Mäjılıs deputaty Marat Bäşımov zaŋsyz kapitaldy qaitaru jönındegı komissiia qūramynyŋ qūpiialanuyn konstitusiiaǧa qaişy dep atady, dep habarlaidy “Adyrna” tılşısı KazTAG-qa sıltep.
«Qazaqstan Konstitusiiasyna säikes, kapitaldy qaitaru jönındegı komissiia müşelerınıŋ tızımı aşyq boluy kerek», - dep jazdy Başimov jeksenbı künı äleumettık jelıdegı paraqşasynda.
Ol mynadai dälelder keltırdı:
1. Būl – Ata Zaŋymyzdyŋ talaby. Qazaqstan Konstitusiiasynyŋ 4-babyna säikes «Konstitusiianyŋ eŋ joǧary zaŋdyq küşı bar jäne Respublikanyŋ bükıl aumaǧynda tıkelei qoldanylady».
2. Konstitusiia men oǧan säikes qabyldanǧan zaŋdardyŋ normalary keŋ kölemde tüsındırılu qajettıgı turaly naqty konstitusiialyq qaǧida bar. Iаǧni, memlekettık organdar men ükımettıŋ öz qalauynşa öz aktılerın şyǧaruy mümkın emes.
3. Eger zaŋnyŋ özınde zaŋ şyǧaruşy qabyldaǧan qūqyqtyq norma bolmasa, onda ükımet konstitusiialyq emes ökılettıkterdı özıne ala almaidy. Būl universitetterdıŋ barlyq zaŋ fakultetterınde bırınşı kursta oqytylady jäne qazır oqytuşylar – zaŋgerler tarapynan qyzu talqyǧa qaluda. Ükımet pen Ädılet ministrlıgınıŋ zaŋ qyzmetterı qaida qarap otyr?
4. Osylaişa, zaŋsyz alynǧan aktivterdı qaitaru jönındegı komissiia müşelerın jıkteu turaly ükımettıŋ şeşımı konstitusiiaǧa qaişy jäne zaŋsyz bolyp tabylady, öitkenı zaŋnyŋ özınde mūndai qūqyqtyq norma joq.
5. Konstitusiianyŋ 49-babyna säikes – «Qazaqstan Respublikasynyŋ Parlamentı zaŋ şyǧaru bilıgın jüzege asyratyn Respublikanyŋ eŋ joǧary ökıldı organy bolyp tabylady». Ol küş. Odan basqa eşkimniŋ de Qazaqstan halqynyŋ atynan zaŋ qabyldap - zaŋdyq küşi bar aktiler şyǧaruǧa jäne zaŋnyŋ özinde körsetilgennen basqa qūqyqtyq qatynastardy ornatuǧa qūqyǧy joq.
6. Konstitusiianyŋ 3-babynda Respublikanyŋ Ükimeti men özge de memlekettik organdardyŋ özderine berilgen ökilettikteri şeginde memleket atynan äreket etetini belgilengen. Atap aitqanda, Konstitusiia men zaŋdardan tuyndaityn ökılettık.
7. Tıptı Qazaqstan Prezidentı. Qazaqstan Respublikasy Konstitusiiasynyŋ 45-babyna säikes – «Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Konstitusiia men zaŋdardyŋ negızınde jäne olardy oryndau üşın Respublikanyŋ bükıl aumaǧynda mındettı küşı bar jarlyqtar men ökımder şyǧarady», iaǧni memleket basşysy öz aktılerın tek zaŋdardy oryndau üşın şyǧarady, mysaly, kapitaldy qaitaru turaly sol zaŋ.
8. Zaŋ şyǧaruşy «Zaŋsyz alynǧan mülıktı memleketke qaitaru turaly» Zaŋnyŋ 4-babynda zaŋdylyq, jariialylyq, aşyqtyq jäne esep beruşılık qaǧidattaryn bırjaqty jäne naqty belgıledı. Būl prinsipter bärın aitady. Iаǧni, Komissiia müşelerınıŋ tızımın jariialaudaǧy qūpiialyq qaǧidasyn atalǧan qūqyqtyq qatynastarǧa qoldanuǧa bolmaidy. Barlyǧy aşyq jäne qoǧamǧa belgılı boluy kerek.
«Iаǧni, Konstitusiianyŋ qūqyqtyq normalary men zaŋsyz mülıktı qaitaru turaly zaŋnyŋ şyǧuy Konstitusiiaǧa qaişy keledı jäne komissiia müşelerınıŋ tızımı jariialanuy kerek», - dep tüiındedı konstitusiiaşylar.
Eske salaiyq, 20 qazanda Mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi halyqtyŋ nesiesı taqyrybynda ötken parlamenttık tyŋdauda eks-prezident Nūrsūltan Nazarbaevqa jaqyn oligarhtardyŋ qaryzy nege halyqtyŋ özınen öndırılmeidı degen sūraq qoiǧan bolatyn. Sonymen qatar, ol aktivterdı qaitaru komissiiasynyŋ qūramy nege jariialanbady degen tıkelei sūraqty da qoidy.
Ūqsas jaŋalyqtar
