Búgin – ustanymy berik saıasatker, ǵalym, ustaz Serikbolsyn Ábdildın qaıtys bolǵan kún. Qaıratkerdi saıasatkerler qalaı baǵalaıdy? Shaǵyn sholýda osy týraly aıtylady.
Memleket jáne qoǵam qaıratkeri Serikbolsyn Ábdildın 2019 jyly 31 jeltoqsanda 83 jasqa qaraǵan shaǵynda qaıtys bolǵan edi.
NAZARBAEV JÚIESINIŃ QATAŃ SYNShYSY
Serikbolsyn Ábdildın 1967 jyldan bastap Qazaq SSR josparlaý komıtetinde biraz ýaqyt boıy jumys istedi. Keıinnen aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginde basshylyq qyzmetin atqarsa, keıinnen Qazaq SSR mınıstrler keńesiniń Máskeýdegi ókili boldy. Al 1990 jyly HII shaqyrylymdaǵy Qazaq SSR Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty, keıin Joǵarǵy Keńes tóraǵasynyń orynbasary, 1991 jyldyń qazanynan 1993 jyly 13 jeltoqsanda Joǵarǵy Keńes taratylǵanǵa deıin onyń tóraǵasy bolǵan.
Serikbolsyn Ábdildın basshylyq etken ýaqytta Joǵarǵy Keńes 1991 jyly 16 jeltoqsanda "Qazaqstannyń memlekettik táýelsizdigi týraly" deklaraııany qabyldaǵan. Keıin Nazarbaev saıasatyna qarsy bolyp, oppozıııaǵa ketti. Nazarbaevty jıi synaıtyn. Onyń aıtqandaryn Nazarbaev joqqa da shyǵarmady, rastamady da.
Qazaqstan kommýnıstik partııasy tóraǵasy bolǵan Ábdildın Qazaqstannyń birinshi prezıdenti Nursultan Nazarbaev ornatqan avtorıtarly bılik júıesin ashyq ta qatań synady. Ol 1999 jyly 10 qańtarda kezekten tys ótken prezıdent saılaýyna Nazarbaevpen básekeles kandıdat retinde qatysty. Saılaýdyń resmı qorytyndysy boıynsha, saıasatker az daýys jınaǵan. Biraq Ábdildın "saılaý nátıjesi burmalandy" dep málimdedi.
«PREZIDENT BOLÝY TIIS EDI»
Parlament májilisiniń burynǵy depýtaty Serik Ábdirahmanov «shyn máninde Serikbolsyn Ábdildın prezıdent bolýy tıis edi» deıdi.
- Ol kisi óte myqty saıasatker boldy. Saılaýda Nazarbaevty jeńip ketken edi. Biraq bizdiń saıasat Sekeńdi jibermedi. Ol kisi 80 jyldyǵyn toılaǵanda1990 jyldardaǵy partııany, májilisti eske alyp, qýanyshyna ortaqtasqan jaıym bar. Demokratııaǵa beıim basshy boldy. Bireýler Sekeńdi synap jiberetin kezderi de bolǵan. Alaıda ol kisi ózin synaǵandarǵa kúlip jaýap beretin. Eshqandaı kek saqtamaıtyn, adamdy bólip-jarmaıtyn keń adam edi. Ókinishti, árıne. Eger ol kisi memleket basyna kelgende bizdiń Qazaqstan múldem basqasha bolar edi. Qazir ol kisini solaı ókinishpen eske alamyz, - deıdi ol.
Serik Ábdirahmanov Serikbolsyn Ábdildınmen istes bolǵanyn aıtady.
- Sekeńmen biz kóp jyldar boıy tanyspyz. Bir-birimizdi biletinbiz. 1999 jyly májilistiń depýtattyǵyna saılandy, bir komıtettiń quramynda boldyq. Ol kisi óte aqyldy, bilimdi, ultshyl, memleketshil, baısaldy adam edi. Sóz saptaýy keremet edi. Sekeń bizge úlgi boldy, bilgenin úıretti, - dep eske alady Serik Ábdirahmanov.
Serik Ábdirahmanov depýtat bolǵanǵa deıin sol kezdegi prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń keńesshisi qyzmetin atqarǵan.
«ELGE ÓTE JAQYN BOLDY»
19 jyl boıy Parlament Májilisinde qyzmet etkenkele jatqan depýtat Nurtaı Sabılıanov Serikbolsyn Ábdildın týraly lebizin bylaı jetkizdi.
- Men ol kisimen jaqyn aralasqan joqpyn, kezdesip, sóılespeppin de. Degenmen Serikbolsyn aǵamyz ómirde elge, qoǵamǵa eńbegi sińgen azamat. Joǵary Keńestiń bıligi bolǵanda óziniń qaırattylyǵyn kórsete bilgen. Ol kisi elge óte jaqyn boldy. Sonymen qatar týǵan jeri úshin eńbek etken. Serikbolsyn aǵa ómirde eshqashan bireýge jamandyq oılamaǵan. Ózgeler týraly jaman oı, pikir aıtpaǵan. Óz oıyn tikeleı, ashyq túrde aıtqan shynshyl adam boldy. Serikbolsyn Ábdildın Qazaqstan tarıhynda iri tulǵalardyńbiri bolyp qala bermek, - deıdi depýtat Nurtaı Sabılıanov.
AZATTYQ QARLYǴAShY
Serikbolsyn Ábdildınniń saıasatkerligin, ádildigin Qazaqstannyń joǵary basshylary da moıyndaǵan. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bıyl Respýblıka kúni qarsańynda, Aqordadaǵy memlekettik nagradalar men syılyqtardy saltanatty túrde tapsyrý rásiminde sóılegen sózinde saıasatker týraly mynandaı pikir bildirgen.
«Azattyq jylnamasynda Salyq Zımanov, Serikbolsyn Ábdildın, Qarataı Turysov, Zınaıda Fedotova, Erik Asanbaev, Ábish Kekilbaev, Ǵaırat Saparǵalıev, Sultan Sartaev, Ózbekáli Jánibekov, Oljas Súleımenov, Aleksandr Knıagının, Myrzataı Joldasbekov, Ómirbek Baıgeldi, Qýanysh Sultanov, Sergeı Tereenko jáne taǵy basqa kóptegen tulǵanyń esimin qurmetpen atap ótý kerek», - degen prezıdent Toqaev.
«PARLAMENTARIZMDI QALYPTASTYRÝDA ÓZ QOLTAŃBASYN QALDYRǴAN TULǴA»
Osydan 12 jyl buryn Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty jıynda sóılegen sózinde sol kezdegi prezıdent Nursultan Nazarbaev bir kezde ózimen saılaýǵa túsken Serikbolsyn Ábdildın týraly bylaı degen.
«Azattyqtyń alǵashqy táı-táı basqan jyldarynda janymda bolyp, birge qyzmet atqarǵan Serikbolsyn Ábdildın, Sergeı Tereenko, Erik Asanbaev, Saǵadat Nurmaǵambetov jáne taǵy basqa azamattarǵa búgingi mereke kúni shyn júregimmen rızashylyǵymdy aıtyp, olarǵa jaqsylyq pen densaýlyq tileımin», - degen sol kezdegi el basshysy.
Al saıasatker qaıtys bolǵanda Prezıdent Toqaev marqumnyń otbasyna kóńil aıtqanda ony «elimizdi damytý jəne parlamentarızmdi qalyptastyrý isinde ózindik qoltańbasyn qaldyrǵan tulǵa» dep baǵalaǵan.
Qoǵam qaıratkeri, ekonomıka ǵylymynyń doktory, professor Serikbolsyn Ábdildın 1937 jyly Qazaqstannyń shyǵysyndaǵy Tarbaǵataı aýdanynda dúnıege kelgen. 2019 jyly saıasatker qaıtys bolǵanda Almatydaǵy Keńsaı – 2 qorymyna jerlendi.
Symbat Naýhan
«Adyrna» ulttyq portaly
