Qazaq öz batyrlaryn erekşe syilaǧan halyq. Düniege jaŋa kelgen närestege batyrdyŋ atyn bergısı kelıp tūratyn halyq. Batyrdyŋ otyrǧan jerıne yrymdap balasyn aunatyp alatyn halyq. Batyrlardai erjürek bolsyn dep balalarynyŋ auzyna tükırtıp alatyn halyq. Alpamys, Qobylandy, Ertarǧyn, Bauyrjan, Qasym, Raqymjan, Saǧadat, Mälık, Äliia, Mänşük, Hyiuaz, taǧy köptegen batyrlarymyzdy ūlyqtau eŋ ülken qūrmet.
Qazaqtyŋ osyndai batyrlarynyŋ bırı Baqytjan Ertaev jaqyn künderde Almaty qalasyna «Adyrna» ūlttyq-etnografiialyq bırlestıgınıŋ şaqyruymen keldı. Bırlestık būǧan deiın de Almaty qalasy Işkı saiasat basqarmasynyŋ qoldauymen «Azamattyq boryş» jobasynyŋ aiasynda auǧan soǧysynyŋ köptegen ardagerlerımen kezdesuler ötkızdı. Degenmen «Er Töstıgım bır töbe» degendei elge belgılı batyrmen bolǧan būl kezdesu basqa kezdesulerden erekşe edı. Sebebı Almaty qalasy Qorǧanys ısterı jönındegı departamenttıŋ qoldauymen Almaty qalasyndaǧy Ofiserler üiınde ötken osy jiynǧa halyqtyŋ süiıktı batyr ūly Baqytjan Ertaev kelgen bolatyn.
Baqytjan Ertaev 1952 jyly 25 mausymda Jambyl oblysy Jualy audanynyŋ Keŋes auylynda düniege kelgen. 1973 jyly Almaty joǧary jalpy äskeri komandalyq uchilişesın, 1985 jyly M.V. Frunze atyndaǧy Äskeri akademiiasyn tämamdaǧan. 1996 jyly Resei Federasiiasy Qaruly Küşterınıŋ Bas ştaby Äskeri akademiiasynda oqyǧan. 1973-1980 jyldary - motoatqyştar vzvody, rota komandirı. 1980-1982 jyldary - Keŋes äskerınıŋ Auǧanstandaǧy şekteulı kontingent qūramynda motoatqyştar batalony ştabynyŋ bastyǧy – komandirınıŋ orynbasary, 66-jeke motoatqyştar brigadasynda jäne 68-motoatqyştar diviziiasynyŋ 188-motoatqyştar polkynda batalon komandirı boldy. 1982-1985 jyldary – M.V. Frunze atyndaǧy Äskeri akademiiasynyŋ tyŋdauşysy. 1985-1992 jyldary - Keŋes äskerınıŋ Germaniiadaǧy tobynda 35-motoatqyştar diviziiasy polk komandirınıŋ orynbasary, polk komandirı. 1992 jyldary - Qazaqstannyŋ Qaruly Küşterı qūrylǧannan bastap Qazaqstan Respublikasy Memlekettık qorǧanys komitetınde äskeri qyzmet ötkergen. 1992-1997 jyldary – 97751-äskeri bölımınıŋ komandirı. 1996-1997 jyldary – 1-äskeri korpustyŋ komandirı. 1997-2000 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Qorǧanys ministrınıŋ bırınşı orynbasary – Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterı Bas ştabynyŋ bastyǧy. 1999 jylǧy tamyzdan bastap 1999 jylǧy 13 qazanǧa deiın Qorǧanys ministrınıŋ mındetın atqarǧan. 2000-2002 jyldary – Şyǧys äskeri okrugı äskerlerınıŋ kolbasşysy. 2002 jylǧy qaŋtar-qyrqüiekte - Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterınıŋ Äskeri akademiiasynyŋ bastyǧy. 2002-2003 jyldary - Qazaqstan Respublikasy TMD-ǧa qatysuşy-memleketterdıŋ ŪQŞŪ äskeri yntymaqtastyǧyn üilestıru ştabynda Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterınıŋ ökılı. 2003-2005 jyldary – Jauyngerlık daiarlyq jönındegı qūrlyq äskerlerı qolbasşysynyŋ orynbasary – Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterı Qūrlyq äskerlerı Bas qolbasşysy basqarmasynyŋ Jauyngerlık daiarlyq jönındegı bas basqarmasynyŋ bastyǧy. 2005-2008 jj. – Qazaqstan Respublikasy Qorǧanys ministrlıgı Bas inspeksiiasynyŋ Jauyngerlık daiarlyqty baqylau men ūiymdastyru jönındegı general-inspektory. 2008 -2011 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Qorǧanys ministrlıgınıŋ Jauyngerlık daiarlyq jönındegı ştab bastyqtary komitetınıŋ töraǧa orynbasary. 2009 – 2011 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Qorǧanys ministrlıgı Bas äskeri inspeksiiasynyŋ bastyǧy. 2012 jylǧy qaŋtardan bastap Qazaqstan Respublikasy Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty, Halyqaralyq ıster, qorǧanys jäne qauıpsızdık komitetınıŋ müşesı. «Nūr Otan» Halyqtyq Demokratiialyq partiiasynyŋ müşesı, partiialyq tızım boiynşa sailanǧan. «Halyq qaharmany» qūrmet ataǧymen, «Otan», «Qyzyl Jūldyz», II därejelı «Danq» jäne basqada jauyngerlık ordendermen jäne medaldarmen marapattalǧan.
Baqytjan Ertaev Auǧan soǧysy kezındegı erlıkterımen jäne beibıt ömırdegı azamattyǧymen belgılı. Sondyqtan kezdesuge köp adam jinaldy. Mıne qatty soǧylǧan şapalaqtyŋ jaŋǧyryǧy ortasymen syrt kelbetı jasyndai bolyp körıngen batyr mınbege köterıldı. Tyŋdauşylar batyrdyŋ kelbetıne qarap keremet bır erlıkke arnalǧan ülken surettıŋ naq ortasynda beinelengen Alpamys pen Qobylandy batyrlardyŋ ūrpaǧyn körgendei äserde edı. Köpşılıktıŋ aldyna şiryǧa şyqqan ädemı äskeri kiım kigen azamattyŋ naǧyz batyr ekenı anadaidan-aq men-mūndalap körınıp tūrdy.
Batyrdyŋ nazarynan eldıŋ bırlıgı, aruaqqa degen syilastyq, salt-dästürlerı, jastar tärbiesı, taǧy basqa da kelelı mäseleler tys qalǧan joq. Mysaly batyr dıni ekstremizm jäne qoǧamda oryn alyp otyrǧan basqa da keleŋsız jaittar turaly aityp öttı.
Batyr qaşanda batyr ǧoi, degenmen Baqytjan Ertaev özınıŋ qanşalyqty nar tūlǧaly batyr bolǧanymen ūltymyzdyŋ «Ūlyq bolsaŋ kışık bol» degen ūlaǧatty sözın de jüregımen tüisıngenın bıldırdı. Batyrdyŋ jan düniesımen meiırlene qaraǧan közqarasy, alǧaşqy sözderın aita jymiǧany köpşılıktı bırden özıne baurap aldy.
Halyq eşkımdı bekerden beker batyr dep atamaidy. Būndai ataqqa ie bolu üşın şynynda da basqalar bara almaityn batyr boluy kerek. B.Ertaev bırde bırde 200 – şaqyrym jerdı auǧan modjahedterı atqylauynan qoryqpai bır özı maşinamen aralap şyqqan. Köptegen ret qaramaǧyndaǧy jauyngerlerdı şabuylǧa bastaǧan. «Batyndan jau oǧy da qorqady» degen söz ras. Qanşama sarbazdar men sardarlar oqqa ūşsa da Baqytjan Ertaev ajal erkın aralaityn şaiqas alaŋdarynan tırı şyǧyp jürdı.
B.Ertaev Qazaqstannyŋ Qaruly küşterınıŋ qalyptasuyna köptegen küş-jıgerın jūmsady. Elımızdıŋ prezidentı N.Nazarbaev B. Ertaevty Qorǧanys ministruı etıp taǧaiyndamaq bolǧanda ol «Batyr taqqa talaspaidy, taqty qorǧaidy» dep jauap berıp būl biık lauazymnan bas tartady.
Batyr qai jerde jürse de köpşılıktıŋ ortasynan tabyludy ädetke ainaldyrǧan. Jaqyn söilesemın degen adamdardy ülken-kışı demei qūraq ūşyp bauyryndai jaqyn tartyp söilesetın.
Bırde Türkıstan qalasynda kezdesu bolyp jatqanda, sol jerdıŋ adamdary batyrǧa, osy jerde sızdıŋ qaramaǧyŋyzda boryşyn ötep jürıp qaza tapqan sarbadyŋ anasy otyrǧanyn aitady. Sonda batyr, general Baqytjan Ertaev qaza tapqan sarbazdyŋ anasynyŋ aldyna kelıp bır tızesın bügıp bylai deidı: Qūrmettı Ana! Sızdıŋ ūlyŋyzdy ajaldan aman alyp qalmaǧanyma keşırım ötınemın. Maqūl deseŋız men sızdıŋ ūlyŋyz bolaiyn, dep köpşılıktıŋ sai-süiegın syrqyratyp, sol jerdegı bükıl jūrtşylyqtyŋ közne jas alǧyzyp ananyŋ aldynda samaiyn aq şalǧan basyn iedı.
Sarbazdyŋ anasy, qazaqtyŋ anasy, degen söz ras. Qazaq tapqan sarbazdyŋ anasy batyrdy qūşaqtap tūrǧyzyp: Bügınnen bastap men senıŋ Anaŋmyn, sen menıŋ balamsyŋ» dep batyr balasynyŋ maŋdaiynan süiedı.
İä, batyrdyŋ är künı osyndai erlıkke tola. Osy kezdesude general Baqytjan Ertaev öz basynan ötken köptegen oqiǧalary baiandap berdı. Jinalǧan jūrtşylyq süiıktı batyrynyŋ äŋgımesın bırese qabaǧy qatulanyp tyŋdasa, bırese közıne mūŋ ūialap tyŋdady. Köpşılıktıŋ közıne jas alǧan kezderı de az bolǧan joq.
Batyr osy bır qysqa jolyǧysuda türlı taqyryptaǧa öz pıkırın aitty. Bügıngı qazaqstandyqtardy otanşyl boluy turaly köptegen batyrlardyŋ ömırbaianynan qyzyqty mälımetter keltıre syr şerttı. Onyŋ äsırese köŋıl alaŋdatyp jürgenı, soŋǧy kezdegı türlı dıni aǧymdarǧa eltıp, erıp ketıp jatqan jastar mäselesı edı. Batyr būl mäselege de qaisar mınezdı batyrdyŋ jauabyn aita bıldı.
Uaqyt zyryldap ötıp atty. Qoştasatyn mezgıl de jettı. Jinalǧandar batyrmen bırden qoştasqysy kelmei ony qorşap aldy. Surettke tüsıp jatty, qoltaŋba aluşylar da az bolǧan joq.
Otandastarynyŋ köŋılın qaldyrǧysy kelmegen aqköŋıl batyr Baqytjan Ertaev köpşılıkpen bırge suretke tüsıp, älı talai keluge uäde berdı.
Berdaly OSPAN.
"ADYRNA" ūlttyq portaly
