Bügın – Qazaqstandy 30 jyl basqarǧan eks-prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bilıkten ketkenıne 5 jyl toldy.
2019 jyly 19 nauryzda Astana uaqytymen saǧat 19:00-de Nūrsūltan Nazarbaev respublikalyq telearnalardan halyqqa ündeu jasap, prezidenttık ökıletın toqtatatynyn mälımdegen edı.
"Memleketımızdıŋ asa maŋyzdy tarihi sätterınde halqyma ündeu joldaitynymdy bılesızder. Bügın de barşaŋyzǧa ündeu jariialaǧaly otyrmyn. Bıraq bügıngı ündeudıŋ maŋyzy zor. Men Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı retındegı ökıletımdı toqtatu jönınde şeşım qabyldadym. Būl - oŋai şeşım emes" degen bolatyn.
Al sailauǧa deiın uaqytşa prezident qyzmetın parlament senatynyŋ töraǧasy Qasym-Jomart Toqaev atqardy. Senat töraǧasy Nazarbaevtyŋ qyzy Dariǧa Nazarbaeva boldy.
kezekten tys XXI sezınde Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaev partiia töraǧasy bolyp sailandy.
2022 jyldyŋ Qaŋtar oqiǧasy kezınde, 6 qaŋtarda Toqaev ündeu jariialap, bır demde Qauıpsızdık keŋesınıŋ töraǧalyǧyn qolǧa alǧanyn mälımdedı.
Artynşa, 2022 jyldyŋ 27 qaŋtarynda Senat memlekettık bastamalardy Elbasymen kelısu qajettılıgın joiudy ūsyndy. Sondai-aq Qauıpsızdık keŋesı men Qazaqstan halqy assambleiasyna ömır boiy töraǧalyq etu qūqyǧynyŋ küşın joiu maqūldandy.
2022 jyldyŋ 7 aqpanynda Qasym-Jomart Toqaev tūŋǧyş prezidenttıŋ Qauıpsızdık keŋesı men Qazaqstan halqy assambleiasyna ömır boiy töraǧalyq etu qūqyǧyn joiatyn qūjatqa qol qoidy. Būdan bylai QHA men Qauıpsızdık keŋesınıŋ töraǧalyǧy tūlǧaǧa qarai emes, qyzmetıne qarai Prezidentke tiesılı bolatyn boldy.
2023 jyldyŋ 12 qaŋtarynda Qazaqstannyŋ eks-prezidentı Nūrsūltan Nazarbaev «qūrmettı senator» ataǧynan aiyryldy.
2022 jyldyŋ mausymynda Qazaqstanda respublikalyq jalpyūlttyq referendum öttı. Referendumnan keiın Konstitusiianyŋ üşten bır bölıgıne özgerıster engızıldı. Onyŋ ışınde halyq Elbasy turaly baptardy alyp tastau turaly ūsynysty qoldady. Referendumnan keiın 2012 jyldan berı toilanyp kele jatqan 1 jeltoqsan – Tūŋǧyş prezident künı alynyp tastaldy.
2023 jyldyŋ 15 aqpanynda Memleket basşysy «Tūŋǧyş prezident – Elbasy turaly» Konstitusiialyq zaŋnyŋ küşi joiyldy dep tanu turaly» Konstitusiialyq zaŋǧa qol qoidy.
Elbasy turaly zaŋ küşın joiǧannan keiın Nazarbaevtyŋ saity öz adresın özgerttı. Qazaqstannyŋ eks-prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ saity osy kezge deiın elbasy.kz atalyp kelse, keiınnen nazarbayev.kz degen domenge ie boldy.
Osy oqiǧadan keiın eks-prezident nauryz aiynyŋ 19-y künı halyq aldynda alǧaş ret töbe körsettı. Ol «Astana Opera» memlekettık opera jäne balet teatry ǧimaratynda Qazaqstan Respublikasynyŋ Parlament Mäjılısı men mäslihattar sailauynda dauys berdı. Dauys beru räsımınen keiın barşa qazaqstandyqtardy Äz-Nauryz merekesımen de qūttyqtady.
2023 jyly 10 mausymda Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ kezınde öz komandasynda bolǧan Berdıbek Saparbaevtyŋ qaitys boluyna bailanysty köŋıl aitu jedelhatyn joldady. Sol künnıŋ ertesınde Abai oblysyndaǧy örtten qaza tapqan orman şaruaşylyǧy qyzmetkerlerınıŋ otbasyna köŋıl bıldırdı.
Sondai-aq, Astanany özınıŋ jeke tuyndysy nemese perzentındei köretın Nazarbaev 4 şıldede ötken “Astana forumynda” da körınbedı.
Osylaişa, halyq aldynda töbe körsetpegen Nazarbaevtyŋ «qūrmettı töraǧalyǧy» da ūmtyla bastady. Nazarbaev būdan keiın özı saldyrdy deitın el astanasyndaǧy zäulım meşıtte bırneşe märte körınıp, atyşuly ınısı Bolat Nazarbaevtyŋ qazasy tūsynda köpşılık aldyna şyqty da, soŋynan jym boldy.
NAZARBAEV BİLIKTEN KETKENGE DEIIN...
Tarihta Nazarbaev postkeŋestıŋ keŋıstıktegı bilıkten öz erkımen ketken alǧaşqy Ortalyq Aziia köşbasşysynyŋ bırı bolyp qaldy. Degenmen, Nazarbaevtyŋ bilıkten ketuıne ne sebep boldy? 2019 jyldyŋ aqpanynda elordadaǧy bes qyzdyŋ ölımı jūrttyŋ qabyrǧasyn qaiystyrmai qoimady. Jantürşıgerlık oqiǧa Köktal-1 tūrǧyn üi alabyndaǧy Şyŋǧystau köşesınde ornalasqan "vremiankada" bolǧan. Mūnda 3 aqpannan 4-ıne qaraǧan tünı ört şyǧyp, üi ışınen bes qyzdyŋ ölı denesı tabyldy. Qyzdardyŋ ata-anasyna Nūrsūltan Nazarbaev köŋıl aitty. Alaida, balalalardyŋ ölımı qoǧamda qyzu talqyǧa tüstı. Qaiǧyly oqiǧadan soŋ respublikada balalardyŋ qūqyǧyn qorǧau jönınde keŋes qūryldy. Qazaqstannyŋ bırneşe öŋırındegı qalalarda jüzdegen köp balaly ana memleketten äleumettık qoldaudy küşeitudı, järdemaqy kölemın ösırudı, tūrǧyn üi mäselesın şeşudı talap etıp, narazylyq bıldırdı. Nätijesınde bilık bırqatar jeŋıldık jasap, äleumettık kömek körsetu ölşemderın qaita qarady. Sondai-aq, Maŋǧystau oblysyndaǧy mūnai öndıretın monoqala - Jaŋaözende aqpan-nauryz ailarynda jüzdegen tūrǧyn bilıkke jūmyspen qamtu turaly talap qoidy. Osyndai qoǧam qysymynan keiın Nūrsūltan Nazarbaev bilıktı Toqaevqa tabystap, özı Qauıpsızdık keŋesınıŋ ömırbaqi töraǧasy jäne bırqatar deŋgeidegı «qūrmettı töraǧa» statusyna ie bolyp otyra berdı.QOS BİLIK PE, QİMASTYQ PA?
2019 jyldyŋ 9 mausymynda Qazaqstanda kezekten tys prezident sailauy ötıp, sol sailauda Qasym-Jomart Toqaev jeŋıske jettı. Prezidenttık qyzmetten ketkenıne qaramastan Nazarbaev yqpaldy Qauıpsızdık keŋesınıŋ töraǧasy, bilıktegı "Nūr Otan" (qazırgı AMANAT) partiiasynyŋ jetekşısı, özın zaŋ jüzınde qudalaudan qorǧaityn, dünie-mülkıne qol sūǧylmauyna kepıldık beretın "ūlt köşbasşysy - elbasy" märtebesınıŋ iegerı retınde būrynǧyşa bıraz bilıktı qolynda ūstap otyrdy. Däl sol jyly nauryz aiynda Toqaev Qazaqstan Respublikasynyŋ astanasy - Astana qalasyn Nūr-Sūltan qalasy dep qaita atau turaly jarlyqqa qol qoidy. Būl da halyq narazylyǧyn tuǧyzdy. Toqaev sailanǧannan keiın köpşılık arasynda «Qazaqstanda qos bilık bar» degen äŋgıme tarady. Iаǧni, qoǧamda Nazarbaev prezidenttıkten ketkenımen, bilıktı tūtastai Toqaevqa bermegenın, jaŋa prezidentke barlyq ökılettılıktı tapsyrmaǧany jiı aityla bastady. Tıptı, Nazarbaev Toqaevpen bırge aimaqtyq ūiymdardyŋ jiynyna qatysty. 2019 jyly qaraşanyŋ 29-ynda Özbekstanda Ortalyq Aziia memleketterı basşylarynyŋ ekınşı konsultativtık kezdesuı dep atalatyn sammit boldy. Atalǧan jiynǧa jaŋadan sailanǧan prezident Toqaev emes, būrynǧy prezident Nūrsūltan Nazarbaev qatysty. Būl sapar qos bilık jaily küdıktı qoiulata tüstı. Bilıkten ketkennen keiın Nazarbaev bırneşe ret şetelge resmi saparmen bardy. 2019 jyly qazannyŋ ortasynda ol Äzırbaijan astanasynda ötken Türkıtıldes elderdıŋ yntymaqtastyq keŋesınıŋ sammitıne qatysty. Türkıtıldes memleketter yntymaqtastyǧy keŋesı (Türkı keŋesı) elderınıŋ basşylary Türkiia prezidentı Rejep Taiyp Erdoǧannyŋ ūsynysy boiynşa Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevqa ūiymnyŋ qūrmettı töraǧasy märtebesın ömır boiyna beru turaly şeşım qabyldady. Sol jyly qazannyŋ 21-ı künı Japoniia imperatory Naruhitonyŋ taqqa otyru räsımıne qatysqan şeteldık lauazymdy qonaqtar arasynda Nazarbaev ta boldy. Eks-prezidentınıŋ baspasöz hatşysy Nazarbaev "Japoniia ükımetınıŋ şaqyruy boiynşa" bardy dep habarlady. Säuır aiynda Nazarbaev Pekinde ötken "Bır beldeu – bır jol" forumyna qatysyp, Qytai prezidentı Si Szinpinmen kezdestı. Osylaişa, «qūrmettı töraǧa» atauyna ie bolyp, bilıktı ekınşı jaqtan basqara berdı. Keiın özı töraǧalyq etken oryndardy Qasym-Jomart Toqaevqa tabystap, el közınen bırtındep joǧala bastady.KEZDESPEI KETKEN BIR BEINE
2021 jyly Nūrsūltan Nazarbaev «Nūr Otan» partiiasynyŋ jinalysynda Qazaqstan halqy assambleiasyn 1995 jyldan berı basqaryp kele jatqanyna toqtalyp, özınıŋ töraǧalyqtan ketetının aityp, qazırgı Prezident Qasym-Jomart Toqaevty jaŋa basşy retınde tanystyrdy. 2021 jyldyŋ 28 qaŋtarynda «Nūr Otan» partiiasynyŋŪqsas jaŋalyqtar
«ZEINETKER DEMALU KEREK»
Körınbei de, kezdespei de ketken Nazarbaev turaly saiasattanuşy, qoǧam belsendısı, küresker Dos Köşım bylai deidı: - Nazarbaev zeinetke kettı. Zeinetke ketkenen keiın qarapaiym zeinetker esebınde demalu kerek. Ärine, qanşa jyl bilıkte bolǧannan keiın ärtürlı auditoriiaǧa «qūrmettı spiker», «qūrmettı qatysuşy», «toidyŋ generaly» bolyp jürgendı jaqsy köredı. Ol bilıktegı adamdardyŋ auruy, bır jaǧynan pendeşılık dep aitsaq bolady. Bıraq 2019 jyldyŋ säuırınen bastap, Nazarbaevty men bilıkten tolyǧymen ketken adam dep esepteimın. Odan keiın barlyq jūmysqa, memlekettık ısterge Toqaev jauapty. Sondyqtan Nazarbaevtyŋ keibır jerlerde körınuıne «onyŋ syrttan baqylap tūr, bilıktı qolynda ūstap tūr» degen pıkırdı qoldamaimyn. Mūnyŋ bärı Toqaevtyŋ atqaryp jatqan jūmystaryn aqtau üşın jasalǧan äreket. Sol baǧyttaǧy jürgızılıp otyrǧan memlekettıŋ ideologiiasy. «Toqaev bärın jasaǧysy keledı, bıraq Nazarbaev älı de bolsa, bilıktı ūstap otyr» degen – mif. Būl – Toqaevty aqtau üşın jasalǧan. Toqaev Qaŋtarǧa da, 2019 jyldan bastap, barlyq jasalyp jatqan jūmystardyŋ jaqsysyna da, jamanyna da jauap beredı. Al Nazarbaev 2019 jyldan bastap, men üşın joq», - dedı saiasatker «Adyrna» tılşısıne bergen pıkırınde. Sondai-aq, Dos Köşım Nazarbaevtyŋ keibır ısterge aralasuǧa qūqyǧy bar ekenın de aita kettı. - Qarapaiym zeinetker esebınbe zeinetkerge sai jūmysyn ıstei beredı. Eger şaqyryp jatsa, barady. Bıraq ol barsa, onyŋ artynan myŋdaǧan söz eredı. Kei jerde töbe körsetıp qoiatyn şyǧar. Onyŋ būǧan deiın ıstegen ısterınıŋ bärın bılemız. Bıraq ony zertteitın, tekseretın, onyŋ kınäsın moinyna qoiatyn komissiia qūratyndai jaǧdai joq. Sebebı, Toqaev sailaualdy baǧdarlamasynda “Nazarbaev modelın ärı qarai jalǧastyramyn, sabaqtastyramyn” degenı bar. Sondyqtan kei jerde onyŋ da qatysuyna qūqyǧy bar», - dedı saiasatker Dos Köşım.Dana Nūrmūhanbet
«Adyrna»ūlttyq portaly
