Säbeŋ älemı
Säbit Mūqanov – qazaq ädebietınıŋ barlyq janrlaryn örkendetuge belsene at salysyp, halyqtyŋ jüregınen keŋ oryn alǧan klassik-jazuşy.
Qalamgerdıŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧy sonau HH ǧasyrdyŋ otyzynşy jyldarynan berı aru qala Almatynyŋ tarihymen tyǧyz bailanysty. Osy qalanyŋ aişyqty tūstarynda ız qaldyryp, tynystap, qyzmet etıp, bala-şaǧasyn tärbielep ösırıp, özınıŋ köptegen tamaşa tuyndylaryn düniege äkeldı. S.Mūqanovtyŋ esımın mäŋgı este qaldyru maqsatynda 1976 jyly Qazaqstan Ükımetı jazuşynyŋ 1965–1973 jyldar aralyǧynda tūrǧan üiın muzeige ainaldyru jönınde arnaiy şeşım şyǧaryp, 1978 jyldyŋ 21 qaraşasynan bastap özınıŋ alǧaşqy keluşılerın qabyldai bastady. Jazuşy muzeiı respublikadaǧy aldyŋǧy qatarly mädeni oryndardyŋ bırınen sanalyp, jarty ǧasyrǧa juyq uaqyt boiy halyqqa mädeni-ǧylymi-aǧartuşylyq qyzmet körsetıp keledı. Jalpy, muzei ekspozisiiasy aşylǧaly berı üş ret jaŋartyldy. Jazuşynyŋ 90 jyldyq (1990) jäne 100 jyldyq (2000) mereitoilary qarsaŋynda. 2023 jyly muzei-üidıŋ aşylǧanyna 45 jyl toluy qarsaŋynda qala äkımdıgınıŋ, Mädeniet basqarmasynyŋ jäne Almaty qalasy muzeiler bırlestıgınıŋ qoldauymen kürdelı jöndeuden ötkızılıp, ekspozisiiasy jaŋa mazmūn aşty. Zamanaui tehnologiiamen jabdyqtaldy.Ädebi-ǧylymi mol aqparatpen baiytyldy.
S.Mūqanov pen Ǧ.Müsırepovtıŋ ädebi-memorialdyq muzei keşenınde 45 jyldyq mereitoiǧa orai «Säbeŋ älemı» atty taqyrypta döŋgelek üstel öttı. Is-şara moderatory –Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, jazuşy, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, «Qūrmet» ordenınıŋ iegerı, Halyqaralyq Jambyl jäne «Alaş» ädebi syilyqtarynyŋ laureaty, Qazaqstan jazuşylar odaǧy, balalar ädebietı seksiiasynyŋ töraǧasy Nūrdäulet Aqyş qūttyqtau sözben aşyp, qonaqtarymen tanystyrdy. Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU-nıŋ professory, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, säkentanuşy, säbittanuşy ǧalym-ūstazy Küläş Ahmet, tarihşy, QR Oqu ısınıŋ üzdıgı Mädeniet Mäjenova, Respublikalyq joǧary medisinalyq kolledjınıŋ qazaq tılı men ädebietı pänınıŋ oqytuşysy, filologiia ǧylymdarynyŋ magistrı Mastura Orynbasarova, «Tūran» universitetınıŋ «Jurnalistika jäne audarma ısı» kafedrasynyŋ oqytuşysy, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, qauymdastyrylǧan professor Güljan Tulekova jäne «Almaty qalasy muzeiler bırlestıgı» KMQK direktordyŋ damu jūmystary jönındegı orynbasary Qairat Tarybai qatysyp, S.Mūqanov muzeiınıŋ alǧaşqy qūruşylary, qalamgerdıŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧy, onyŋ nasihattaluy jaiynda, belgılı ǧalymdardyŋ ǧylymi-zertteu eŋbekterı jönınde syr şerttı. Tyŋdauşylar tarapynan tüsken sūraqtarǧa jauap berdı. Şara soŋynda qūrmettı qonaqtarǧa Alǧys hat jäne kıtaptar syiǧa berıldı.
Osy mereilı künı qalamger muzeiınde «Kädımgı Säbit Mūqanov» atty körme ūiymdastyryldy. Muzeidıŋ negızın saluşy, jazuşynyŋ jūbaiy Märiiam Mūqanovanyŋ, sol jyldary Mädeniet ministrınıŋ orynbasary qyzmetınde bolǧan Özbekälı Jänıbekovtıŋ muzei-üiın qūruda eŋbekterı zor. Körmege muzei-üiı alǧaş jūmys ıstegen kezeŋnen bastap saqtalyp kele jatqan arhivtık fotosuretter, estelık eŋbekterdıŋ bırşama legı qoiyldy. Mäselen, muzeide ötkızılgen mädeni ırı ıs-şaralar – «Säbit sabaǧy», ädebi keşter, döŋgelek üstelder, kezdesulerden tüsırılgen fototosuretter, Märiiam Mūqanovanyŋ «Saǧynyşym Säbitım», Tūrsynbek Käkışevtıŋ «Säbeŋ älemı», Qūlbek Ergöbektıŋ «Kelbet», Küläş Ahmettıŋ «Säbit Mūqanov – ǧūlama ǧalym» eŋbekterı, «Kädımgı Säbit Mūqanov», «Säbit Mūqanov taǧylymy» atty Säbeŋ turaly estelıkter jinaqtary, sonymen qatar muzeidıŋ ǧylymi qyzmetkerlerınıŋ ūzaq jylǧy jinaqtauymen, aqyn, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, Halyqaralyq «Alaş» ädebi syilyǧynyŋ laureaty Ädılǧazy Qaiyrbekovtıŋ qūrastyruymen şyqqan «Mūqanovtyŋ hathanasy – Pismoteka Mukanova» (2018), «Müsırepovtıŋ hathanasy – Pismoteka Musrepova» (2022) hattar jinaǧy kıtaptary, t.b. Körmenıŋ aşyluynda QR Oqu ısınıŋ üzdıgı, tarihşy Mädeniet Däuıtqaliqyzy Mäjenova qūttyqtau söz söiledı. Körmege qoiylǧan jädıgerlermen Muzei keşenınıŋ ekskursovody Möldır Saǧymbaeva tanystyrdy.Körmenı qala tūrǧyndary men qonaqtary, ziialy qauym ökılderı, oqytuşylar, studentter tamaşalady.
Nazgül ALTAEVA,
S.Mūqanov pen Ǧ.Müsırepovtıŋ ädebi-memorialdyq muzei keşenınıŋ ǧylymi bölım jetekşısı
