1989 jyly 22 qyrküiekte qūryltaiyn ötkızgen Halyqaralyq «Qazaq tılı» qoǧamy şyn mänınde sol kezeŋdegı qazaq halqynyŋ saiasi-qoǧamdyq maidany bolatyn. 
Ol kezde öz jerınde 40 paiyzǧa tolmaityn qazaq halqy 1986 jyly qyzyl imperiianyŋ ydyrauyna türtkı bolǧan Jeltoqsan oqiǧasynyŋ saldarynan basyp janşylǧandyqtan saiasibelsendılıgı bäseŋdegen edı. Ol kezeŋ halqymyz üşın ekologiia men tılden bastau alatyn mäselenı köteruden saiasi belsenımge ūmtyldy. Tıl turasyndaǧy belsenıs qazaq qoǧamyn jaŋa satyǧa köterdı. Ūlttyŋ ziialy qauymy jūdyryqtai jūmylyp, Almaty qalasyndaǧy «äkem-teatrda» tıl qoǧamyn qūru arqyly ruhaniiatqa tu köterıp kırıstı...
Degenmen, eldıŋ ötken 30 jyldyq egemen däuırı qazaq tılın memlekettık ısterge tolyq aralastyra almady, orys tılı keulegen aluan ūlystar men diasporany syrtqy imperiialyq ideologiia jailaŋqyrap, memlekettık tıl märtebesı şynaiy sipatqa ie bola almady.
Būl daǧdarysqa toitarys beretın kezeŋdı 2021 jylǧy qaraşada Türkıstanda ötken «Qazaq tılı» qoǧamynyŋ qūryltaiynan ızdep tabuǧa bolar. Būl joly da memleket kırısıp, ruhaniiattaǧy bırşama qauqarly azamattardy jinap, tıl mäselesın jaŋa satyǧa köterudı maqsat ettı. Qoǧamnyŋ ıs-äreketıne jaŋa sipattaǧy formattardy engızu mūraty qoiyldy.
2022 jyldyŋ basynan bastalǧan qoǧam jūmysynyŋ basty tūrpaty onyŋ filialdary men qūrylymdaryn qaita qūryp nyǧaitudan bastaldy.
Osyǧan deiın 37 filialy bolǧan Halyqaralyq «Qazaq tılı qoǧamynyŋ biylǧy jyly 80-nen asa filialynyŋ aşyluy rəsımdelıp, eldıŋ 17 öŋırınde tolyq tırkeldı. Endı jaŋadan aşylǧan oblystardaǧy filialdar men bölımşelerdı qūru qolǧa alynuda.
Qoǧamnyŋ basty jūmys täsılı naqty mäselelerdı şeşu üşın jobalar äzırlep, solardy ıske asyru bolyp tabylady. Solardyŋ bırı «Körnekı» jobasy, būl joba 2021 jyly qoǧam prezidentı Berık Äbdıǧalidyŋ bastamasymen Mäjılıs deputtary kırısıp, Körnekı aqparat turaly zaŋdy tolyqtyryp, tüzetılgen soŋ bastaldy. Būl zaŋǧa Memleket basşysy 2021 jylǧy 29 jeltoqsanda qol qoiǧan edı.
2022 jyldyŋ basy qoǧam üşın ekı tarapta jūmys atqarudan bastaldy: bıreuı qoǧamnyŋ qūrylymdaryn jandandyru men qaita qūru, ekınşısı tılge qatysty mäseleler boiynşa jobalar äzırlep qolǧa alu. 
Būryn-soŋdy soŋǧysy jüielı qolǧa alynbaǧandyqtan būǧan joba jasai alatyn jäne jüzege asyra bıletın adamdar tartu közdeldı. Sonyŋ nätijesınde qoǧamnyŋ vise-prezidentı Maksim Rojin men atqaruşy direktor Larisa Aldabergenova «Körnekı» jobasyn äzırlep, ıske asyrudy bastady.
Jobanyŋ maqsaty - Qazaqstandaǧy körnekı aqparatqa qatysty zaŋdardyŋ oryndaluyn qamtamasyz etu arqyly jergılıktı qoǧamdyq oryndardaǧy körnekı aqparattyŋ sapasy men sanyn jetıldıru. Jobany ıske asyru arnaiy daiyndyqtan bastaldy: qajettı zertteu jūmystary men serıktesterdı tūtynuşylar zaŋnamasyn, sondai-aq kommersiialyq qūrylymdardyŋ közqarasy men qoldauy qarastyryldy.
Jobany jüzege asyru üşın eŋ äuelı qarjy mäselesı qarastyryldy, būl maqsatty elordanyŋ äkımdıgı qoldap, Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasy qarjylandyrudy qolǧa aldy. 
Jobany jüzege asyruda eŋ äuelı jastar kontingentı taŋdap alyndy - bas qaladaǧy zaŋger jäne filolog studentter arasynda öz erıkterımen volonterlar ırıkteldı. Jobanyŋ mamandaryn äzırleu men zaŋgerlık jaǧynan sauattandyru maqsatynda elge belgılı zaŋger, qoǧam qairatkerı Abzal Qūspannyŋ respublikalyq onlain seminary ötkızıldı.Seminarǧa qatysuǧa respublika boiynşa 200-ge juyq adam tılek bıldırdı.
Atalmyş joba Qaraǧandy oblysynda būrynyraq bastalyp, oǧan bırneşe öŋır kırısuge daiyndaldy. Alaida, qarjynyŋ tıkelei tıl mäselesın qamtuǧa arnalǧan memlekettık biudjetten qarastyryluy kemşın bolǧandyqtan, köp öŋırlerde būl joba qaǧaju tartyp ketkenın jasyruǧa bolmaidy.
Osy joǧaǧa qatysty 14 nauryzda «Qazaq tılı» qoǧamy jobany käsıpkerler men memlekettık qyzmetkerlerge tanystyru üşın arnaiy forum ötkızdı.
«Körnekı» jobasynyŋ aiasynda mynadai jūmystar jürgızıldı: arnaiy daiyndyqtan ötken erıktılerdıŋ küşımen barlyq körnektı oryndardaǧy tūtynu aqparattary boiynşa qazaq tılıne qatysty qate men zaŋ būzu faktılerıne fotofiksasiia jasaldy: fotoǧa tüsırılıp tırkeldı. Kelesı kezekte būl faktılermen arnaiy ştab jūmys jasap, ony sol biznes nysandaryna körsetıp, tüzetıluı talap etıldı, qajet jaǧdaida mätını aqysyz türde tüzetılıp, qazaqşalanyp olarǧa qūqyq jaǧynan aqparat berıldı. Eger de zaŋdamany oryndamau qasaqana oryn alǧan bolsa, ony tiıstı sot organdaryna jügınudı tūtynuşylar tarapynan qolǧa alu da qarastyryldy. Alaida, mäselenı uşyqtyrmai şeşudıŋ strategiiasy qolǧa alynyp, äzırge ıstı sotqa jetkızu men biznenske zalal keltırmeu jaǧy da qarastyrylyp otyr. Būl üşın jeke tūtynuşylar tarapynan talap jazylyp, ony qūqyqtyq jaǧynan qoldau ıske asyrylatynyǧy qaraldy. Būl jaǧynan Tūtynuşylar odaǧy tarapynan qoldau tapty.
Joba aiasynda Nūr-Sūltan qalasy boiynşa 1600-den asa zaŋ būzu faktılerı tırkeldı jäne olardy tüzetu üşın aldyn ala hat joldanu üstınde, käsıpkerlık basqarmasymen bırlesıp, biznesmenderge qūqyqtary men mındetterın ūqtyru men aqparat beru qolǧa alyndy.
Jobaǧa äleumettık jelını qoldanu maqsatymen Kornekiproject jäne Astanatilbasqarmasy instagram-paraqşalary jasaqtaldy, jobany tanystyru men zaŋdamany tüsındıru tūraqty türde posttar jariialandy. Sondai-aq, Google saualnama äzırleu qolǧa alyndy.
Jobanyŋ barysyn zaŋdyq jaǧynan qadaǧalau belgılı zaŋger Läzzat Ahatovaǧa jükteldı. Jobanyŋ jetekşısı Maqsat Mälık pen erıktıler legın basqaruşy jas zaŋger Äliia Sari özderınıŋ ūiymdastyru qabyletterın arttyrdy. 
Joba aqpan-tamyz ailary arasynda jüzege asyryldy.
Astananyŋ «Almaty» jəne «Esıl» audandarynda ornalasqan 2000-nan astam nysanǧa monitoring jürgızıldı jəne kəsıpkerlerge körnekı aqparat mətının audaru (tüpnūsqalylyq) boiynşa ədıstemelık kömek körsetıldı.
Būl joba qoǧamnyŋ mamandaryn jetıldıruge bırşama septıgı tidı. Alaida tūtasymen respublikalyq auqymǧa şyǧuǧa qarajattyŋ tapşylyǧy aiaqqa tūsau bolyp otyr.
Halyqaralyq «Qazaq tılı» qoǧamy qarajattyŋ tapşylyǧyna qaramastan qolda bar intellektualdyq jobalardy tegın taratyp, olardyŋ atqaryluyn ūiymdastyrdy. Mysaly, biylǧy Nauryz merekesı qarsaŋynda «Balabaqşalardaǧy jaŋaşa Nauryz» jobasyna arnaiy tūjyrymdama men ssenariidı respublika kölemınde taratyp, arnaiy zum-konferensiia ötkzu arqasynda bır ǧana Taraz qalasyndaǧy 30-ǧa tarta balabaqşada büldırşınden ata-analarymen bırge Nauryz merekesın erekşelıp atap öttı. Odan basqa tılge qatysty uşyqqan taqyryptar men ahualdarda qoǧamnyŋ belsendılerı tıkelei aralasyp, dürbeleŋdı boldyrmai, onyŋ naqty şeşıluıne atsalysty, mäselenı qoǧamnyŋ nazaryna obektivtı türde jetkızuge tyrysty. Sonyŋ bırı – bas qaladaǧy jaŋadan aşylǧan 93-mektep-liseiıne qatysty bolǧan dürlıgu edı.
Jalpy tıl mäselesınıŋ şeşıluıne qoǧamnyŋ eldegı barlyq filialdarynyŋ tūtasa jūmystanuyna älde de memlekettık taraptan közqarasty barynşa özgertu jaǧy kütılıp otyr. Naqtyraq aitsaq, Tıl komitetımen tıze qosa atqaratyn Halyqaralyq «Qazaq tılı» qoǧamyna respublikalyq jobany qolǧa aluǧa arnalǧan airyqşa memlekettık qamqorlyq kerek-aq.
Ol kezde öz jerınde 40 paiyzǧa tolmaityn qazaq halqy 1986 jyly qyzyl imperiianyŋ ydyrauyna türtkı bolǧan Jeltoqsan oqiǧasynyŋ saldarynan basyp janşylǧandyqtan saiasibelsendılıgı bäseŋdegen edı. Ol kezeŋ halqymyz üşın ekologiia men tılden bastau alatyn mäselenı köteruden saiasi belsenımge ūmtyldy. Tıl turasyndaǧy belsenıs qazaq qoǧamyn jaŋa satyǧa köterdı. Ūlttyŋ ziialy qauymy jūdyryqtai jūmylyp, Almaty qalasyndaǧy «äkem-teatrda» tıl qoǧamyn qūru arqyly ruhaniiatqa tu köterıp kırıstı...
Degenmen, eldıŋ ötken 30 jyldyq egemen däuırı qazaq tılın memlekettık ısterge tolyq aralastyra almady, orys tılı keulegen aluan ūlystar men diasporany syrtqy imperiialyq ideologiia jailaŋqyrap, memlekettık tıl märtebesı şynaiy sipatqa ie bola almady.
Būl daǧdarysqa toitarys beretın kezeŋdı 2021 jylǧy qaraşada Türkıstanda ötken «Qazaq tılı» qoǧamynyŋ qūryltaiynan ızdep tabuǧa bolar. Būl joly da memleket kırısıp, ruhaniiattaǧy bırşama qauqarly azamattardy jinap, tıl mäselesın jaŋa satyǧa köterudı maqsat ettı. Qoǧamnyŋ ıs-äreketıne jaŋa sipattaǧy formattardy engızu mūraty qoiyldy.
2022 jyldyŋ basynan bastalǧan qoǧam jūmysynyŋ basty tūrpaty onyŋ filialdary men qūrylymdaryn qaita qūryp nyǧaitudan bastaldy.
Osyǧan deiın 37 filialy bolǧan Halyqaralyq «Qazaq tılı qoǧamynyŋ biylǧy jyly 80-nen asa filialynyŋ aşyluy rəsımdelıp, eldıŋ 17 öŋırınde tolyq tırkeldı. Endı jaŋadan aşylǧan oblystardaǧy filialdar men bölımşelerdı qūru qolǧa alynuda.
Qoǧamnyŋ basty jūmys täsılı naqty mäselelerdı şeşu üşın jobalar äzırlep, solardy ıske asyru bolyp tabylady. Solardyŋ bırı «Körnekı» jobasy, būl joba 2021 jyly qoǧam prezidentı Berık Äbdıǧalidyŋ bastamasymen Mäjılıs deputtary kırısıp, Körnekı aqparat turaly zaŋdy tolyqtyryp, tüzetılgen soŋ bastaldy. Būl zaŋǧa Memleket basşysy 2021 jylǧy 29 jeltoqsanda qol qoiǧan edı.
2022 jyldyŋ basy qoǧam üşın ekı tarapta jūmys atqarudan bastaldy: bıreuı qoǧamnyŋ qūrylymdaryn jandandyru men qaita qūru, ekınşısı tılge qatysty mäseleler boiynşa jobalar äzırlep qolǧa alu.
Būryn-soŋdy soŋǧysy jüielı qolǧa alynbaǧandyqtan būǧan joba jasai alatyn jäne jüzege asyra bıletın adamdar tartu közdeldı. Sonyŋ nätijesınde qoǧamnyŋ vise-prezidentı Maksim Rojin men atqaruşy direktor Larisa Aldabergenova «Körnekı» jobasyn äzırlep, ıske asyrudy bastady.
Jobanyŋ maqsaty - Qazaqstandaǧy körnekı aqparatqa qatysty zaŋdardyŋ oryndaluyn qamtamasyz etu arqyly jergılıktı qoǧamdyq oryndardaǧy körnekı aqparattyŋ sapasy men sanyn jetıldıru. Jobany ıske asyru arnaiy daiyndyqtan bastaldy: qajettı zertteu jūmystary men serıktesterdı tūtynuşylar zaŋnamasyn, sondai-aq kommersiialyq qūrylymdardyŋ közqarasy men qoldauy qarastyryldy.
Jobany jüzege asyru üşın eŋ äuelı qarjy mäselesı qarastyryldy, būl maqsatty elordanyŋ äkımdıgı qoldap, Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasy qarjylandyrudy qolǧa aldy. Jobany jüzege asyruda eŋ äuelı jastar kontingentı taŋdap alyndy - bas qaladaǧy zaŋger jäne filolog studentter arasynda öz erıkterımen volonterlar ırıkteldı. Jobanyŋ mamandaryn äzırleu men zaŋgerlık jaǧynan sauattandyru maqsatynda elge belgılı zaŋger, qoǧam qairatkerı Abzal Qūspannyŋ respublikalyq onlain seminary ötkızıldı.Seminarǧa qatysuǧa respublika boiynşa 200-ge juyq adam tılek bıldırdı.
Atalmyş joba Qaraǧandy oblysynda būrynyraq bastalyp, oǧan bırneşe öŋır kırısuge daiyndaldy. Alaida, qarjynyŋ tıkelei tıl mäselesın qamtuǧa arnalǧan memlekettık biudjetten qarastyryluy kemşın bolǧandyqtan, köp öŋırlerde būl joba qaǧaju tartyp ketkenın jasyruǧa bolmaidy.
Osy joǧaǧa qatysty 14 nauryzda «Qazaq tılı» qoǧamy jobany käsıpkerler men memlekettık qyzmetkerlerge tanystyru üşın arnaiy forum ötkızdı.
«Körnekı» jobasynyŋ aiasynda mynadai jūmystar jürgızıldı: arnaiy daiyndyqtan ötken erıktılerdıŋ küşımen barlyq körnektı oryndardaǧy tūtynu aqparattary boiynşa qazaq tılıne qatysty qate men zaŋ būzu faktılerıne fotofiksasiia jasaldy: fotoǧa tüsırılıp tırkeldı. Kelesı kezekte būl faktılermen arnaiy ştab jūmys jasap, ony sol biznes nysandaryna körsetıp, tüzetıluı talap etıldı, qajet jaǧdaida mätını aqysyz türde tüzetılıp, qazaqşalanyp olarǧa qūqyq jaǧynan aqparat berıldı. Eger de zaŋdamany oryndamau qasaqana oryn alǧan bolsa, ony tiıstı sot organdaryna jügınudı tūtynuşylar tarapynan qolǧa alu da qarastyryldy. Alaida, mäselenı uşyqtyrmai şeşudıŋ strategiiasy qolǧa alynyp, äzırge ıstı sotqa jetkızu men biznenske zalal keltırmeu jaǧy da qarastyrylyp otyr. Būl üşın jeke tūtynuşylar tarapynan talap jazylyp, ony qūqyqtyq jaǧynan qoldau ıske asyrylatynyǧy qaraldy. Būl jaǧynan Tūtynuşylar odaǧy tarapynan qoldau tapty.
Joba aiasynda Nūr-Sūltan qalasy boiynşa 1600-den asa zaŋ būzu faktılerı tırkeldı jäne olardy tüzetu üşın aldyn ala hat joldanu üstınde, käsıpkerlık basqarmasymen bırlesıp, biznesmenderge qūqyqtary men mındetterın ūqtyru men aqparat beru qolǧa alyndy.
Jobaǧa äleumettık jelını qoldanu maqsatymen Kornekiproject jäne Astanatilbasqarmasy instagram-paraqşalary jasaqtaldy, jobany tanystyru men zaŋdamany tüsındıru tūraqty türde posttar jariialandy. Sondai-aq, Google saualnama äzırleu qolǧa alyndy.
Jobanyŋ barysyn zaŋdyq jaǧynan qadaǧalau belgılı zaŋger Läzzat Ahatovaǧa jükteldı. Jobanyŋ jetekşısı Maqsat Mälık pen erıktıler legın basqaruşy jas zaŋger Äliia Sari özderınıŋ ūiymdastyru qabyletterın arttyrdy.
Joba aqpan-tamyz ailary arasynda jüzege asyryldy.
Astananyŋ «Almaty» jəne «Esıl» audandarynda ornalasqan 2000-nan astam nysanǧa monitoring jürgızıldı jəne kəsıpkerlerge körnekı aqparat mətının audaru (tüpnūsqalylyq) boiynşa ədıstemelık kömek körsetıldı.
Būl joba qoǧamnyŋ mamandaryn jetıldıruge bırşama septıgı tidı. Alaida tūtasymen respublikalyq auqymǧa şyǧuǧa qarajattyŋ tapşylyǧy aiaqqa tūsau bolyp otyr.
Halyqaralyq «Qazaq tılı» qoǧamy qarajattyŋ tapşylyǧyna qaramastan qolda bar intellektualdyq jobalardy tegın taratyp, olardyŋ atqaryluyn ūiymdastyrdy. Mysaly, biylǧy Nauryz merekesı qarsaŋynda «Balabaqşalardaǧy jaŋaşa Nauryz» jobasyna arnaiy tūjyrymdama men ssenariidı respublika kölemınde taratyp, arnaiy zum-konferensiia ötkzu arqasynda bır ǧana Taraz qalasyndaǧy 30-ǧa tarta balabaqşada büldırşınden ata-analarymen bırge Nauryz merekesın erekşelıp atap öttı. Odan basqa tılge qatysty uşyqqan taqyryptar men ahualdarda qoǧamnyŋ belsendılerı tıkelei aralasyp, dürbeleŋdı boldyrmai, onyŋ naqty şeşıluıne atsalysty, mäselenı qoǧamnyŋ nazaryna obektivtı türde jetkızuge tyrysty. Sonyŋ bırı – bas qaladaǧy jaŋadan aşylǧan 93-mektep-liseiıne qatysty bolǧan dürlıgu edı.
Jalpy tıl mäselesınıŋ şeşıluıne qoǧamnyŋ eldegı barlyq filialdarynyŋ tūtasa jūmystanuyna älde de memlekettık taraptan közqarasty barynşa özgertu jaǧy kütılıp otyr. Naqtyraq aitsaq, Tıl komitetımen tıze qosa atqaratyn Halyqaralyq «Qazaq tılı» qoǧamyna respublikalyq jobany qolǧa aluǧa arnalǧan airyqşa memlekettık qamqorlyq kerek-aq.
Serık ÄBDIREŞŪLY,
Nūr-Sūltan qalasy
