Búgin Ózbekstannyń Táýelsizdik alǵaly tarıhynda eń qaraly oqıǵa - Ándijan qyrǵynyna 18 jyl boldy. Ózbekstan bıliginiń adam quqyqtaryn aıaq asty etken kúnin qysqasha sholyp óteıik.
2005 jyly 13 mamyrda Ándijan qalasynda alańǵa shyqqan jurtqa Ózbekstan polıııasy oq jaýdyryp, resmı derek boıynsha, 187 adam qaza tapty. Babyr alańynda bılik «akramıster» degen aıyp taǵyp, tutqynǵa alynǵan 23 bıznesmendi qorǵaýdy kózdegen mıtıngi ótken edi. Ózbekstan bıligi bul bıznesmenderdi 1990 jyldary tyıym salynǵan «Akramııa» qozǵalysynyń jaqtastary dep málimdedi. Mıtıngige shyqqan Ándijannyń birneshe myń turǵyny halyqtyń áleýmettik jaı-kúıin jaqsartý jáne eldegi qýǵyn-súrgin saıasatyn doǵarý jóninde de talaptar qoıǵan edi. Osylaısha, bul oqıǵa «Ándijan qyrǵyny» dep atalyp ketti. Sol jyldary Ózbekstan bıligi Ándijan oqıǵasyna qatysty aqparatqa shekteý qoıyp, táýelsiz tergeýdiń júrgizilýine tyıym saldy. Sol sebepti osy ýaqytqa deıin qantógiske, zorlyq-zombylyqqa ne túrtki bolǵandyǵy jáne Ándijan oqıǵasy kezinde naqty qansha adamnyń qaza bolǵandyǵy belgisiz kúıde qalyp keldi.
Jergilikti turǵyndar qamaýǵa alynǵan tanymal 23 kásipkerdiń bosatylýyn talap etti. Ándijan turǵyndarynyń kóbine qarjylaı kómektesken bul kásipkerlerge úkimet tarapynan tyıym salynǵan «Akramııa» uıymyna múshe bolyp, ekstremıstik jáne separatıstik árekettermen aınalysty degen aıyp taǵylǵan bolatyn. Minekı, osy 23 kásipkerdiń tutqyndalýy Ándijandaǵy jappaı narazylyq sharasyna túrtki boldy. Resmı Tashkent oqıǵanyń ózge de qalalarda jalǵasyp ketpeýiniń amalyn izdestirip, kóterilisti áskerdiń kúshimen basty. Beıbit turǵyndar oqqa ushty. Resmı aqparat kózderi «kóterilisti janshyp tastaý kezinde 187 adam qaza tapty» degendi keltiredi. Alaıda táýelsiz quqyq qorǵaýshylar «700-deı adam oqqa ushty, onyń kóbi áıelder men balalar» desedi. Karımov bıligi Ándijanda bolǵan oqıǵany «bul memleketti turaqsyzdyqqa alyp kelýge tyrysqan ekstremıstik toptardyń áreketi» dep málimdedi. Buǵan qosa, Ándijandaǵy narazylyq sherýine oqıǵadan birneshe apta buryn Qyrǵyzstanda ótken tóńkeris te áser etken bolýy múmkin.
Ándijan qantógisiniń aldynda ózbek halqynyń eldegi ádiletsiz saıası júıege, áleýmettik-ekonomıkalyq turǵyda múshkil haline, dinı senimge qatysty repressııalarǵa qatysty narazylyǵy órshı túsken. Ásirese, Ózbekstannyń shyǵys aımaǵyndaǵy ekonomıkalyq jaǵdaıdyń quldyrap ketýi Ándijandaǵy narazylyq sherýine túrtki boldy degen boljam da aıtylady.
Qantógisten keıin bir jyl ótken soń, 2006 jyly Ándijanǵa jiberilgen EýroOdaq delegaııasy qantógis týraly aqparattardy jınaı almady. 2005 jyldyń 13 mamyry Ózbekstan tarıhyndaǵy qaraly kún dep tanydy. Mine, Ándijan qyrǵynyna da 18 jyl tolyp otyr.
