Qaraqalpaqstanda ulttyq azat qozǵalysy damýy kezekti kezeńge jetti. Bul jaǵdaı Ózbekstannyń jaǵdaıynyń nasharlaýymen qatar keledi. Egerde atalǵan eki úrdis qatar júre berse, Qaraqalpaqstan egemendigi júzege asýy múmkin. Sonymen, Ózbekstandaǵy jaǵdaı nasharlaı berse narazylyq akııalary kúsheıe berýi yqtımal. Ary qaraı, qudaı saqtasyn, úlken kóterilis bastalýy yqtımal.
Narazylyqtyń úsh sebebi bar kórinedi: biri, ulttyq talaptar- til, dástúr, oqý isi máselesi, ekinshisi, áleýmetik narazylyq, turmystyq kembaǵaldyǵy qatty batatyny kórinedi. Úshinshi, saıası talaptar- memlekettik egemendik máselesin kótergeni baıqalady. Ózbekstan bıligi kúnderdiń kúninde "jumsaq" repressııalardan halyqty jappaı jazalaý áreketterine barý yqtımal. Sol tusta halyq kóterilisi bastalýy ábden múmkin.
Men ózim qazaqstandyq bolǵandyqtan basqa eldiń ishki isterine aralasqym joq. Biraq, shettegi qazaqtyń jaǵdaıyna janym aýyrady. Ózbekstan prezıdenti Mırzııaev tıisti reformalar jasaý jolyna tússe, shet elderden kredıt almasa jaǵdaı túzelmes. Taýqymettiń qan tógissiz, beıbit bitkenin qalaımyn. Qaraqalpaqstandaǵy qazaqtyń jaǵdaıy barlyq qazaqty alańdatady.
Qazaqstan Respýblıkasy Ózbekstan memleketiniń kelisimimen atamekenge qaıtamyn degen qazaqtardy oralman retinde kezeń kezeńmen qazaqtardy repatrıaııa jasasa eken.Sonymen birge Qaraqalpaqstan jurtshylyǵy arasynda ózbek, qaraqalpaq bolyp jazylyp ketken ózbek qazaqtarynyń qazaqtyq mılletin moıyndap, olardy da qaıtarsa. Qazaqstannyń soltústik ólkeleri bosap qaldy, sebebi, orys jurtshylyǵy , nemister, ýkraınder atamekenine kóship jatyr. Atamekege qaıtqan qazaq sol mekenderdegi sharýashylyqty jańǵyrta alar edi. Sol sııaqty shaǵyn qalalarda, tipti, oblys ortalyqtarynda jurtshylyq kúrt azaıdy.
Ekologııalyq, áleýmettik, ekonomıkalyq qıyndyqtan halyq sharshady. Sol sııaqty qaraqalpaqtyń bir bóligi qazaq arasyna sińýi múmkin, biraq qaraqalpaqtar shet elderge bosyp ketkisi joq, olardyń arasynda óz eliniń egemendigi men áleýmettik máseleleri úshin kúreskisi bar. Egerde, qazaq Qaraqalpaqstannan kóbirek kóshse sol ólkede jumyssyzdyq tómender edi.
Kezinde Alty Alashta qazaq (Úsh Júz), qyrǵyz, qaraqalpaq, noǵaı bir memlekette bolǵan. Sol memleket endi qaıtyp kelmes, Alty Alash memleketi biregeı handaryn saılaǵan, eki hanyna ımpıchment járııalap, ornynan alyp tastaǵan. Qyrǵyz ulty demokratııaǵa jetti, biraq olardyń ekonomıkalyq reformasy sátti bolǵan joq. Noǵaıdyń bir bóligi bólinip ketip, olar Daǵystanda taý halyqtarynyń qysymyn kórip otyr. Qazaqstan sátti ekonomıkalyq reforma jasap(1994-97jyldary), endi saıası- quqyqtyq transfrmaııa jasamaq. Meniń oıymsha, qaraqalpaq ta erkinshildik dástúrdi jalǵasyrmaq. Biz olarǵa tek konstıtýııalyq, quqyqtyq áreketter tileımiz. Sondyqtan qaraqalpaq jurtshylyǵy Batys elderdiń adam quqyqtary qaǵıdalaryna ǵana júginip , olardan arasha surasa, beıbit jolmen barlyq taýqymetterin sheshse.
Ázimbaı Ǵalı
"Adyrna" ulttyq portaly
