Mäjılıs Spikerı, «AMANAT» partiiasynyŋ Töraǧasy Erlan Qoşanov Energetika ministrlıgı Parlament Mäjılısımen bırlesıp Aqtau qalasynda ūiymdastyrǧan Mūnai-gaz maşina jasau forumynda söz söiledı. Is-şaraǧa memlekettık organdardyŋ, biznestıŋ, «QazMūnaiGaz» ūlttyq kompaniiasynyŋ, salalyq qauymdastyqtar men damu instituttarynyŋ, sondai-aq otandyq jäne şeteldık mūnai-gaz maşina jasau käsıporyndarynyŋ ökılderı qatysty.
Forumdy aşqan Mäjılıs töraǧasy Täuelsızdık jyldary Qazaqstan jahandyq mūnai naryǧyndaǧy jetekşı elderdıŋ bırıne ainalǧanyn atap öttı. Şeteldık beldı kompaniialarmen bırlesıp ırı mūnai-gaz jobalaryn ıske asyrudyŋ arqasynda elımızde myŋdaǧan joǧary bılıktı injenerler men tehnikter daiarlandy, eŋ ozyq tehnologiialar igerıldı. Bügınde bız mūnai men gazdy öndırıp qana qoimai, belsendı türde öŋdeimız. Elımızde üş mūnai öŋdeu zauyty bar, mūnai-himiia salasy qarqyndy damyp keledı.
Endıgı kezekte Qazaqstannyŋ aldynda jaŋa strategiialyq mındet tūr, ol – sapaly tauar öndıruşı ärı eksporttauşyǧa ainalyp, el ekonomikasyn şikızatqa täueldılıkten aryltu. Osy oraida, mūnai-gaz sektory erekşe röl atqaruǧa tiıs. Mäjılıs spikerı būl forum aldaǧy maqsatqa barlyq müddelı taraptardyŋ atsalysuymen bırlese qol jetkızu üşın ortaq şeşım äzırleuge baǧyttalǧanyn aitty.
– Aldymyzda Qazaqstandy industriialyq quatty memleketke ainaldyru mındetı tūr. Būl mäsele Memleket basşysynyŋ erekşe nazarynda. Osy jolda Parlament zaŋnamalyq tūrǧyda qoldaudy jalǧastyra beredı. Ükımet jūmysty sapaly ūiymdastyryp, biznes öz önımın halyqaralyq standarttarǧa sai bäsekege qabılettı etuge ūmtylsa, jaŋa jūmys oryndary aşylyp, Qazaqstannyŋ ekonomikalyq derbestıgı nyǧaiady, halqymyzdyŋ äl-auqaty jaqsarady, – dedı Erlan Qoşanov.
Jürgızılıp jatqan jūmystar öz nätijesın berude. Energetika ministrlıgınıŋ deregınşe, forum aiasynda 440 million AQŞ dollarynyŋ kelısımşarttary jasalady dep josparlanǧan.
Saladaǧy jalpy ahualǧa toqtalǧan Mäjılıs spikerı byltyrǧy jyldyŋ qorytyndysy boiynşa tek energetika sektorynda jer qoinauyn paidalanuşylardyŋ jalpy qyzmet pen tauar satyp alu kölemı 6 trillion teŋgeden asqanyn jetkızdı. Onyŋ 62 paiyzy üş ırı kompaniiaǧa – Teŋızşevroil, KPO jäne NCOC üşeuıne tiesılı. Söitıp, otandyq ülestıŋ kölemı arta bastady. Būl – Parlament pen Ükımettıŋ bırlesken jūmysynyŋ nätijesı.
– Osy baǧytta Energetika ministrlıgı men Mäjılıs deputattary ekı jyl boiy jüielı jūmys jürgızıp keledı. 2 jylda üş ırı kompaniiamen arada şamamen 900 million dollardyŋ kelısımşarty jasaldy. Jüielı nätije bar – tenderlık räsımderge ışınara özgerıster engızıldı, ūzaq merzımdı kelısımşarttar jasauǧa basymdyq berıldı. Degenmen, būl jerde älı de ülken perspektivalar bar, iaǧni bırlesıp jūmys ısteudı jalǧastyru kerek, – dep atap öttı Mäjılıs töraǧasy.
Onyŋ pıkırınşe, mūnai-gaz maşina jasau öndırısın odan ärı keŋeitu üşın bırqatar naqty şaralar qabyldau qajet. Bırınşısı – otandyq öndıruşılerge satyp alu räsımderın jeŋıldetıp, ūzaq merzımdı kelısımder men ofteik-kelısımşarttar jasau. Ekınşısı – otandyq mūnai-gaz maşina jasau käsıporyndaryn kürdelı jabdyqtar şyǧaruǧa yntalandyru. Üşınşısı – ırı mūnai kompaniialarynyŋ qazaqstandyq tauar men azyq-tülık salasyndaǧy qyzmetterge köşuı. Būl qazırgı qajettılıkterdıŋ bırazyn ötep, sonyŋ ışınde «Auyl amanaty» jobasy boiynşa jospardaǧy mındetterdı jabady. Atalǧan mäselede Qaraşyǧanaq operatorynyŋ jaqsy täjıribesı bar.
Mäjılıs spikerı memlekettıŋ mūnai-gaz salasyn keşendı qoldauy turaly aita kele, «Jer qoinauy jäne jer qoinauyn paidalanu turaly» kodekske engızılgen jaŋa tüzetulerge toqtaldy. Endı ırı jer qoinauyn paidalanuşylar otandyq mamandarǧa basymdyq beruge mındettı. Būǧan qosa, kürdelı jobalarǧa elışılık qūndylyqtyŋ ülesın anyqtau bekıtıldı, Of-teik kelısımşarttarda otandyq ülestıŋ eŋ tömen deŋgeiı boiynşa talaptar küşeitıldı. Sonymen qatar otandyq öndıruşılerdıŋ bıryŋǧai reestrı zaŋmen bekıtıldı.
Erlan Qoşanov ötken sessiia barysynda Mäjılıstıŋ Ekologiia mäselelerı jäne tabiǧat paidalanu komitetı jergılıktı qamtudy arttyru boiynşa auqymdy ärı jüielı jūmys atqarǧanyn eske saldy. Mūnai-gaz salasyndaǧy ırı operatorlardyŋ esebı tyŋdaldy, olardyŋ qorytyndysy boiynşa arnauly hattamalar jasaldy. Ösımnıŋ naqty indikatorlary aiqyndalyp, oryndau nätijelerın deputattar tūraqty türde tyŋdaityn bolady.
Forumda Maŋǧystau oblysynyŋ äkımı Nūrdäulet Qilybai, Energetika vise-ministrı Qūdaibergen Arymbek, «QazMūnaiGaz» ŪK AQ basqarma töraǧasy Ashat Hasenov, «Nord Kaspian Opereiting» kompaniiasynyŋ basqaruşy direktory Ruiu Djankarlo, «Qaraşyǧanaq Petrolium Opereiting B.V.» Bas direktory Marko Marsili jäne basqalar söz söiledı.
Forum alaŋynda qazaqstandyq öndıruşılerdıŋ körmesı ötıp, 45 kompaniia metall qūrylymdar, qūbyrlar, sorǧylar, mūnai-himiia, himiialyq jabdyqtar jäne t.b. önımderın ūsyndy.
Öŋırge jūmys sapary aiasynda deputattar Maŋǧystau atom energetikalyq kombinaty men «QazAzot» kompaniiasyna bardy. Būǧan deiın olar Jaŋaözendegı «Kaskor-Maşzavod» mūnai jabdyqtaryn öndıretın jaŋa zauyttyŋ qūrylysymen tanysty, sondai-aq Jetıbai auylynda su tazartu stansasyn salu jūmystaryn qarap şyqty.
