Köpşılık aldynda söileu qorqynyşyn bırge jeŋeiık
Qorqynyş degenımız ne?
Psihologiiada qorqynyş – kündelıktı jūmysta, mektepte, köşede, üide jäne kez-kelgen jerde kezdesetın negızgı "emosiia". Qorqynyş negızınen sızdıŋ mınezıŋızdıŋ erekşelıkterıne nemese öz-özıne kümändanuǧa bailanysty tuyndaidy. Adam ärtürlı närselerden qorqady: su, biıktık, sätsızdık, ölım.
Būl maqalada barlyǧymyz bıletın fobiiaǧa toqtalamyz: ol – "sahnadan qorqu". Köptegen adamdardyŋ eŋ ülken qorqynyşy - ıs-şarada, konsertte, qyzmetkerler men synyptastar nemese kez-kelgen basqa mekemede köpşılık aldynda söileu.
Men nege qorqynyşpen küresuım kerek?
Keibır adamdar qorqynyş olardyŋ ömırınde qalypyty röl atqaruy mümkın dep sanaidy. Bıraq qorqynyş sızdıŋ tabysqa, maqsatqa jetu jolyndaǧy josparlaryŋyzdy būzady. Eger sız köpşılık aldynda söileuden qorqatyn bolsaŋyz, onda sız būl qorqynyşty jeŋuıŋız kerek. Köptegen joldary bar, bıraq būl turaly keiınırek aitamyz.
Sızde "Nege men būl qorqynyşty jeŋuım kerek?" degen sūraq tuyndauy mümkın. Sebebı, köpşılık aldynda söileu qorqynyşyn jeŋe otyryp, sız senımdı, köşbasşy siiaqty söilep, ideialaryŋyzben bölısıp biıkterden körıne alasyz.
Nelıkten adamdar köpşılık aldynda söileuge qorqady?
Köpşılıktıŋ közı sızge mūqiiat qaraidy. Būl öte qorqynyşty. Jalǧyz men ǧana osyndaimyn dep oilaisyz ba? Ökınışke orai, joq. Mūndai adamdar myŋdaǧan, tıptı milliondaǧan. Adamdardyŋ auditoriia aldynda söileuge qorquynyŋ sebebı köp. Olar:
- sızdıŋ aldyŋyzda tym köp adam bolady;
- söileu - būl sız üşın jaŋa närse;
- basqalar sız turaly ne oilaitynyna alaŋdaisyz;
- sız sätsızdıkten qorqasyz;
Sahnaǧa şyǧu qorqynyşyn jeŋetın 7 ädıs:
1. Jailylyq aimaǧy
Sız jailylyq aimaǧyŋyzdan tys jerde özıŋızdı jaily sezınuıŋız mümkın. Bırtürlı estıledı, bıraq būl ras. Prezentasiia daiyndau, auditoriia aldynda söileu aldymen qorqynyşty bolyp körınedı. Eger sız jetıstıkke jetudı qalasaŋyz, onda sız özıŋızdıŋ jailylyq aimaǧyŋyzdan şyǧuyŋyz kerek. Aldymen sözıŋızdı nemese prezentasiiany daiyndap bastaŋyz jäne ony mümkındıgınşe erterek bastaŋyz.
2. Is-täjıribe
Būl eŋ maŋyzdy sätterdıŋ bırı. Sız bärı tez ärı oŋai emes ekenın tüsınuıŋız kerek. Mümkındıgınşe köp söileŋız. Aina nemese kamera aldynda söilep üirenıŋız. Osylaişa, qalai söilegenıŋızdı jäne bolaşaqta nenı üirenu kerektıgın tüsınesız.
3. Vizualizasiia
Közıŋızdı jūmyŋyz. Sahnada tūrmyn dep elestetıŋız. Sätsızdıkterıŋız turaly oilamaŋyz. Sız köpşılık aldynda söilep tūrsyz. Bärı sızge qarap, mūqiiat tyŋdap otyr. Sızde bärı jaqsy. Özıŋızdı qabyldai bılıŋız jäne jaqsy oilaŋyz!
4. Dem
Sahnaǧa şyǧar aldynda bırneşe ret tereŋ tynys alyŋyz. Būl sızge öz sözıŋızdı senımdı bastauǧa kömektesedı. Köpşılık aldynda söilegen kezde sızdıŋ tynysyŋyz tabiǧi boluy kerek.
5. Uaqytyŋdy bos ötkızbe
Körermender aldynda söilegen kezde özımız turaly köp oilaimyz: syrtqy kelbetımız, mınez-qūlqymyz, dauysymyz jäne t.b. Adamdarǧa aitqyŋyz keletın närsenı jetkızu öte maŋyzdy. Özıŋızge emes, auditoriiaǧa nazar audaryŋyz.
6. Qūzyrettılık. Senımdılık qūzyrettılıkke bailanysty
Ärine, sız ıstep jatqan ısıŋızde sauatty bolu öte maŋyzdy. Sız ne turaly aityp jatqanyŋyzdy tüsıngen kezde, özıŋızdı äldeqaida senımdı sezınesız. Eger qandai da bır taqyryp tüsınıksız bolsa, sol turaly aqparatty bılıp, özıŋızge jazbalar jasauyŋyz kerek. Sonda öner körsetu sonşalyqty qorqynyşty bolmaidy.
7. Ötırık keiıp tanytyŋyz
Sız keremet spiker bolmauyŋyz mümkın, bıraq auditoriiaǧa jetkızuıŋız kerek. Söileu kezınde özıŋızdı körsete bılıŋız. Sol kezde adamdar sızge senedı. Būl närse oŋai bolmauy mumkın, bıraq sızge täjıribe men şydamdylyq kömektesedı.
Köpşılık aldynda söileu qorqynyşyn tolyǧymen jeŋu öte qiyn! Odan qūtylu mümkın emes, bıraq keibır keŋesterdıŋ kömegımen sız jeŋıske jete alasyz.
Bekzat Tulepbergenov
