«Tu äne, şaŋyraq mıne!»

Syrt köz Qaraǧandyda qysta qazaqtyŋ kökörım jıgıtı jat qolynan öldı.  Bilık: «Oqiǧaǧa ūlttyq reŋk bermeŋder, ädetkı töbeles» dep, tolqyǧan jūrtty sabyrǧa şaqyryp, äiteuır dauyldyŋ aldyn aldy. «Bolary boldy, boiauy sıŋdı», erteŋ-aq bärı ūmytylady dep oilaidy, bälkım. Solai oilaityndyqtan taǧy da Qazaq Elın mekendep otyrǧan jüzdegen ūlttyŋ «tonnyŋ ışkı bauyndai tatulyǧyn» baiaǧyşa bar pärmenımen nasihattap, jauyrdy jaba toquǧa köşedı. Soǧan ilandyrǧysy keledı, ilanar edık, ömır ilandyrmai tūr! Säuırdıŋ ışı. Pavlodar qalasynda Nauryz toilanyp jatyr. Tüs mezgılı bolyp, Ekıbastūz qalasy tıkken kiız üide bır tabaq et jep,  qazaqtyŋ arǧy-bergı tarihyn, myqtylyǧyn aityp, özara äŋgıme sapyryp otyrmyz. Bır uaq jaǧasy kestelı aq köilek kigen orys şaly: «Da nu vas, bez rodiny, bez flaga» dedı, şamyrqanyp, sözın töbeden jai tüsırgendei etıp. Tört-bes qazaq bır-bırımızge «Mynau qaitedı?» degendei odyraia qaradyq, üstel basyndaǧy ekınşı orys – eŋgezerdei şopyr jıgıt ojar şaldyŋ sözı öreskel şyqqanyn ūǧyp, küjıreigen moinyn ışke tyǧyp, iını salbyrap kettı.

• Eto, naverno, u vas net Rodiny, net flaga. U kazahov byl i budet! Otan, mıne, mynau şaŋyraq,- dedım aşudan būrq-sarq etken qalpymda kiız üidıŋ tündıgın körsetıp, sodan soŋ: «Tu, äne, jelbırep tūr!» dedım aşyq esıkten köşenıŋ qarsy betındegı ǧimarat üstındegı kök bairaqty sausaǧymmen nūsqap.

«Dostyq üiındegı» slavian ortalyǧynyŋ ardagerler hory qatarynda konsert qoiyp, «ūlttar dostyǧyn jyrlauǧa» kelgen älgı şal da, kiız üi ışındegı basqa  qonaqtar da jym-jyrt. Däl sol mezette esıkten imenşektene qazaq şaly bas sūǧyp, «Nauryz qūtty bolsyn! Rūqsat bolsa, bır-ekı bauyrsaq ūstatsaŋyzdar, däm tataiyq ta» dedı jasqanşaqtana. Aitarymdy aityp, endı sabama tüse bastaǧan edım, qazaq şalynyŋ sözı aşuymdy qaita qozdyrdy.

• Aqsaqal, nesıne qipaqtap, nesıne kümıljıp tūrsyz. Tör de, tamaq ta qazaqtıkı! Būldaityndai eşkım eşteŋesın özımen bırge alyp kelgen joq. Qazaqtyŋ peiılıne berılgen yryzdyǧy. Tamaǧymyzdy jep, tabaǧymyzdy teuıp otyr ǧoi, mıne, mynau da,- dep orys şalyna taǧy bır alara qaradym da: «Törge sız şyqpaǧanda, kım şyǧady?»,- dedım dausymdy jūmsartyp.

Äp sätte naizaǧai oinap, kün kürkıregendei küi keşıp, ürpiıp qalǧan şeneunık qazaq kelınşegı: «İä, iä, joǧarylatyŋyz. Qyzdar, qonaqqa tabaq äkelıŋder» dep jık-japar boldy. Bız, qazaqtar, mınez körsete bılmeimız. «Juas tüie jündeuge jaqsy» degen ata-babamyz. Juasty kım qadırleidı. Basynady, basyŋa şyǧady. Mūny kündelıktı ömırden körıp jürmız, sol sebeptı qazaqtyŋ jüregınen qyjyl ketpei tūr. Aitpaqşy, eŋgezerdei şopyr jıgıt Volodia  -  menıŋ körşım. Anda-sanda dalan közınde otyryp, bırge syra ışkende, «Nu i harakter u tebia, sosed» dep, keŋk-keŋk küledı. Jasandy emes, riiasyz külkı. Jasandy syilastyq emes, riiasyz syilastyq. Tüisıgı bar orys ta, basqasy da qazaqtyŋ janyn, nietın ūǧa bıledı, bızge kölgırsıgen qūrǧaq söz, saiasat  «jasaǧan dostyq» emes, naǧyz şynaiy, tabiǧi dostyq qymbat! . Al älgı orys şalynyŋ qazır qaida ekenın bılmeimın, osy oqiǧadan soŋ körmedım, bälkım öz tuy, öz otanyn ızdep kettı me eken?!

Jasserık Jälelūly