“Atam deseŋ, atyŋdar!” Bügın - Qairat Rysqūlbekovtıŋ tuǧan künı

3976
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2024/03/izobrazhenie_2024-03-13_091415410.png
Bügın, nauryzdyŋ 13-ı — Jeltoqsan oqiǧasy qūrbandarynyŋ bırı, "Halyq qaharmany" Qairat Rysqūlbekovtıŋ tuǧan künı. Qairat Noǧaibaiūly 1966 jyldyŋ 13 nauryzynda Moiynqūm audany Bırlık auylynda düniege kelgen. Ol elımız egemendık alǧannan keiın Qazaqstan Joǧarǧy Soty Plenumynyŋ 1992 jyly 21 aqpandaǧy şeşımımen tolyqtai aqtaldy.  «Halyq qaharmany» ataǧy berıldı. Taraz qalasynda Rysqūlbekov esımımen atalatyn demalys parkı bar. 1987 jyldyŋ 1 qaŋtary Rysqūlbekov 18 jeltoqsan taŋnyŋ 9 saǧat 30 minutynda Furmanov köşesı men Abai daŋǧylynda jasalǧan fotosurettıŋ negızınde tūtqyndaldy. Qairat Rysqūlbekov otbasyna jazǧan hatynda bır milisionerdı qazaq qyzyn jyǧyp, şaşynan süiregenı üşın jabyla sabaǧandaryn jazǧan. Bıraq, tergeuşıler zymiian äreketterımen Rysqūlbekovke neşe türlı aila-şarǧy qoldanyp, ony adam öltırdı dep aiyptaidy. 18 jeltoqsan künı tüskı on bır jarym men on ekınıŋ aralyǧynda memlekettık teleortalyqtyŋ jas injenerı Sergei Saviskii auyr soqqy alyp, 19 jeltoqsanda auruhanada köz jūmdy. Kuägerler būǧan Qairatty kınälaǧan. Qairat Rysqūlbekov 1988 jyly 21 mamyrda Semei türmesınde köz jūmdy. Qairattyŋ Semei türmesınde qalai köz jūmǧany älı künge deiın qūpiia bolyp keledı. Nazarlaryŋyzǧa batyr ūldyŋ «aqtyq sözın» ūsynamyz.
«…İä, men sizderden eş jasyrmaimyn, men 18 jeltoqsan 1986 jyly alaŋǧa bardym, köpşilikpen birge. Barǧanda da Qonaevtyŋ küiin küittep barǧan joqpyn. Tek qana, ol jerge barǧan sebebim, bar maqsatym, birinşiden, ol jerde ne bolyp, ne istep, ne qoiyp jatqanyn öz közimmen köru boldy. Ekinşiden, alaŋda qazaqtyŋ uyzdai jas qyzdaryn ūryp-soǧyp, öltirip jatyr degendi elden estigen soŋ, öz basym qolymdy jaiyp «kül bolmasaŋ, bül bol» dep otyruǧa erkektik ar-namysym eş jetpedi. Er qatarynda er qara bop, sany bar, sapasy joq bop, erbeŋdep jürgen namyssyz erkek men emespin, qūdaiǧa şükirşilik, meniŋ de körkeigen keudemde naǧyz erge laiyq «namys» barşylyq. Onyŋ üstine «qyzdyŋ joly jiŋişke» degen. Meniŋ tüsinigimşe, äiel adamǧa er adamdar tūrmaq, aŋ ekeş aŋdardyŋ, haiuandardyŋ erkegi de ūrǧaşysyna müiiz, ia bolmasa tūiaǧyn kötermeidi. Al, biz bärimiz de aŋ emes, adamzattyŋ ūly — adambyz, sondyqtan, er adam äiel zatyna qol köterip, qol jūmsauǧa tiis emes, äueli eş pravosy joq. Mine, qysqaşa aitqanda, osyndai tüsinikpen, äiel zatyna er bolyp öz qolūşymdy berip, kömektesuge, olardy araşalap-qorǧau üşin barǧanym ras. Sol jerde qolymnan kelgenşe bir kömegimdi bergenim de ras. Ol üşin äli künge deiin eş ökinbeimin, kerisinşe, ülken maqtanyş tūtamyn. Biraq ta, bir Qūdai özi kuä, adam balasyn eş öltirgenim joq. Mūndai aiuandyq jasaudyŋ özi, sormaŋdai meniŋ qolymnan kelmeidi. Eş uaqytta, eşqaşan da… Al, äiel zatyna aiuandyqpen qol köterip, şaşynan tartyp, kökparşa süiregeni üşin bir milisiiany ūryp-soqqanym öte ras. Ol adam küni büginge deiin aman-esen zyr jügirip jür. Öz qolymmen jasaǧan bar teris qylyq, bar qylmysym osy ǧana. Künädan taza basym bar, Jiyrma bırde jasym bar, Qasqaldaqtai qanym bar, Boztorǧaidai janym bar. Alam deseŋ, alyŋdar. Qairat degen atym bar, Qazaq degen zatym bar, Erkek toqty qūrbandyq. Atam deseŋ atyŋdar!"

«Adyrna» ūlttyq portaly

Pıkırler