Eurodeputattar Qazaqstandaǧy adam qūqyǧy ahualyn "jıtı qadaǧalap otyr" jäne Astana demokratiialyq reformalardy jüzege asyrady dep ümıttenedı. Avstriia halyqtyq partiia müşesı Kristian Sagars 26 qazanda Europarlamenttıŋ şaǧyn komitetı otyrysynda osylai dep mälımdedı. Būl turaly "Azattyq radiosy" habarlady, dep jazady "Adyrna" ūlttyq portaly.
"Bız ärdaiym aşyqpyz, osy jolda kömektesuge daiynbyz. Bıraq Qazaqstandaǧy adam qūqyǧy ahualyn jıtı qadaǧalap otyrmyz" dedı Astanadan kelgen ökılderge qaiyrylǧan Sagars.Tyŋdau eurodeputattar delegasiiasynyŋ Qazaqstanǧa saparynan keiın bırneşe apta ötken kezde bolyp otyr. Europarlament saitynda otyrystan transliasiia jürgızıldı. Eurodeputattar Qaŋtar oqiǧasyn halyqaralyq zertteu qajettıgın taǧy alǧa tartty. Human Rights Watch ūiymynyŋ Europa jäne Ortalyq Aziia bölımındegı qoǧamdyq kampaniia baǧyty boiynşa jetekşı Filipp Dam Astana Qaŋtardaǧy beibıt azamattarǧa oq atu men ūstalǧandardy azaptau oqiǧalaryn obektivtı, aşyq tergeu jürgızbegenın aitty. Onyŋ aituynşa, Human Rights Watch 4-6 qaŋtar aralyǧynda qazaqstandyq küştık qūrylymdarynyŋ kemınde tört jaǧdaida "artyq küş qoldanǧanyn" (tıkelei qater töndırmese de azamattarǧa oq atu) anyqtaǧan. Osy tört oqiǧada kemınde on adamǧa oq atylǧan. Būl jappai küş qoldanudyŋ şaǧyn bır bölıgı ǧana dedı Dam.
"Qazaqstan bilıgı Qaŋtarda bolǧan adam qūqyǧyn būzu oqiǧalaryn tergep jatyrmyz dep bırneşe ret mälımdegenmen älı täuelsız zertteu jürgızgen joq" dedı Dam.Onyŋ aituynşa, Astana küştık qūrylymdardyŋ "artyq küş qoldanu" faktılerı boiynşa qylmystyq tergeulerı jönınde aqparat bermegen. Älı künge deiın täuelsız tergeu mehanizmı qūrylmaǧan. Qūqyq qorǧau ūiymynyŋ ökılı bilık Qaŋtarda qaza bolǧandar jönınde tolyq aqparat jariialamaǧanyn, azaptau ısterı boiynşa bırde-bır küştık qūrylym ökılı jauapqa tartylmaǧanyn atap öttı. Türmede älı künge deiın saiasi tūtqyndar jatyr. Depuattar sonymen bırge bilık jariialaǧan amnistiia adamdarǧa oq atqandardy jauaptan jaltaruǧa jaǧdai jasaidy, al amnistiiaǧa qamaudaǧy belsendıler ılınbeuı mümkın dedı. Keibır jaǧdaida bilık Qaŋtar oqiǧasyn saiasi oppozisiiany "qudalaudyŋ qūraly" retınde paidalanǧan, olardyŋ jappai tärtıpsızdıkke qatysy baryna dälel de keltırmegenı aityldy.
"Resei men Belarustegıge ūqsas ädıs-täsılder qoldanyldy" dedı jiynǧa onlain qatysqan qazaqstandyq qūqyq qorǧauşy Evgenii Jovtis. Onyŋ aituynşa, Qazaqstan eks-prezident Nūrsūltan Nazarbaev tūsynda qalyptasqan avtoritarly postsovettık rejimde älı tūryp jatyr.Europarlament otyrysynda qamauda otyrǧan tırkelmegen "Dempartiia" jetekşısı Janbolat Mamaidyŋ äielı İnga İmanbai da söiledı. Ol juyrda halyqaralyq qysymnyŋ arqasynda küieuıne taǧylǧan aiyptardyŋ bırı jeŋıldetılgenın aitty.
- Qaŋtar basynda bükıl eldı qamtyǧan narazylyq kezınde küştık qūrylymdar beibıt narazylardy küşpen taratyp, Almatyda oqiǧa soŋy tärtıpsızdıkke ūlasty, äkımşılık ǧimarattar örtenıp, biznes nysandary tonaldy. Resmi mälımet boiynşa, oqiǧadan kemınde 238 adam qaza boldy, altauy ūstalǧannan keiın azaptaudan köz jūmǧan.
- Qūqyq qorǧauşylar jetı aidan keiın bilık jariialaǧan Qaŋtar qūrbandarynyŋ tızımı "tolyq emes" ekenın aitty. Onda qūrbandardyŋ tolyq aty-jönı, jasy, jynysy, azamattyǧy, ölımı jönınde jai-japsar aqparat joq. Halyqaralyq jäne qazaqstandyq qūqyq qorǧau ūiymdary Qazaqstan bilıgın Qaŋtar oqiǧasyn halyqaralyq därejede zertteuge ündegen. Aqorda "būǧan qajettılık joq" dep mälımdegen.
"Adyrna" ūlttyq portaly
