Bügın Mäjılıstıŋ jalpy otyrysynda «Keibır zaŋnamalyq aktılerıne äielderdıŋ qūqyqtary men balalardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu mäselelerı boiynşa özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly» zaŋ jobasy men ılespe qūjat bırınşı oqylymda maqūldandy.Bıraq deputattardyŋ bärı bırdei onymen kelısedı deu qiyn.
Būl zaŋ Quandyq Bişımbaevtyŋ ısı sekıldı qoǧamda rezonans tudyrǧan oqiǧalardan keiın qabyldanaiyn dep otyr. Äitse de keibır azamattar atalǧan zaŋ qabyldansa, erlı-zaiyptylardyŋ arasynda ajyrasu köbeietının alǧa tartyp otyr. Rasynda Ashat Aimaǧambetov, Elnūr Beisenbaev, Daniia Espaeva, Jūldyz Süleimenova sekıldı deputattar bastamaşy bolǧan zaŋ endıgıde er azamattardyŋ qūqyǧyn taptamai ma? Mysaly,keibır zaŋgerler «Ükımet zaŋdy qataŋdatqannan basqa eşteŋe bıtırıp otyrǧan joq. Eger zaŋ qataŋdatylǧannan keiın ajyrasular köbeiıp ketedı» degen pıkırde. Ondai oi Mäjılıs deputattary tarapynan da aitylyp qalady.
«OTBASY İNSTİTUTYN NYǦAITU»
Mäjılıs deputaty Jūldyz Süleimenova azamattardyŋ būl pıkırmen kelıspeitının aitty.
– Jalpy bız jazany qataŋdatumen qatar ony aldyn aluǧa, probasiiaǧa, psihologiialyq kömek körsetuge, otbasyny qoldauǧa bailanysty arnaiy norma engızdık. Eŋ basynda jazany qataŋdatu degen tüsınık, pozisiia boldy. Bıraq bız älemnıŋ OESR memleketterın qaraityn bolsaq, ol memleketterde tūrmystyq vandalizmnıŋ aldyn alu üşınprobasiiaǧa qarajat bölu, psihologiialyq kömek körsetu jäne sol kömektı lisenziialau, käsıbi deŋgeide tolyqqandy qalyptastyruǧa qatysty norma bar eken. Sondyqtan bız būl zaŋ jobasynda keşendı negızde osy normalardy engızıp otyrmyz. Bırınşı, qylmystyq qūqyq būzuşylyqqa barǧan adamdy sot qajet dep tapqan jaǧdaida medisinalyq, psihologiialyq kömek berıledı. Būl būǧan deiın bolǧan joq. Būl qylmystyq Kodekste 98.3 baby dep arnaiy engızılıp otyr. Mūnyŋ aiasynda Densaulyq saqtau ministrlıgı barlyq öŋırlerde özderınıŋ densaulyq saqtau ūiymdarynda psihologiialyq kömek körsetudıŋ kadrlyq qamtamasyz etu, sonymen qatar, qarjylyq qamtasyz etuge bailanysty arnaiy jūmystar ıstep jatyr. Endı bız būl jerde naqty bır närsege köŋıl audaruymyz qajet. Ol därı-därmeksız jürgızıledı. Sonymen qatar, psihatriialyq kömekten bölek psihologiialyq kömek körsetu. Agressordyŋ janjalǧa, dauǧa qatysty ışkı emosiiasymen jūmys ısteuge arnalǧan arnaiy psihologiialyq baǧdarlamalar qabyldandy.
Ekınşı mäsele, otbasyndaǧy dau-janjaldar oryn alǧan kezde balalarǧa qandai kömek körsetemız degen sūraqtar bolǧan. Sondyqtan balalarǧa da realibitasiialyq, psihologiialyq kömek bolady. Būnyŋ barlyǧy öŋırlerde, onyŋ ışınde, audan ortalyqtarynda, qalalarda otbasyn qoldau ortalyqtary qūrylady. Sonyŋ aiasynda jüzege asyryladyBıraq, bız bügıngı taŋda otbasy institutyn neǧūrlym saqtauǧa, ony nyǧaituǧa eŋbek etuımız qajet. Bızdıŋ zaŋ soǧan baǧyttaluy qajet. Sondyqtan da, bız osy mäselege män berdık, – dedı ol.
«BOLAŞAQ ŪRPAQ BIZGE ALǦYSAITPAIDY»
Mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi ärıptesterı ūsynǧan zaŋ jobasyn asa qoldap otyrǧan joq.
– Zaŋǧa özgerıster men tolyqtyrular engızılmei jatyp naqty bır närse aita almaimyn. Bıraq qalai bolǧanda da ol özgerıster men tolyqtyrular engızılgen kezde barlyq azamattardyŋ qatysy bar jalpy qazaqstandyq norma bolady ǧoi. Bıraq ol qazaqtyŋ müddesı esebınen bolmauy kerek. Bızde eldıŋ 70 paiyzynan astamy qazaqtar. Sondyqtan bızdıŋ dästürlı otbasylyq qūndylyqtarymyzǧa nūqsan keltırmeuı kerek. Būl – menıŋ oiym. Al endı bız jalpy älemdegı örkeniettık köşke eremız dep öz qūndylyqtarymyzdy joiyp alsaq, onyŋ üstıne genderlık saiasattyŋ jetegınde özımızdıŋ ūlttyq, qazaqilyq qasietterımızdı joiyp alsaq, bolaşaq ūrpaq bızge alǧys aitpaidy. Qauıptı tūstary bar. Sebebı qoǧamda er adamdardyŋ da qūqyǧy taptalyp jatyr degen pıkır bar. Al zaŋ avtorlarynyŋ pıkırınşe balans saqtalady deidı. Ondai qater joq dep aitady. Bıraq endı būl zaŋ negızınde zorlyq-zombylyqqa qarsy äreket retınde qabyldanyp otyrǧandyqtan belgılı bır mölşerde er azamattardyŋ qūqyqtaryn şekteidı. Qalai bolǧanda da şekteidı. Sondyqtan men būl jerde eŋ bastysy qoǧamda otbasylyq, azamattyq, äkelık mädeniettı nasihattau mäselesı örıs alu kerek dep oilaimyn. Eger zaŋda kemşılıkter bolsa, būl bızdıŋ ūlttyq qūndylyǧymyzdy nasihattau arqyly äkelerdı, er azamattardy sümıreitıp qoimaityndai özımız azamattyq tūrǧydan daiyndaluymyz qajet, – dedı deputat.
Cerık Joldasbai
«Adyrna» ūlttyq portaly
