kelemiz. Jýrnalıst aǵalardyń saly sýǵa ketken. Bári de únsiz. «Jýrfaktyń shıborbaı stýdentteri ataqty «Lenınshil jastyń» ózin jeńdik dep maqtanyp jatyr-aý, á?» – dedi bir kezde Nesip aǵa qalashyqtyń qaqpasynan shyǵa beriste. Sol kezde qý tildi Ótegen Oralbaev aǵamyzdyń:
– Bizdiń ótirik jeńilip qalǵanymyzdy qaıdan bilsin! – demesi bar ma! Jańa ǵana qurysyp-tyrysyp kele jatqandar dý kúldi. Lezde bári de kóńildenip sala berdi. Bul qalashyqtyń eshkimdi renjitpeı qaıtaratyn osyndaı bir erekshe qasıeti bar edi. Sol qasıetinen áli de ajyramaǵan sııaqty.
KazGÝ-diń qalashyǵy bizdiń maqtaýymyzǵa áste zárý emes. On maqala jazsań da onyń bar qasıetin asha almaýyń múmkin. Biraq qııardy da pıarmen jeıtin zamanda ózińdi terbetken altyn besik týraly jyly sóz aıtqannyń ne aıyby bar dep oıladyq...
Onyń ústine, taǵy bir túlekter toby oqý bitirip jatqan mezgil...
Baýyrjan OMARULY
