Bügın, 2024 jyly 22 säuırde ötken QR Parlamentı Mäjılısınıŋ jalpy otyrysynda Mäjılıs deputaty, “Aq jol” fraksiiasy müşesı Qazybek İsa QR Premer-ministrı Oljas Bektenov pen QR Bas prokurory Berık Asylovqa deputattyq saual jasady. Ol «Eskı Qazaqstandy» qaitarǧysy kelıp, el bırlıgıne tas laqtyryp jatqandarǧa tyiym saludy talap ettı.
“Älemde 9-şy oryn alatyn keŋbaitaq jerımızdıŋ jartysynan astamyn su basyp, el üisız-küisız, mal-mülıksız qalyp jatyr. Būl oiyna kelgenın ıstegen eskı otyz jyldyq bilıktıŋ “Men ketken soŋ dünienı topan su qaptasyn” degen terıs piǧyldy ıs-äreketınıŋ aiqyn belgısı ekenı anyq.
Sondyqtan da tasqyn su apatyn tek "Jaŋa Qazaqstanǧa" telıp, aqparat betterınde qitūrqy saiasatyn jürgızıp,būl jaǧdaidy qazırgı bilıktıŋ kınäsı etıp körsetuge ūmtylu – ūrynyŋ "Ūryny ūstaŋdar”dep aiqailaǧanyndai äser etude.
İä, ekpını orasan su tasqyny "Eskı Qazaqstannyŋ" soiylyn soǧuşylardyŋ da jabuyn şaiyp ketıp jatyr. Būl älem elderın de şarpyp jatqan tasqyn sudy tabiǧi apat degenmen, otyz jyldyq bilıktıŋ kezındegı jemqorlyqtyŋ kesırı de alapat bolǧany aiqyn körınude. Elımızde Keŋes imperiiasy kezınde ekınşı düniejüzılık soǧystan keiın salynǧan eskı su qoimalarynan basqa otyz jylda bır de bır su qoimasy salynbaǧan. Tozyǧy jetken toǧandar men gidroqūrylystarǧa, tasqynnan qorǧanuǧa bölıngen qyruar milliardtar qaida? Halyq qajetıne emes, jemqorlyqtyŋ jemsauynda ketkenı belgılı boluda”, dedı deputat.
Sondai-aq, ol “Eskı Qazaqstandy” qaitarǧysy keletınder turaly da aitty.“Jalǧyz gidromeliorativty institutty jauyp tastaǧan elde sudyŋ jaiyn kımnen sūraisyŋ? Mūraby joq eskı bilıktıŋ mūrasy osy bızge qaldyrǧan...
Tılsız jaudy paidalanǧan dılsız jaulardyŋ jelıde esıp jürgen jel sözderı basylar emes. Aǧynsudyŋ arynynan aqparattyq aǧyn asyp tüsıp jatyr. Qarany - appaq, aqty - qara ete alatyn aqparattyŋ küşı taŋnan keşke deiın talmai "jer törtbūryşty" dei berse, bırte-bırte el soǧan sene bastaityny turaly täjıribenı eske tüsıredı. Ärine, būl mysal öz ūstanymy joq, dabyra men daqpyrtqa ere ketetın erme jūrtqa qarata aitylǧany anyq.
Elge ırıtkı salyp jatqan eskı bilıktıŋ būl qareketterı talai jyl negızgı tırlıkterı bolǧan - "Halyqty aldai salamyz" degen ūstanymdarynan älı ainymaǧanyn körsetedı.
Otyz jyl jabylyp jatqan jaralardyŋ endı jarylyp jatqanyn qazırgı jaŋa bilıkke jaba saluǧa jantalasudyŋ artynda saiasi revanştyq piǧyldyŋ qūlaǧy qyltiyp tūr...
El basyna kün tuǧanda halyq qaiǧysynan haip jasau kımderge kerek bolǧany belgılı bolyp tūr. Arys apaty, Jambyl jarylysy, Qostanai men Semeidegı onşaqty adamdy qūrban etken alapat ört, qazırgı qyzylsudan bastalyp, topansuǧa ūlasqan tasqynnyŋ bärı talai jyldan berı jaryluyn kütıp jatqan minalar ekenı anyq.”, delı Qazybek İsa.
Deputat tömendegı bırneşe mäselege toqtalyp öttı:– Qyzylsu otyz jyl aitylǧan qyzylsözdıŋ bärın suǧa batyryp jıberdı...
–"Älemdegı elu eldıŋ qataryna kırıp qoidyq, otyz elge omyraulap kelemız" degen otyz jylǧy ötırıktı tasqynsu tas-talqanyn şyǧardy!
– Auyldy qanap, jerdı talap, bır de bır öndırıs ornyn aşpai, ötırık zauyttardyŋ tūsauyn kesıp şeruletu - şerlı halyqtyŋ maŋdaiyna jazylǧan sor boldy.
- Halyqtyŋ mūnai mūhitynan qazaqqa tamşy ǧana tamyzyp, ken-qazyna men gazdyŋ üstındegı elge tezek jaqqyzyp, eldıŋ soŋynda tezek terıp qalyp otyrmyz.
“Eskı Qazaqstan” estı bolsa, qazır halyqtyŋ 30 jylda tonalǧan trilliondaǧan bailyǧyn halyqqa qaitaru üşın arnaiy zaŋ qabyldanyp, bütın bır komitet qūrylar ma edı…
Iаǧni, “Eskı Qazaqstan” arhivınıŋ syqyrlaǧan esıgın aşsaŋ, üstıŋe qaptaǧan saudyraǧan skeletter qūlap tüsetını anyq. Saiasi tapsyryspen bolǧan qastandyqtardyŋ bärın aitpai-aq, biyl 80 jyldyǧynda el eske alǧan zamannyŋ erı Zamanbektı şyndyqty aitqany üşın ǧana özın-özı ölgenşe üş ret “attyryp”, osyǧan bızdıŋ halyq senuı tiıs degennen artyq er ölımımen eldı qorlau bola ma?!.
Sol kezde 2005 jyly"Qazaq ünı" gazetınde bız būl auyr qylmysqa qarsy "Atqyzǧan kım?!- Atqan kım?"dep maqala jazǧan edık...
Bügıngı prezidenttıŋ būrynǧy prezidentke aitqan: “Kettıŋ be -Qairylma?”-degen qaǧidaly sözın qalyŋ eldıŋ: “Kettıŋ be? - Qaraŋdy batyr” – dep, jappai jalǧastyryp alyp ketuı kökıregı oiau, közı aşyq eldıŋ eskı bilıkke degen qatty qarsylyǧyn körsetedı.
Iаǧni, "Eskı Qazaqstandy" qaitarǧysy kep jürgenderdıŋ esekdämesı - älemdegı eldı ūzaq jyl bilep, keiın ekınşı ret bilıkke qaityp kelgen Malaiziia nūsqasy būl jerge jürmeidı. Ekeuınıŋ arasy aspan men jerdei”, dedı deputat.
Qazybek İsa Malaiziiada 22 jyl bilıkte otyrǧan Mahathir Mohammad elın Aziia jolbarysyna ainaldyryp, älemdegı ekonomikalyq ǧajaiyptyŋ avtory bolǧanyn da aita kettı.
“Ol malai halqyn maŋdaialdy marǧasqa elge ainaldyrsa, al Nazarbaev Qazaqstandy basqarǧan otyz jylda, kerısınşe qazaq halqyn malaiǧa ainaldyrdy... Eks-prezident aitqandai, kez kelgenın sotqa süirep aparuǧa bolatyn 162 oligarh bastaǧan sanauly qaltalylar ǧana halyq qazynasy arqasynda esepsız baiyp aldy...
«Qamysty bos ūstasaŋ, qolyŋdy kesedı!”- deidı qazaq danalyǧy. Sondyqtan, bügıngı özgergen «Jaŋa Qazaqstan» saiasatyna aralasqysy kelıp, qitūrqy las oiyn körsetudı köksegenderdı bos jıberıp, tairaŋdatyp qoiuǧa bolmas, qataŋ tyiym kerek!
Öitkenı taǧy da özderı bastap, taǧy da tas laqtyruda. Tasqa taspen jauap beru kerek. Būl eldık üşın, egemendık üşın kerek!
Bız bilık üşın emes, eldıŋ özgeruı, ūlttyŋ jarqyn bolaşaǧy jolynda toptasa bıluımız qajet. Eldı 30 jyl basqarǧan eskı bilıkke endı jol joq, mäŋgı jabyq! Būl aksioma! “Eskı Qazaqstan" bilıgın qaitarǧysy kelıp, "Şal, ket!" degen basty ūrandy"Şal, kel!" dep basqa ūranǧa özgertu, 1991 jyly qūlaǧan, kelmeske ketken Keŋes odaǧyn qaitarǧysy kelumen bırdei!
"Eskı Qazaqstandy" qaitarǧysy keletınderdıŋ jüregı de, basy da joq, sebebı būl eşqandai mümkın emes!
Tıze qosqan el tızerlep qalmaidy! Qazaq bırıkkende, qai kezde de, qandai qamaldy da ala bılgen! Qazırgı topansudyŋ tolqynyn da, terıs saiasattyŋ solqylyn da tek eldıŋ bırlıgı men tırlıgı qaitara alady. Būǧan aǧynsumen alysqan jetı jasar bala men jetpıs jasar dananyŋ qatar tūryp qairat körsetıp jatqany aiqyn dälel! Endeşe, bız qandai auyr synaqty da tek El bırlıgı arqyly jeŋemız”, dep sözın qorytyndylady Qazybek İsa.
