Bügın Özbekstannyŋ Täuelsızdık alǧaly tarihynda eŋ qaraly oqiǧa - Ändıjan qyrǧynyna 18 jyl boldy. Özbekstan bilıgınıŋ adam qūqyqtaryn aiaq asty etken künın qysqaşa şolyp öteiık.
2005 jyly 13 mamyrda Ändıjan qalasynda alaŋǧa şyqqan jūrtqa Özbekstan polisiiasy oq jaudyryp, resmi derek boiynşa, 187 adam qaza tapty. Babyr alaŋynda bilık «akramister» degen aiyp taǧyp, tūtqynǧa alynǧan 23 biznesmendı qorǧaudy közdegen mitingı ötken edı. Özbekstan bilıgı būl biznesmenderdı 1990 jyldary tyiym salynǧan «Akramiia» qozǧalysynyŋ jaqtastary dep mälımdedı. Mitingıge şyqqan Ändıjannyŋ bırneşe myŋ tūrǧyny halyqtyŋ äleumettık jai-küiın jaqsartu jäne eldegı quǧyn-sürgın saiasatyn doǧaru jönınde de talaptar qoiǧan edı. Osylaişa, būl oqiǧa «Ändıjan qyrǧyny» dep atalyp kettı. Sol jyldary Özbekstan bilıgı Ändıjan oqiǧasyna qatysty aqparatqa şekteu qoiyp, täuelsız tergeudıŋ jürgızıluıne tyiym saldy. Sol sebeptı osy uaqytqa deiın qantögıske, zorlyq-zombylyqqa ne türtkı bolǧandyǧy jäne Ändıjan oqiǧasy kezınde naqty qanşa adamnyŋ qaza bolǧandyǧy belgısız küide qalyp keldı.
Jergılıktı tūrǧyndar qamauǧa alynǧan tanymal 23 käsıpkerdıŋ bosatyluyn talap ettı. Ändıjan tūrǧyndarynyŋ köbıne qarjylai kömektesken būl käsıpkerlerge ükımet tarapynan tyiym salynǧan «Akramiia» ūiymyna müşe bolyp, ekstremistık jäne separatistık ärekettermen ainalysty degen aiyp taǧylǧan bolatyn. Mıneki, osy 23 käsıpkerdıŋ tūtqyndaluy Ändıjandaǧy jappai narazylyq şarasyna türtkı boldy. Resmi Taşkent oqiǧanyŋ özge de qalalarda jalǧasyp ketpeuınıŋ amalyn ızdestırıp, köterılıstı äskerdıŋ küşımen basty. Beibıt tūrǧyndar oqqa ūşty. Resmi aqparat közderı «köterılıstı janşyp tastau kezınde 187 adam qaza tapty» degendı keltıredı. Alaida täuelsız qūqyq qorǧauşylar «700-dei adam oqqa ūşty, onyŋ köbı äielder men balalar» desedı. Karimov bilıgı Ändıjanda bolǧan oqiǧany «būl memlekettı tūraqsyzdyqqa alyp keluge tyrysqan ekstremistık toptardyŋ äreketı» dep mälımdedı. Būǧan qosa, Ändıjandaǧy narazylyq şeruıne oqiǧadan bırneşe apta būryn Qyrǧyzstanda ötken töŋkerıs te äser etken boluy mümkın.
Ändıjan qantögısınıŋ aldynda özbek halqynyŋ eldegı ädıletsız saiasi jüiege, äleumettık-ekonomikalyq tūrǧyda müşkıl halıne, dıni senımge qatysty repressiialarǧa qatysty narazylyǧy örşi tüsken. Äsırese, Özbekstannyŋ şyǧys aimaǧyndaǧy ekonomikalyq jaǧdaidyŋ qūldyrap ketuı Ändıjandaǧy narazylyq şeruıne türtkı boldy degen boljam da aitylady.
Qantögısten keiın bır jyl ötken soŋ, 2006 jyly Ändıjanǧa jıberılgen EuroOdaq delegasiiasy qantögıs turaly aqparattardy jinai almady. 2005 jyldyŋ 13 mamyry Özbekstan tarihyndaǧy qaraly kün dep tanydy. Mıne, Ändıjan qyrǧynyna da 18 jyl tolyp otyr.
