Qalai qas qaraiady, solai quys-quysy qūpiia qamalǧa ainalyp, jyrtqyştyŋ közındei qantalap tūratyn qaraŋǧy aulada qyzarǧan şylymnyŋ şoǧynan imanyn üiırıp ötuşı edı kezdeisoq jürgınşıler... Al negızgı köşe samaladai jap-jaryq bolǧanymen esıkterı aulaǧa qaraǧan bes qabatty eskı ǧimarattardan, bei-bereket ösken kärı aǧaştardyŋ saiasy mol jelegınen qaraŋǧy tartyp tūrar edı. Ämanda solai. Mındettı türde syry ketıp, tot basqan, kei tūsy maiysqan temır torly şarbaqpen qorşalǧan şaǧyn futbol alaŋdary bolady – köz bailanǧanşa dopqa talasqan şamamen 8-10 jastaǧy jügırmekter bır tynym tappaityn. Küikı tırlıkten küpı kigen köp künderdıŋ bırı bolatyn. Onyŋ üstıne, jaz boiy jaŋbyr jauyp, tek küz taqaǧanda ǧana köz ūşyndaǧy kökjiekten su bop aqqan saǧymnyŋ özı kümıstei balqityn aptap ystyq ornady. Jeldetkışı joq, qapyryq buǧan tar päterımnen aulaǧa şyqtym. Ystyq adamdy ömırden jerındırıp, zerıktırıp, qajytyp jıberedı. Tas töbeden şaqyraiǧan künge qaramai, ädettegışe dop qualaǧan köztanys balalar arasynan bögde planetadan kelgendei sūŋǧyq boily, aqqūba, futbolkasy men şortysy da, tıptı, aiaǧyndaǧy krossovkasy da ine-jıpten endı şyqqandai kün nūryna şyǧylysyp, köz jauyn alǧan ol bırden nazarymdy audardy. Ol da sony sezgendei, köp qabatty üidıŋ kıre berısınde seltiıp tūryp qalǧan maǧan iegın säl köterıp, tura qarady. Qarady da eş sebepsız küldı (onyŋ maǧan osy eş sebepsız külgenı ūnaityn). Men közımdı taidyryp äkettım. Eŋ bastysy – onyŋ qolyndaǧy büiırı künge şaǧylysyp, jalt-jūlt etken ala dop tek menıŋ ǧana emes, özge balalardyŋ da köz jauyn alyp, nazaryn özıne audarǧan edı. Tättıge üimelegen şybyndai şyrq üirılıp, oiyndy ūmytyp, ǧaiyptan taiyp paida bolǧan sūŋǧaq boily, aqqūba balanyŋ janynan şyǧar emes. Sol künnen bastap, aula toly balalar sonyŋ ǧana qas-qabaǧyn baǧyp, oǧan jaǧynyp qaludyŋ, jaqyndasudyŋ qamyna kırısıp ketkendei edı. Ol bolmai qalǧan künı balalardyŋ da oiynǧa qūlqy bolmai, tez tarqaityn. Ol ol ma, onyŋ talǧamynan şyǧu üşın keibırı tüsı oŋyp ketken futbolkalaryn jaŋasyna auystyryp, äbıgerge tüsıp edı. Olardyŋ būl qyzyǧy köp ūzamai oqu jyly bastalyp, ūmytyluǧa ainalǧan edı. Soǧan qaramastan balalardyŋ denı mektepten şyǧa salysymen, dälıregı, mektep kiımımen kelıp, sömkelerın alaŋ şetıne laqtyryp tastap, oiynǧa kırısetın. Kei künderı aula tym-tyrys qalatyn. Äsırese, jauyn jauǧan künı. Alaŋdaǧy şylqyldaǧan qaq su keuıp ülgermegen. Köpten körınbei ketken sūŋǧaq boily, aqqūba balanyŋ büiırı künge jyltyraǧan dobyn alaŋnyŋ qaq ortasyna qoiyp, özı sömkesın jastanyp, süirıktei sausaǧyn erbeŋdetıp, auaǧa suret salyp, balalardy kütıp jatqanyn baiqadym. Tıptı, eşkım kelmese de qas qaraiǧanda bır-aq qaitatyn. Dobyn tastap ketetın. Özgenıŋ dobymen oinaǧandy olja köretın basqalarynyŋ janynda ol düniege bailanbaǧan, tıptı, dos ızdep tabu üşın düniesın şaşyp tastaityn, ol ol ma, dobyn tūzaq retınde qoldanyp, jemtıgın aŋdyǧandai aiaǧyn aiqastyryp özgelerın kütıp jatatyn. Onyŋ jalǧyzdyǧy janyma batatyn, janym aşyp, ony körmegensıp ärı oiynǧa qūlşynǧan tür tanytyp, dopty ebedeisız qaqpaqyldaǧan boldym. Menı közınıŋ astymen baǧyp bırqydyru jatty. Jüzıktıŋ laǧyl közıne taŋǧy şyqtai tūnyp qalǧan köz qaraşyǧy esımde qaşalyp qalypty. Köz qiyǧymmen baiqap tūrmyn, ol marjandai tısterı aqsiyp külımsıredı. Sosyn ol sausaǧymen men şylym şegetın balkondy nūsqap:
– Sız äneu üide tūrasyz ǧoi? – dep jauabymdy kütpesten taǧy külımsıredı.
Men de külımsıredım.
– Sız dop oinaǧyŋyz kep tūrǧan joq. Menıŋ köŋılımdı aulap tūrsyz, - degenı kenet. Säl abdyrap, dopty äuelete teptım de oǧan bajailai qaradym. Ol menıŋ oiymdy oqyp qoiǧanyna jazyqty jandai taǧy külımsıredı.
– Iske sät, balaqai!- dedım de jymiyp, öz jönıme kettım.
Sol jyly qyrküiek aiy jaŋbyrly boldy. Ekı künnıŋ bırınde aspan tünerıp, qabarǧan qabaǧy köz jasyn seldetıp baryp aşylatyn. Oiyn quǧan balalardan arakıdık bosap, tym-tyrys bolyp qalatyn alaŋǧa sūŋǧaq boily, aqqūba bala keide jauyn-şaşynǧa qaramai keletın. Işı pyssa, dop tepken bolady. Keide janynda balalar bolmaǧan soŋ jalǧyz oinaǧannan jalyǧyp, topsasy bosap, qisaia bastaǧan auladaǧy besedkany panalaityn.
Küzdıŋ taban astyndaǧy tas jolǧa küreŋ japyraqtardy şiyra laqtyrǧan jaŋbyr aralas, ūiytqy soqqan qūiyn jelden yqtap, öŋmenıŋnen öter yzǧarǧa tu syrtymdy bergenım sol edı, kürtesınıŋ jaǧasyn yqtap, moinyna ışıne alǧan ony közım şalyp qaldy. İek qaǧyp, amandasu işaratyn jasap edım, ol oŋ qolymen jaǧasyn köterıp, sol qolyn būlǧap, ol da sälem mezıretın körsettı. «Nege üiıne qaitpaidy eken?!» dep alǧaş ret qynjylys bıldırdım. Men asyǧa basyp, qaraküŋgırt tartqan podezge kırıp kettım. Etek-jeŋın qymtaǧan, eŋsenı basqan oiymnan besedkany qalqalaǧan aqqūba bala ketpei qoidy. Tıptı, maǧan sol sūrqai künderıme şuaq şaşqandai balqyp batqan künge balǧyn jüzın berıp, külımsıregen beinesı elestep tūryp aldy. Kenet... qaraŋǧy baspaldaqta būiyǧyp otyrǧan marǧaudy qapelımdı baiqamai basyp kete jazdadym. Miiaulaǧan ünı podezdı älsız jaŋǧyrtty. Jandärmen üstınen attap-būttap, joǧaryǧa ötıp ketpek bolǧan äreketımnen tük şyqpady, yşqynǧan dausym şyǧyp kettı – tobyǧymdy taidyryp alǧanymdy sol sätte sezbedım. Tobyǧymdy ornyna salǧanymen bırer kün baldaqpen jüruge tura keldı. Tabanymdy jerge tigızsem, jılınşıgım şaǧyp, qu janym közıme körınedı. Üşınşı qabatqa köterıludıŋ özı mūŋǧa ainaldy. Amal joq, üide omalyp, tört qabyrǧaǧa qamaldym da qaldym. Tek şylym şegu üşın balkonǧa şyqqanym bolmasa...
Tüs aua qapasqa qamalǧandai älsın-älsın balkonǧa şyǧyp, şyŋyltyr auany temekı tütınımen qosa qomaǧailana jūtyp, eŋkeie bastaǧan künnıŋ jalqyn şapaǧyna jüzımdı bergenım sol edı, kenet, bauyry qyzylǧa boialǧan şaǧyrmaq būlt lezde qabaryp, ūşqyndaǧan qardan töŋırek ört şalǧandai älem-jälem küige endı. Sol kezde baryp, auladan dabyr-dūbyr dauysty qūlaǧym şaldy (alǧaşynda künnıŋ şapaǧy janarymdy kölegeilep baiqamaǧan ekem)...
Tüsıngenım – aqqūba bala dobyn ata-anasynan tyǧylyp şylym şegetın joǧary synyp jügermekterıne dobyn bergısı kelmegen... älde älımjettık... tört-beseuı qaumaǧalaǧany qanyn ışıne tartyp, sūp-sūr bolyp, dopty jerge qoimas būryn aldymen salmaqtap ūstap kördı. Sosyn... dopty jerge tüsırmesten aiaǧymen qaqpaqyldap tūryp, aqqūba balaǧa qarai bar pärmenımen teptı. Mült ketken joq. Tu syrtyn berıp ülgergen aqqūba balany ūşyryp jıbere jazdady. Aiyzy qanbaǧandai, dopty sart-sūrt ūrǧan saiyn örşelengen öştıkke boi aldyrǧan bozbala öz-özıne esep beruden qalǧan edı. Al soqqydan qorǧanyp, bır qyryndai tu syrtyn bergen onyŋ kökjiekten qyp-qyzyl şardyŋ küllı dünienı şapaqqa malǧan jalqynynan qan qyzyl sūlbasyn ǧana ajyratyp ülgerdım... Bar dausym jetken jerge şeiın qūlaq tūndyrǧan aiǧaiymnan yqty-au deimın, men jaqqa közın syǧyraita öşpendılıkpen qaraǧan bozbala lezde tabanyn jaltyratty. Aqqūba bala älde küiınışten, älde namystan älde şarasyzdyqtan jylap tūrǧandai körındı. Ony dereu astyna tüsıp qorǧan bola almaǧanyma ökındım. Müsäpır küiıme küiındım. Jalma-jan baldaǧyma jarmasyp, astyna ūmtyldym. Älgınde ǧana älemnıŋ astan-kesteŋın şyǧarardai oiran bolǧan futbol alaŋynda tırı jan joq... Ol dobyn almapty...
Bır qyzyǧy, futbol alaŋyna osy oqiǧadan soŋ eşkım kelmeitın boldy. Qaita qarǧys atqan jerdei ony ainalyp ötetın bolǧan. Dop qualaityn mezgıl ötken soŋ ba, aqqūba balanyŋ doby köşken jūrttyŋ ornyndai sartap tartqan alaŋda eşkımge kereksız bolyp jetımsırep... iesın kütıp jatqandai äser qaldyrǧan edı. Aqqūba bala sol küiı töbe körsetpedı. Künderdıŋ künı oralar degen älsız ümıtım qar qalyŋ tüskende bırjola söndı.
Almat Jalbaǧai
