Qaraqalpaqstanda ūlttyq azat qozǧalysy damuy kezektı kezeŋge jettı. Būl jaǧdai Özbekstannyŋ jaǧdaiynyŋ naşarlauymen qatar keledı. Egerde atalǧan ekı ürdıs qatar jüre berse, Qaraqalpaqstan egemendıgı jüzege asuy mümkın. Sonymen, Özbekstandaǧy jaǧdai naşarlai berse narazylyq aksiialary küşeie beruı yqtimal. Ary qarai, qūdai saqtasyn, ülken köterılıs bastaluy yqtimal.
Narazylyqtyŋ üş sebebı bar körınedı: bırı, ūlttyq talaptar- tıl, dästür, oqu ısı mäselesı, ekınşısı, äleumetık narazylyq, tūrmystyq kembaǧaldyǧy qatty batatyny körınedı. Üşınşı, saiasi talaptar- memlekettık egemendık mäselesın kötergenı baiqalady. Özbekstan bilıgı künderdıŋ künınde "jūmsaq" repressiialardan halyqty jappai jazalau äreketterıne baru yqtimal. Sol tūsta halyq köterılısı bastaluy äbden mümkın.
Men özım qazaqstandyq bolǧandyqtan basqa eldıŋ ışkı ısterıne aralasqym joq. Bıraq, şettegı qazaqtyŋ jaǧdaiyna janym auyrady. Özbekstan prezidentı Mirziiaev tiıstı reformalar jasau jolyna tüsse, şet elderden kredit almasa jaǧdai tüzelmes. Tauqymettıŋ qan tögıssız, beibıt bıtkenın qalaimyn. Qaraqalpaqstandaǧy qazaqtyŋ jaǧdaiy barlyq qazaqty alaŋdatady.
Qazaqstan Respublikasy Özbekstan memleketınıŋ kelısımımen atamekenge qaitamyn degen qazaqtardy oralman retınde kezeŋ kezeŋmen qazaqtardy repatriasiia jasasa eken.Sonymen bırge Qaraqalpaqstan jūrtşylyǧy arasynda özbek, qaraqalpaq bolyp jazylyp ketken özbek qazaqtarynyŋ qazaqtyq milletın moiyndap, olardy da qaitarsa. Qazaqstannyŋ soltüstık ölkelerı bosap qaldy, sebebı, orys jūrtşylyǧy , nemıster, ukrainder atamekenıne köşıp jatyr. Atamekege qaitqan qazaq sol mekenderdegı şaruaşylyqty jaŋǧyrta alar edı. Sol siiaqty şaǧyn qalalarda, tıptı, oblys ortalyqtarynda jūrtşylyq kürt azaidy.
Ekologiialyq, äleumettık, ekonomikalyq qiyndyqtan halyq şarşady. Sol siiaqty qaraqalpaqtyŋ bır bölıgı qazaq arasyna sıŋuı mümkın, bıraq qaraqalpaqtar şet elderge bosyp ketkısı joq, olardyŋ arasynda öz elınıŋ egemendıgı men äleumettık mäselelerı üşın küreskısı bar. Egerde, qazaq Qaraqalpaqstannan köbırek köşse sol ölkede jūmyssyzdyq tömender edı.
Kezınde Alty Alaşta qazaq (Üş Jüz), qyrǧyz, qaraqalpaq, noǧai bır memlekette bolǧan. Sol memleket endı qaityp kelmes, Alty Alaş memleketı bıregei handaryn sailaǧan, ekı hanyna impichment järiialap, ornynan alyp tastaǧan. Qyrǧyz ūlty demokratiiaǧa jettı, bıraq olardyŋ ekonomikalyq reformasy sättı bolǧan joq. Noǧaidyŋ bır bölıgı bölınıp ketıp, olar Daǧystanda tau halyqtarynyŋ qysymyn körıp otyr. Qazaqstan sättı ekonomikalyq reforma jasap(1994-97jyldary), endı saiasi- qūqyqtyq transfrmasiia jasamaq. Menıŋ oiymşa, qaraqalpaq ta erkınşıldık dästürdı jalǧasyrmaq. Bız olarǧa tek konstitusiialyq, qūqyqtyq äreketter tıleimız. Sondyqtan qaraqalpaq jūrtşylyǧy Batys elderdıŋ adam qūqyqtary qaǧidalaryna ǧana jügınıp , olardan araşa sūrasa, beibıt jolmen barlyq tauqymetterın şeşse.
Äzımbai Ǧali
"Adyrna" ūlttyq portaly
