Qazaq óz batyrlaryn erekshe syılaǵan halyq. Dúnıege jańa kelgen nárestege batyrdyń atyn bergisi kelip turatyn halyq. Batyrdyń otyrǵan jerine yrymdap balasyn aýnatyp alatyn halyq. Batyrlardaı erjúrek bolsyn dep balalarynyń aýzyna túkirtip alatyn halyq. Alpamys, Qobylandy, Ertarǵyn, Baýyrjan, Qasym, Raqymjan, Saǵadat, Málik, Álııa, Mánshúk, Hyıýaz, taǵy kóptegen batyrlarymyzdy ulyqtaý eń úlken qurmet.
Qazaqtyń osyndaı batyrlarynyń biri Baqytjan Ertaev jaqyn kúnderde Almaty qalasyna «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestiginiń shaqyrýymen keldi. Birlestik buǵan deıin de Almaty qalasy Ishki saıasat basqarmasynyń qoldaýymen «Azamattyq borysh» jobasynyń aıasynda aýǵan soǵysynyń kóptegen ardagerlerimen kezdesýler ótkizdi. Degenmen «Er Tóstigim bir tóbe» degendeı elge belgili batyrmen bolǵan bul kezdesý basqa kezdesýlerden erekshe edi. Sebebi Almaty qalasy Qorǵanys isteri jónindegi departamenttiń qoldaýymen Almaty qalasyndaǵy Ofıerler úıinde ótken osy jıynǵa halyqtyń súıikti batyr uly Baqytjan Ertaev kelgen bolatyn.
Baqytjan Ertaev 1952 jyly 25 maýsymda Jambyl oblysy Jýaly aýdanynyń Keńes aýylynda dúnıege kelgen. 1973 jyly Almaty joǵary jalpy áskerı komandalyq ýchılıesin, 1985 jyly M.V. Frýnze atyndaǵy Áskerı akademııasyn támamdaǵan. 1996 jyly Reseı Federaııasy Qarýly Kúshteriniń Bas shtaby Áskerı akademııasynda oqyǵan. 1973-1980 jyldary - motoatqyshtar vzvody, rota komandıri. 1980-1982 jyldary - Keńes áskeriniń Aýǵanstandaǵy shekteýli kontıngent quramynda motoatqyshtar batalony shtabynyń bastyǵy – komandıriniń orynbasary, 66-jeke motoatqyshtar brıgadasynda jáne 68-motoatqyshtar dıvızııasynyń 188-motoatqyshtar polkynda batalon komandıri boldy. 1982-1985 jyldary – M.V. Frýnze atyndaǵy Áskerı akademııasynyń tyńdaýshysy. 1985-1992 jyldary - Keńes áskeriniń Germanııadaǵy tobynda 35-motoatqyshtar dıvızııasy polk komandıriniń orynbasary, polk komandıri. 1992 jyldary - Qazaqstannyń Qarýly Kúshteri qurylǵannan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik qorǵanys komıtetinde áskerı qyzmet ótkergen. 1992-1997 jyldary – 97751-áskerı bóliminiń komandıri. 1996-1997 jyldary – 1-áskerı korpýstyń komandıri. 1997-2000 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstriniń birinshi orynbasary – Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Bas shtabynyń bastyǵy. 1999 jylǵy tamyzdan bastap 1999 jylǵy 13 qazanǵa deıin Qorǵanys mınıstriniń mindetin atqarǵan. 2000-2002 jyldary – Shyǵys áskerı okrýgi áskerleriniń kolbasshysy. 2002 jylǵy qańtar-qyrqúıekte - Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Áskerı akademııasynyń bastyǵy. 2002-2003 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy TMD-ǵa qatysýshy-memleketterdiń UQShU áskerı yntymaqtastyǵyn úılestirý shtabynda Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń ókili. 2003-2005 jyldary – Jaýyngerlik daıarlyq jónindegi qurlyq áskerleri qolbasshysynyń orynbasary – Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Qurlyq áskerleri Bas qolbasshysy basqarmasynyń Jaýyngerlik daıarlyq jónindegi bas basqarmasynyń bastyǵy. 2005-2008 jj. – Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi Bas ınspekııasynyń Jaýyngerlik daıarlyqty baqylaý men uıymdastyrý jónindegi general-ınspektory. 2008 -2011 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń Jaýyngerlik daıarlyq jónindegi shtab bastyqtary komıtetiniń tóraǵa orynbasary. 2009 – 2011 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi Bas áskerı ınspekııasynyń bastyǵy. 2012 jylǵy qańtardan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi. «Nur Otan» Halyqtyq Demokratııalyq partııasynyń múshesi, partııalyq tizim boıynsha saılanǵan. «Halyq qaharmany» qurmet ataǵymen, «Otan», «Qyzyl Juldyz», II dárejeli «Danq» jáne basqada jaýyngerlik ordendermen jáne medaldarmen marapattalǵan.
Baqytjan Ertaev Aýǵan soǵysy kezindegi erlikterimen jáne beıbit ómirdegi azamattyǵymen belgili. Sondyqtan kezdesýge kóp adam jınaldy. Mine qatty soǵylǵan shapalaqtyń jańǵyryǵy ortasymen syrt kelbeti jasyndaı bolyp kóringen batyr minbege kóterildi. Tyńdaýshylar batyrdyń kelbetine qarap keremet bir erlikke arnalǵan úlken sýrettiń naq ortasynda beınelengen Alpamys pen Qobylandy batyrlardyń urpaǵyn kórgendeı áserde edi. Kópshiliktiń aldyna shıryǵa shyqqan ádemi áskerı kıim kıgen azamattyń naǵyz batyr ekeni anadaıdan-aq men-mundalap kórinip turdy.
Batyrdyń nazarynan eldiń birligi, arýaqqa degen syılastyq, salt-dástúrleri, jastar tárbıesi, taǵy basqa da keleli máseleler tys qalǵan joq. Mysaly batyr dinı ekstremızm jáne qoǵamda oryn alyp otyrǵan basqa da keleńsiz jaıttar týraly aıtyp ótti.
Batyr qashanda batyr ǵoı, degenmen Baqytjan Ertaev óziniń qanshalyqty nar tulǵaly batyr bolǵanymen ultymyzdyń «Ulyq bolsań kishik bol» degen ulaǵatty sózin de júregimen túısingenin bildirdi. Batyrdyń jan dúnıesimen meıirlene qaraǵan kózqarasy, alǵashqy sózderin aıta jymıǵany kópshilikti birden ózine baýrap aldy.
Halyq eshkimdi bekerden beker batyr dep atamaıdy. Bundaı ataqqa ıe bolý úshin shynynda da basqalar bara almaıtyn batyr bolýy kerek. B.Ertaev birde birde 200 – shaqyrym jerdi aýǵan modjahedteri atqylaýynan qoryqpaı bir ózi mashınamen aralap shyqqan. Kóptegen ret qaramaǵyndaǵy jaýyngerlerdi shabýylǵa bastaǵan. «Batyndan jaý oǵy da qorqady» degen sóz ras. Qanshama sarbazdar men sardarlar oqqa ushsa da Baqytjan Ertaev ajal erkin aralaıtyn shaıqas alańdarynan tiri shyǵyp júrdi.
B.Ertaev Qazaqstannyń Qarýly kúshteriniń qalyptasýyna kóptegen kúsh-jigerin jumsady. Elimizdiń prezıdenti N.Nazarbaev B. Ertaevty Qorǵanys mınıstrýi etip taǵaıyndamaq bolǵanda ol «Batyr taqqa talaspaıdy, taqty qorǵaıdy» dep jaýap berip bul bıik laýazymnan bas tartady.
Batyr qaı jerde júrse de kópshiliktiń ortasynan tabylýdy ádetke aınaldyrǵan. Jaqyn sóılesemin degen adamdardy úlken-kishi demeı quraq ushyp baýyryndaı jaqyn tartyp sóılesetin.
Birde Túrkistan qalasynda kezdesý bolyp jatqanda, sol jerdiń adamdary batyrǵa, osy jerde sizdiń qaramaǵyńyzda boryshyn ótep júrip qaza tapqan sarbadyń anasy otyrǵanyn aıtady. Sonda batyr, general Baqytjan Ertaev qaza tapqan sarbazdyń anasynyń aldyna kelip bir tizesin búgip bylaı deıdi: Qurmetti Ana! Sizdiń ulyńyzdy ajaldan aman alyp qalmaǵanyma keshirim ótinemin. Maqul deseńiz men sizdiń ulyńyz bolaıyn, dep kópshiliktiń saı-súıegin syrqyratyp, sol jerdegi búkil jurtshylyqtyń kózne jas alǵyzyp ananyń aldynda samaıyn aq shalǵan basyn ıedi.
Sarbazdyń anasy, qazaqtyń anasy, degen sóz ras. Qazaq tapqan sarbazdyń anasy batyrdy qushaqtap turǵyzyp: Búginnen bastap men seniń Anańmyn, sen meniń balamsyń» dep batyr balasynyń mańdaıynan súıedi.
Iá, batyrdyń ár kúni osyndaı erlikke tola. Osy kezdesýde general Baqytjan Ertaev óz basynan ótken kóptegen oqıǵalary baıandap berdi. Jınalǵan jurtshylyq súıikti batyrynyń áńgimesin birese qabaǵy qatýlanyp tyńdasa, birese kózine muń uıalap tyńdady. Kópshiliktiń kózine jas alǵan kezderi de az bolǵan joq.
Batyr osy bir qysqa jolyǵysýda túrli taqyryptaǵa óz pikirin aıtty. Búgingi qazaqstandyqtardy otanshyl bolýy týraly kóptegen batyrlardyń ómirbaıanynan qyzyqty málimetter keltire syr shertti. Onyń ásirese kóńil alańdatyp júrgeni, sońǵy kezdegi túrli dinı aǵymdarǵa eltip, erip ketip jatqan jastar máselesi edi. Batyr bul máselege de qaısar minezdi batyrdyń jaýabyn aıta bildi.
Ýaqyt zyryldap ótip atty. Qoshtasatyn mezgil de jetti. Jınalǵandar batyrmen birden qoshtasqysy kelmeı ony qorshap aldy. Sýrettke túsip jatty, qoltańba alýshylar da az bolǵan joq.
Otandastarynyń kóńilin qaldyrǵysy kelmegen aqkóńil batyr Baqytjan Ertaev kópshilikpen birge sýretke túsip, áli talaı kelýge ýáde berdi.
Berdaly OSPAN.
"ADYRNA" ulttyq portaly
