2022 jyly elimizde birshama ózgerister bolýda. Sonyń biri Ǵylym jáne bilim mınıstrliginiń ekige bólinip, ózara eki mınıstrlikke aınalýy. Kópshilik bul ǵylymdy damytýdyń bastamasy bolýy múmkin dep sanaıdy. Ondaı oıdy qalyptastyrýǵa tek mınıstrliktiń bólinýi ǵana emes, sonymen qatar Ulttyq ǵylym akademııasynyń jańa statýsqa ıe bolýy da yqpal etýde. Prezıdent Toqaev maýsym aıynda akademııanyń 75 jyldyq mereıtoıymen quttyqtap, bylaı degen bolatyn: «Qara shańyraqtyń rólin arttyrý asa mańyzdy. Sondyqtan, oǵan memlekettik mártebe beremiz jáne bıýdjet esebinen qarjylandyramyz. Onyń qazir atqaryp otyrǵan qyzmetinen basqa da mindetterin naqty belgileý qajet. Atap aıtqanda, ǵylymı basymdyqtardy dál osy qurylym aıqyndaýy kerek. Arnaýly granttar, stıpendııalar jáne syılyqtar taǵaıyndaý quzyreti de Akademııaǵa berilgeni jón». Osy sózderi arqyly prezıdent akademııanyń statýsyn ózgertti.
Sátbaev, Qonaev, Shókın syndy ataǵy jer jarǵan tulǵalar tizgindegen akademııany búginde Murat Jurynov basqarady. Jurynovtyń ǵalymdarǵa qamqorlyǵy jaıly 2018 jyly daý burq ete qalǵany el esinde. Jurynovtyń ǵalymdarmen sózge kelip, daýlasqan vıdeosy áleýmettik jelini sharlap ketken bolatyn. Ǵylymı granttardy bólý týraly shýly másele QR Ulttyq ǵylym akademııasy janyndaǵy Ádep jónindegi keńestiń qaraýyna shyǵarylyp, jıyndy Ulttyq ǵylym akademııasynyń prezıdenti, akademık Murat Jurynov júrgizgen edi.
Bir top qazaqstandyq ǵalymdar 2018-2020 jyldarǵa arnalǵan ǵylymı jobalarǵa memlekettik granttar bólgen Ulttyq ǵylymı keńestiń (UǴK) birjaqty ári zańsyz ekenin málimdegen-di. Daý ǵylymı uıymdar sheńberinen shyǵa bastaǵanda sol sátte Bilim jáne ǵylym mınıstri bolǵan Erlan Saǵadıev bul máseleni Ádep jónindegi keńeste qaraýdy tapsyrdy. Jıyn otyrysynan vıdeo úzindiler YouTube jelisinde paıda bolyp, keıin ol ózge de áleýmettik jelilerge shyqty. Jıynda akademık Jurynov jas ǵalymdarǵa olardy Qazaqstanda eshkim ustamaıtynyn aıtqan edi.
«Sender meni ketemin dep qorqytasyńdar ma? Kete berińder! Senderden de talanttylardy taýyp alamyz. Mundaı sózdi aıtýdyń qajeti joq. Ketemiz deıdi. Kete bersin! Senderdi eshkim ustap turǵan joq!»,— degen edi Jurynov.
Ol bul sózdi «elden ketip shetelden jumys izdeýge májbúr bolamyz» degen jas ǵalymdarǵa jaýap retinde aıtqan bolatyn. Mine, ǵalymdarǵa degen «qamqorlyǵy asyp-tasyp turǵan» Jurynov statýsy ózgerip jatqan akademııany áli tizgindep otyr.
Jurynov bilim men ǵylym salasynda júrgenine uzaq jyl júrgen adam. Ol 1995-1997 jyldary eldiń bilim jáne ǵylym mınıstri qyzmetin atqarǵan bolatyn. Ol akademııaǵa kelgennen keıin, akademııanyń memlekettik statýsy tómendep, qoǵamdyq birlestik deńgeıine túsip qaldy.
Jurynov bir suhbatynda Kárim Másimovtiń keńesshisi bolǵanyn maqtana aıtady. Al Másimovke qatysty tergeý kúni keshe aıaqtalyp, oǵan memleketke opasyzdyq jasaý, bılikti kúshpen basyp alý, bılikti nemese laýazymdyq ókilettikterdi asyra paıdalaný boıynsha aıyptar taǵylyp otyr.
2021 jyly Matematıka jáne matematıkalyq modeldeý ınstıtýtynyń dırektory Mahmud Sadybekov óziniń Feısbýktegi paraqshasyna BULLETIN OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN jýrnalyna (Web of Science - Emerging Sources Citation Index bazasyna kiredi) óte sapasyz maqalanyń jarııalanǵanyn jazyp, onyn skrınin óz paraqshasyna saldy. Osylaısha ol Ulttyq ǵylym akademııasyna qaraıtyn jýrnaldyń sapasyna kóńili tolmaıtynyn aıtyp, maqalalarǵa kóbine reenzııa jazylmaı, aqyly túrde shyǵara beretinin meńzegen. Web of Scienceqa kiretin jýrnalda mundaı maqalanyń shyǵýy naǵyz uıat deıdi ol. Bul aıyptaýǵa Jurynov bylaı deıdi:
«Bul maqala jaıly avtorlaryna aıtyldy. Olar aıyptaýlarmen kelispeıdi. Bizdiń jýrnaldy jaǵymdy qabyldap, jaqsy pikir de bildiretinder jeterlik» deıdi ol.
Osylaısha Jurynov basqaratyn jýrnaldan da shý shyqty.
Jurynovtyń jubaıyna qatysty da ashyq derekózderde túrli derekter bar. Ashyq derekkózderde Nýrmaganbetova Marııa Ibenovnanyń «Jarqyn» mektepke deıingi shaǵyn ortalyq balabaqsha» mekemesinyń quryltaıshysy ekeni aıtylady, mekeme 2011 jyly tirkelip, osy ýaqytqa deıin 52 mln teńge salyq tólegeni belgili boldy. "ABC DEVELOPMENT COMPANY" JShS degen kompanııa bar, onyń basqarýshysy Sýltanova Indıra degen azamat, al quryltaıshysy Nýrmaganbetova Marııa Ibenovna eken. Kompanııa 2020 jyly tirkelgen. 2004 jyly «IP NÝRMAGANBETOVA» degen ataýmen 18 jyldyq tarıhy bar jeke kásipkerlik tirkelgen. Eki kompanııanyń quryltaıshysy, jeke kásipkerliktiń ıesi. Mlrdtaǵan bıýdjeti bar akademııa basshysynyń jubaıy osyndaı kásip túrin júrgizetin kórinedi...
Ondaǵan jyl ǵylym akademııasyn tizgindep, jobalarǵa granttardy bólýde basy daýǵa qalǵan, ǵylymı jýrnalyndaǵy maqalasy syn kótermeıtin Jurynovtyń Jańa Qazaqstannyń ǵylymyn damytady deýge senim az. Jańa Qazaqstanǵa jańa kózqarastaǵy kadr tabylmaǵany ma?..
Ǵylym akademııasyndaǵy ǵalymdardyń jaǵdaıy qandaı? Qazba baılyǵy joq, soǵystan talqandalǵan Japonııany Japonııa etken ǵalymdar edi. Qazba baılyqtyń ústinde otyrǵan Qazaqstannyń ǵylym akademııasynda ǵalymdarǵa laıyqty aılyq tólenip, kúıbeń tirliktiń máselesine alańdamaı, zertteýin júrgizýge barlyq jaǵdaı jasalǵan ba? Qaıdam...Grant bólinisinde shý shyǵyp jatatyn akademııada ǵalymǵa eldi damytýshy retinde erekshe qurmetpen qaraıdy deýge kúmán kóp. «Ketseń kete ber, basqasyn taýyp alamyz» deıtin Jurynovtyń ár kadrǵa ǵalym retinde qaraıtynyna sený qıyn. «Aqyldylar aǵyny» erekshe qarqynmen júrip jatqan postkeńestik elder úshin ár ǵalym altynmen teń sátte, ǵylym akademııasynda olardy akademııada, tipti elde ustap qalýǵa áreket joq sııaqty. Ókinishti...
«Adyrna» ulttyq portaly
