Oral qalasyndaǧy «Atameken» öner ordasynda belgılı ǧalym, L.N Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ professory Mūhit-Ardager Sydyqnazarovtyŋ eŋbekterı qoiylǧan körme öz jūmysyn bastady. Būl körme QR Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ III Ūlttyq Qūryltaida bergen tapsyrmalary aiasynda ötıp otyr. Körme «XV- XIX ǧasyrdaǧy qazaq memleketınıŋ evropalyq jäne amerikalyq kartalar galeriiasy» taqyrybynda öttı.
Ǧalymnyŋ aimaqqka keluıne orai jastarmen, tarihşy ǧalymdarmen bırneşe märte kezdesuler öttı. Būl mädeni künderdıŋ ışındegı halyqtyŋ esınde ūzaq saqtalatyny «Atameken» öner ordasynda bastalǧan körme. Sebebı mūndai tarihi kartalar körmesı oblysta tūŋǧyş ret ötıp otyr. Mädeni-tarihi şaraǧa körşıles oblystardan kelgen tarihşylar,jergılıktı ölketanuşylar, ziialy qauym ökılderı, joǧary oqu oryndarynyŋ rektorlary men studentter qatysty. Körmenıŋ tūsau keserınde alǧaş bolyp sözdı BQO äkımınıŋ orynbasary Baqytjan Narymbetov aldy.
- Tarih - Täuelsızdıgımızdı nyǧaitatyn, ūltty ūiystyratyn negızgı faktor. «Halyqsyz tarih joq, tarihsyz – halyq joq»- deidı dana halqymyz.Barşaŋyzǧa mälım, Memleket basşysy Qasym-Jomart Kemelūly Toqaevtyŋ qatysuymen Atyrau qalasynda ötken III Ūlttyq Qūryltaida eldıŋ saiasi reformalaryna qatysty jaŋa mındetterdı tapsyrdy. Äsırese, memlekettık ışkı saiasatqa, aqparattyq-ideologiialyq jūmysty nyǧaituǧa bailanysty auqymdy oilar, Nauryzdyŋ jaŋa formatta atap ötıluıne, ziialy qauymmen ūltymyzdyŋ ūiysuyndaǧy tarihtyŋ rölıne erekşe män berıldı. Bız bolaşaqqa senımmen qadam basu üşın töl tarihymyzdyŋ auqymy keŋ ekenın tolyq sezınıp, mädeni mūramyzdy saqtap, ony därıpteuımız qajet. Qazaqstan – Ūly daladaǧy köşpendıler örkenietınıŋ tıkelei mūragerı. Elımızdıŋ ötkenı, bügını men bolaşaǧy - tarihi mūrasymen tyǧyz astasyp jatyr. Endeşe, Altyn Orda turaly halyqaralyq arenadaǧy tüsınık Qazaqstanmen tıkelei bailanysty boluy kerek - dep töl tarihymyz turaly tereŋ oi bıldırgenı mälım. Qazaq memlekettıgı – tarih tolqynyndaǧy Qazaqstannyŋ üzılıssız memlekettıgınıŋ nyşany. Bügıngı körmedegı XV-XIX ǧasyrlardaǧy qazaq memleketınıŋ europalyq jäne amerikalyq kartalary – sonyŋ aiǧaǧy dep bılemız,- dedı oblys äkımınıŋ orynbasary Baqytjan Narymbetov.
Baqytjan Haberūly öz sözınde 2023 jyly BQO bılım bılım salasyna dep ǧalymnyŋ qazaq memlekettılıgınıŋ tarihyn beineleitın 430 dana kartasyn satyp alǧanyn atap öttı.
Al, L.N Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ professory Mūhit-Ardager Sydyqnazarovtyŋ özı bolsa Bökei Ordasyn tolyqqandy zertteu qajet , ol jerdıŋ tarihy köp syrdy jasyryp jatyr, älı aşylǧan joq degen oiyn aitty.
-Men ekı ūsynys aitqym keledı. Bırınşısı, Bökei Ordasy oqularyn ötkızu kerek. Jastar osy ölkenıŋ tarihyna qatysty dünielerdı oqyp, jattap ösuı üşın. Mūny tek zamanaui farmatta jasaǧan dūrys bolady. Ekınşı ūsynysym, Bökei Ordasynyŋ tarihyn zertteitın ortalyq aşyluy kerek. Sebebı Bökei Ordasy älı zerttelgen joq. Bökei Orda degen fenomen ǧoi. Tūnyp tūrǧan tarih. Ony dūrystap zerttep, jaryqqa şyǧaru kerek,- dedı ǧalym Mūhit-Ardager Sydyqnazarov.
Körmege Mūhit-Ardager Sydyqnazarovtyŋ älemdık mūrajailar men arhivterdı aqtaryp jürıp jasaǧan tyŋ zertteulerınen qūralǧan kartalar qoiylǧan. Jalpy Mūhit-Ardager Qarjaubaiūly tūŋǧyş ret älem kartalarynda qazaq memleketınıŋ belgılengenın anyqtaǧan adam. Ǧalym ony anyqtap qana qoimai sonau XV- XIX ǧasyrlarda Evropa jäne Amerika elderı qazaqty taŋyp, kartaǧa taŋbalaǧan degen tūjyrymyn jasaǧan ǧalym.Körmege jinalǧan ölketanuşylar men tarihşylar mūndai körmeler jastar üşın ruh beretın orta degen baǧa berdı.
Körme jūmysy Mūhit-Ardager Qarjaubaiūlynyŋ leksiiasymen jalǧasty. Aşyq ötken leksiiaǧaǧa jastar men tarihşy ǧalymdar, öŋırge taŋymal tūlǧalar qatysty. Byltyr Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev belgılı ǧalym Mūhit-Ardager Sydyqnazarovty qabyldaǧan edı. Sol qabyldauda Prezident ǧalymnyŋ «Qazaqstannyŋ üzılıssız memeklettılıgı tarih tolqynynda. XVI-XIX ǧasyrlardaǧy evropalyq jäne amerikalyq kartalardaǧy Qazaqmemleketı» atty jaŋa eŋbegıne joǧary baǧa bergen bolatyn. Osy kezdesude Prezident Mūhit-Ardager Sydyqnazarovtyŋ eŋbekterıne arnalǧan körmeler men mädeni şaralar barlyq öŋırde ötıp, ǧalymnyŋ eŋbegı tereŋ nasihataluy kerek dep tapsyrma bergen bolatyn. Aqjaiyq atyrabynda ötkenbarlyq mädeni şaralar osy Prezident tapsyrmasy aiasynda ötude.
