"Ūlt ūiasy Ūlytauda 16 mausym - Ūlttyq qūryltai ötedı dep jatyrmyz. Al endı eldı eleŋdetken, ūltym degen jandardy alaŋdatqan Ūlttyq qūryltaiǧa kım barady? Būǧan deiın ūlt degen sözdı aituǧa qoryqqandar bara ma? Ūlttyŋ mäselesın köterıp jürgen naǧyz qoǧam qairatkerlerı şaqyryla ma? Älde "baiaǧy jartas, bır jartas" bolyp, artyq-auys söilemeitın, bas şūlǧityndar ǧana qatysa ma? Ūlt qūryltaiyna ūlt janaşyrlaryn şaqyrmasa bärı beker!" Būl pıkırdı "Qara şaŋyraq", "QAZAQ alemi" ūlttyq jobalarynyŋ avtory, belgılı tarihşy, qoǧam qairatkerı Tūrar Sättarqyzy Adyrna.kz ūlttyq portalynyŋ tılşısıne bergen sūhbatynda aitty.
Jaŋa Qazaqstan, Ädılettı Qazaqstan dep jatyrmyz... Ūltynyŋ erteŋıne alaŋdaityn, ūlt bolaşaǧyn oilaityn qazaqtyŋ anasy retınde Ūlttyq qūryltaida qandai mäsele köterıledı degen saual menı de mazalaidy. "Qasterlı Täuelsızdıgımızdı, el bırlıgın jäne qoǧamdyq kelısımdı nyǧaitu – bızdıŋ negızgı mındetımız. Būl reformalar qūr ataq-abyroi üşın qolǧa alynǧan joq. Mūnyŋ bärın Jaŋa, Ädılettı Qazaqstan qūru üşın jasap jatyrmyz. Halqymyzda «Keŋesıp pışken ton kelte bolmaidy» degen söz bar. Babalarymyz maŋyzdy mäselenı alqaly jiynda şeşken. Men osy dästürdı jaŋǧyrtyp, Ūlttyq qūryltai qūru turaly bastama köterdım. Oǧan qoǧamnyŋ türlı top ökılderı, bedeldı ärı belsendı azamattar şaqyrylady", - degen eken Memleket basşysy.Al endı eldı eleŋdetken, ūltym degen jandardy alaŋdatqan Ūlttyq qūryltaiǧa kım barady?
Būǧan deiın ūlt degen sözdı aituǧa qoryqqandar bara ma? Şaqyrylǧandar jaily eşqandai habar joq? Ūlttyq qūryltaida ūlttyq deŋgeidegı qandai mäsele köterıledı? Ūlttyŋ mäselesın köterıp jürgen naǧyz qoǧam qairatkerlerı şaqyryla ma? Älde "baiaǧy jartas, bır jartas" bolyp, artyq-auys söilemeitın, bas şūlǧityndar ǧana qatysa ma? Referendumdy ötkızıp tastadyq, reformaǧa, özgerıske bet būrdyq dep jatyrmyz. Halyqty estitın kün endı tuady dep «börkımızdı aspanǧa atyp» quanyp jatyrmyz. Bıraq Ūlttyq qūryltaiǧa halyqtyŋ arasynda jürıp, ūlt mäselesın köterıp jürgen ūlt janaşyrlary barmasa, ol qandai Ūlttyq qūryltai?Ädettegıdei halyqtyŋ nazaryn basqaǧa audaru üşın «Oramal, hidjap dep şuladyq, keşeden berı äleumettık jelıde erkektıŋ erkekke üilenuın» talqylap jatyr.
Ūlt bolyp ūiysaiyq desek, ūsaq-tüiektı, ösek-aiaŋdy qoiyp, el bolaşaǧyn oilauymyz kerek. Ūlt mäselesı köterıletın Ūlttyq qūryltai mäselesın nazardan tys qaldyrmaiyq. Joǧaryda aitylǧan Prezidenttıŋ sözıne kelsek, qūryltaidyŋ otyrysynda qoǧam azamattarynyŋ memleket ısıne atsalysuy mümkındıgı men qūndylyqtar jaily söz bolmaq. Memlekettıŋ basty qūndylyǧy – halyq desek, sol halyq arasynan şyqqan, qoǧam, ūlt, ūrpaq mäselesın köterıp jürgen azamattar Ūlttyq qūryltaiǧa baryp öz oiyn jetkızuı kerek dep oilaimyn.Halyq bölek, bilık bölek,-degen äŋgıme «Eskı Qazaqstanda» qalyp, «Jaŋarǧan Qazaqstanda» estitın Prezident, estitın Ükımet, estitın bilık boluy mındettı. Sonda ǧana halyq pen bilık arasyndaǧy «kedergı» joiylyp, halyqtyŋ senımı nyǧaiady.
Erteŋın oilaǧan el, memleket üşın halyq pıkırı bırınşı orynda boluy tiıs. Halyqta Jaŋarǧan Qazaqstandy qūruǧa atsalysqysy keledı. Halyq – memlekettıŋ küş-quaty. Al bilık sol halyqtyŋ qyzmetşısı. Sony ūmytpasa eken. Qaŋtar oqiǧasyna deiın ūrpaq tärbiesıne, ūlt erteŋıne alaŋdamaǧan keibıreulerdıŋ qazır «Ūlt, ūrpaq» dep ūrandatyp jürgenıne qairan qalamyn. Aqtar kelse, aq tu, qyzyldar kelse, qyzyl tu köterıp şyǧatyn, mūndai jandar Ūlttyq qūryltaiǧa baryp jatsa, taŋ qalmaimyn. Bıraq Ūlttyq qūryltai degen soŋ, Ūlt bolaşaǧy talqylanatyn tarihi jiyn bolǧandyqtan, būl jiynǧa Prezidenttıŋ özı jauapkerşılıkpen qarauy kerek dep sanaimyn.Ūltym dep jürgender barmasa, onyŋ qai jerı Ūlttyq qūryltai bolmaq?! Oǧan halyqtan şyqqan, şyryldap jürgender bara ma?
Ūlttyq qūryltaiǧa barsam, ūrpaq tärbiesıne alaŋdaityn, osy mäselenı köp jyldan berı köterıp ǧana qoimai, «Qara şaŋyraq», «QAZAQ alemi», «Saryjailau», «Ertegı – el erteŋı» syndy ūlt bolaşaǧyna qajet jobalardyŋ avtory jäne jüzege asyryp jürgen jan, qazaqtyŋ anasy retınde menıŋ de qoǧamdy bırıktıru jäne ony damytu, öskeleŋ ūrpaqtyŋ ruhani-önegelık tärbiesıne qatysty ideialarym men ūsynystarymdy aitar edım. Bıraq bızdı kım şaqyrsyn?! Eger bilık şyn mänınde halyqtyŋ ünın estıgısı kelse, halyq ünın estıp ǧana qoimai, ony jetkızıp te jäne ony tüzetu üşın qolynan kelgen äreketın jasap jürgenderdı tartu kerek dep sanaimyn. Äitpese «Qūrǧaq uäde men bos söz eşqaida aparmaidy. Men üşın naqty ıs pen şynaiy özgerıs bärınen maŋyzdy. Būl maqsatqa qol jetkızu üşın bar küş-jıgerımdı salamyn», - degen El Prezidentı Q. Toqaevtyŋ sözınıŋ özı qūrǧaq uäde bolyp qalmaq. Prezidenttıŋ sözı ıske asu üşın bilık halyqtyŋ ünıne qūlaq asuy kerek. Eger Ūlttyq qūryltaida halyqtyŋ naǧyz janaşyr ökılderı bolmasa, Ūlttyq qūryltaidyŋ aldaǧy uaqytta da ūlt üşın qyzmet etetıne sene almaimyn.
Äŋgımelesken Zarina ÄŞIRBEK,
"Adyrna" ūlttyq portaly
