Búgin - Sovet kezinde aıtysty tiriltip, sózdik qurastyrǵan úkimet basshysy Nurtas Ońdasynovtyń týǵanyna - 119 jyl toldy.
Nurtas Ońdasynov - memleket jáne qoǵam qaıratkeri, Qazaqstan Úkimetin 13 jyl basqarǵan tulǵa. Onyń ómiri de, qyzmettik joly da naǵyz «tar jol, taıǵaq keshý» kezeńde ótti.
Aq-qarany anyqtamaı, talaı qyrshyndy qynadaı qyryp ketken 1937 jyldyń sońyna qaraı bar-joǵy 34 jasta joǵary qyzmettiń jaýapkershiligin arqalady.
Esimi Qazaqstannyń damý kezeńimen tyǵyz baılanysty Nurtas Ońdasynov Qazaq ulty úshin qandaı eńbek sińirdi?
Qyzylqum óńirin sýlandyrýdy másele qylyp kóterdi. Shardara sý qoımasyn salýdy bastady;
Hrýevtiń Qazaqstanda munaı izdeýge tyıym salǵanyna qaramastan, Mańǵystaý munaıyn ashty. Ulýtasty alǵash ret qurylys materıaly retinde qoldanysqa endirdi.
Ońdasynovtyń tikeleı buıryǵymen Moıynty – Shý, Qandaǵash – Or, Aqmola – Pavlodar, Óskemen – Zyrıan temir joldary salyndy. Jol qurylysyna tek qazaq jigitterin ǵana qatystyryp 16 myń adamdy jumyspen qamtyǵan.
Qazaqstan Úkimetin Nurtas Ońdasynov basqarǵan tusta Qaraǵandynyń shetindegi kishkentaı Samarqan qalashyǵynda soǵystan keıingi jyldary jańa qurylystar, óndiris oryndary salynyp qala keńeıe tústi.
Nurtas Ońdasyno Máskeýge baryp, KSRO Aýyr ónerkásip mınıstrimen kezdesedi. Mınıstrge Samarqan kentin metallýrgter qalasy etip bekitýdi suraǵan. Osy saparynan keıin Samarqan qalashyǵy Temirtaý bolyp ózgeripti.
Sondaı-aq, ol Batys aımaqtarǵa alǵash ret kókónis ektirgen.
Úkimetti on úsh jyldaı basqardy. Osy tusta Ǵylym akademııasynyń jeke shańyraq bolyp ashylýyna tikeleı áser etti. Temirtaý metallýrgııa zaýytynyń negizin qalady.
Ulttyq konservatorııany ashty, KSRO Halyq Komıssarlary Keńesiniń basshysy Voznesenskııge hat jazyp, Qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýtynyń (JenPI) ashylýyna muryndyq boldy.
Ońdasynovtyń soǵys kezinde Ózbekstanǵa kóshkeli turǵan «Mosfılm» men «Lenfılmdi», Qazaqstanǵa alyp qalǵanynyń arqasynda «Qazaqfılmniń» negizi qalanǵan.
Sondaı-aq, ol umytylyp ketken aqyndar aıtysyn 1943 jyly tiriltti.
Nurtas Ońdasynov – arnaıy ǵylym doktory, kandıdat degen ataq-dárejesi bolmaǵanymen, zeınetkerlikke shyqqannan keıin tapjylmaı jıyrma bes jyl «Arabsha-qazaqsha túsindirme sózdik» pen «Parsysha-qazaqsha túsindirme sózdik» jazyp, bir ǵylymı ınstıtýttyń isteıtin jumysyn jalǵyz ózi atqaryp tastaǵan azamat. Úsh jasynan jetimdiktiń taýqymetin tartyp, aýyl moldasynan hat tanyǵan ol tynbaı oqý izdep, bilimdiligimen bıikti baǵyndyrdy. Jeteleýsiz jemisti eńbek etip, jetistikke jetti.
