"Elımızde otbasy qūndylyqtaryn saqtap, nyǧaitu üşın ūrpaqtyŋ ruhani-önegelık tärbiesımen ainalysatyn ūlttyq joba qajet. «Otbasy jäne tärbie» qūzyrly organyn qūryp, «Neke jäne otbasy» zaŋyn reformalap, bala tärbiesındegı ata-ana jauapkerşılıgın arttyru kerek". Būl pıkırdı belgılı qoǧam qairatkerı, etnolog-tarihşy, "Qara şaŋyraq" respublikalyq qoǧamdyq bırlestıgınıŋ jetekşısı Tūrar Sättarqyzy Adyrna.kz portalyna bergen sūhbatynda aitty.
- Qazaq qoǧamynda otbasylyq qūndylyqtardyŋ basty ölşemı - «ūiat bolady», «jaman bolady», «obal bolady» degen adamgerşılık kodeks bolǧan. Osy ūstanymnan auytqymai, arly, namysty, ruhy biık ūrpaq tärbielegen. Ataly sözge toqtap, ülkenge qūrmet, kışıge ızet körsetken. «Jetı atasyn bılgen ūl – jetı jūrttyŋ qamyn jer...» - dep, jetı ataǧa deiın qyz alyspai, tektılıktı, tazalyqty saqtai bılgen. «Ūiada ne körseŋ ūşqanda, sony ılersıŋ» dep önegenıŋ barlyǧy otbasynan bastalatynyn ūrpaǧynyŋ boiyna erte jastan sıŋırgen. «Balany jastan» dep adaldyqqa, şynşyldyqqa, ızgılıkke tärbielegen. «Ūltyŋdy saqtaimyn deseŋ, qyzyŋdy tärbiele, ruhyŋdy saqtaimyn deseŋ, ūlyŋdy tärbiele» dep, qyzynyŋ ūrpaǧynyŋ önegelı, örelı tärbiesıne män bergen. Ökınıştısı, bügıngı jahandanu zamanynda otbasy institutynyŋ rölı tömendep kettı. Otbasy qūndylyqtaryn nyǧaityp, saqtap qalu - eŋ özektı mäselelerdıŋ bırıne ainalyp otyr. Sebebı, elımız ajyrasu körsetkışı boiynşa aldyŋǧy orynda kele jatyr desem, artyq aitpaǧan bolar edım. Qoǧamda bolyp jatqan ruhani daǧdarystyŋ, adam aituǧa auyz barmaityn türlı azǧyndyqtyŋ auyr saldary öskeleŋ ūrpaqtyŋ adamgerşılık-önegelık tärbiesıne jıtı nazar audarudy qajet etıp otyr. Qyruar qarjy jūmsalatyn "küresu" mekemelerı köptep aşylǧanmen, odan qorqynyşty statistika tömendep, keleŋsızdıkter toqtap jatqan joq. Iаǧni, nätijesız kürestı qoiyp, otbasy märtebısın köterıp, otbasy qūndylyqtaryn nyǧaitatyn naqty şaralarmen ainalysatyn ūlttyq tärbie beru ortalyqtaryn aşatyn kez jettı, - deidı Tūrar Sättarqyzy.Etnologtyŋ aituynşa, otbasy qūndylyqtarynyŋ būzyluynyŋ bırden-bır sebebı - ūlttyq ideologiianyŋ joqtyǧy.
- Bala eşkımnen «menı düniege äkelıŋder» dep sūraǧan joq. Äiel men erkek qosylǧannan keiın, ūl-qyzynyŋ ömırıne jauapkerşılıkpen qarauy tiıs. Tıptı bügınde ükımetten atauly äleumettık kömek alamyn dep ajyrasatyndar köbeigen. Balasyna aliment töleuden qaşyp, jalaqysyn jasyratyn «kökek» äkeler de bar. Halqymyz baiaǧyda bır jamanşylyqty baiqasa, «yrymǧa jaman» dep jatuşy edı. Būl jaǧdailardyŋ barlyǧy ūlttyq tamyrymyzdan ajyrap, bauyr etı balany bas paida üşın paidalanuǧa deiın jetken, eŋ soraqy jaǧdai. Sondyqtan «Neke jäne otbasy» zaŋyn reformalap, bala tärbiesındegı ata-ana jauapkerşılıgın arttyru kerek. «Taiaqtyŋ ekı ūşy bolady» demekşı, otbasyndaǧy kikıljıŋ ekı tarapqa da bailanysty. Eŋ ökınıştısı, bügıngı jahandanu zamanynda ūlttyq bolmysymyzdy saqtau oŋaiǧa soqpai tūr. Mūndai mäselenıŋ aldyn aludyŋ tiımdı jolynyŋ bırı – ūlttyŋ ruhani qūndylyǧynyn jaŋǧyrtu jäne öskeleŋ ūrpaq boiyna darytu. Sondyqtan, ūlt bolyp qaludyŋ joly - ūlttyq ideologiiany qolǧa alu. Memleketımızge ūltty bırıktıretın, ūrpaqtyŋ jarqyn bolaşaǧyna qyzmet etetın ūlttyq ideologiia kerek! Osy tūrǧyda ūrpaqtyŋ ruhani-önegelık tärbiesımen ainalysatyn ūlttyq joba kerek. «Otbasy jäne tärbie» qūzyrly organyn qūru kerek dep oilaimyn, - dep pıkır bıldırdı Tūrar Sättarqyzy.
"Adyrna" ūlttyq portaly
