Soŋǧy 5-10 jyl kölemınde äsıredınşılder azamattardy alaŋdatyp, qoǧamǧa ırıtkı salyp otyr. Mıne osyndai kezde keibır azamattar «Äsıredınşılderdı Özbekstandaǧydai juasytyp alu kerek» degen pıkır aitady. Körşı eldıŋ täsılı qanşalyqty nätije beredı? Osy jäne özge de sūraqty dıntanuşy Asylbek Snadinge qoidyq.
Asylbek Snadin Özbekstannyŋ dıni radikalizmmen küresı Qazaqstanǧa ülgı bola almaitynyn aitady. Alaida ol körşı eldıŋ mähällä instituty äsıredınşıldıkpen küreste öz nätijesın bergenın joqqa şyǧarmaidy.
«Negızı Qazaqstan men Özbekstandy dıni radikalizmmen jūmys ısteuı boiynşa salystyratyn ritorika bar. Bıraq būl jerde bıreuı artyq nemese ekınşısı kem tüsıp jatyr dep salystyratyndai qatty aiyrmaşylyq joq. Būl salystyru syrtqy küşterdıŋ mäselen reseilık politehnologtardyŋ jūmysy boluy mümkın. Şyn mänınde ekı eldıŋ dıni radikalizmmen küreste alyp bara jatqan özgeşelık joq. Sebebı bızdıŋ tarihymyz, mädenietımız jäne dıni qūndylyǧymyzdyŋ parametrlerı ortaq. Mysaly 70 jyl boiy ekı el ateistık qoǧamda ömır sürdı. Sondai-aq Sovet odaǧynan bır mezgılde täuelsızdık alǧannan keiın dınge qatysty memlekettık saiasatty zaiyrlyq ūstanym dep belgılep aldyq. Iаǧni dın men memleket bölek.
Bıraq būl jerde Özbekstannyŋ tarihi erekşelıkterıne män beru kerek. Öitkenı HIV-HVǧasyrlardan berı atalǧan memlekette dıni mektepterdıŋ auqymdy şoǧyry qalyptasty. Qazaqtyŋ belgılı dıni qairatkerlerı Samarqand pen Būqarada bılım alyp, sonda qalyptasqany jasyryn emes. Osy jaǧdai jergılıktı tūrǧyndarǧa äser etpei tūrmaidy. Mysaly bızdıŋ ruhani ortalyǧymyz sanalatyn Türkıstandaǧy Ahmet Iаssaui kesenesı düiım qazaqtyŋ täu etetın qasiettı jerı bolyp sanalady. Ahmet Iаssauidyŋ kesenesı sekıldı ülken bolmasa da ondaǧan dıni ǧimarattarÖzbekstanda ornalasqan», – deidı ol.
Dıntanuşy İslam Kärımov Täuelsızdık alǧannan keiın dınge qatysty qataŋ pozisiia ūstanǧanyn aitady. Iаǧni, ol eks-prezidenttıŋ qandaida bır dıni radikalizmnıŋ paida boluyna nemese dıni saiasi qozǧalystardyŋ boluyna qarsy kürestı aiausyz jürgızgenın eske saldy.
«Özbekstanda bolǧan terraktılerden keiın prezident apparaty janynan arnaiy qūrylym qūrylyp, kei jaǧdaida dındı saiasi qūralǧa ainaldyrdy.
Al Şavkat Mirziioev bilıkke kelgennen keiıngı belgılı bır deŋgeide özgerıster jasady. Qatelespesem 2021 jyly dınge qatysty qūqyqtyq normalarǧa özgerıster engızdı. Sebebı Mirziioev öz saiasatyn batystyq qūqyqtyq standarttarǧa sai iaǧni adam qūqyǧy, dıni senım bostandyǧyna şekteu qoimaityn İslam Kärımovten artyqşylyǧyn körsetkısı keldı. Naqtyraq aitsam,eks-prezidenttıŋ kezınde aşylǧan aty şuly «Jaqsylyq» türmesın jauyp tastady. Atalǧan türmede dıni radikalizm baptary boiynşa türmede otyrǧan ekı myŋnan astam azamattyŋ ısın qaita qarady. Iаǧni Mirziioev batystyŋ talaptaryn oryndauǧa müddelı ekenın körsettı. Äitse de memleket dıni mäselemen küreskende özınıŋ küşın paidalanyp, kerek kezınde tızgındı tartyp nemese keide bosatyp otyr», – deidı Asylbek Snadin.
Sondai-aq dıntanuşy Özbekstannyŋ mähällä institutyna nazar audartty.
«Ekı eldıŋ dıni mäselede jūmys ısteu täsılın salystyrsaq, Özbekstan otbasy institutyna köp köŋıl böldı. Auyl, audan jäne qala deŋgeiındegı aqsaqaldardyŋ basyn qosyp, är otbasynyŋ tūrmysy men saltyna bailanysty şeşım şyǧaryp otyrdy. Mıne osy mähällä inistituty dıni radikalizmmen küreste ülken röl atqardy. Al Qazaqstan būrynnan qalyptasqan otbasylyq qūndylyqtarymyzdy küşeitudıŋ ornyna, kerısınşe bız ony bosaŋsytyp alǧan sekıldımız», – deidı dıntanuşy.
