Tuǧan jer – ärbır adam ömırındegı kielı meken sanalady. Adam balasynyŋ erteŋgı ülken ömırge qaǧatyn qanatyn tuǧan jerı qataitady. Özıŋ tuǧan, özıŋ ösken jerdıŋ tynys-tırşılıgı men salt-sanasy künı erteŋ senıŋ ülken ömırıŋe berıletın joldama ıspettes. Eŋ aldymen öz üiıŋde boiyŋa sıŋgen mınez-qasiettı özıŋ tuǧan auylyŋnyŋ salt-sanasy bekıte tüsedı.
Men Qazaqstannyŋ şalǧai auyldarynyŋ bır – Qaratöbe degen auylda düniege keldım. Balalyq şaqtan bastap-aq adamda otanǧa degen mahabbat sezımı oianady. Osynau ǧajaiyp sezımdı oiatatyn eŋ aldymen özıŋ tuǧan topyraq. Özgeler üşın kışkentai dep sanalsa da, özım tuǧan Qaratöbe auyly jūmaqtan kem emes. Öitkenı osy auylda menıŋ ömırımdegı eŋ baqytty sanalatyn balalyq künderım öttı. Bır top bala bolyp jügırsek, şaŋy kökke köterıletın auylymnyŋ ärbır būryşy men qaltarysy bügınge deiın jadymda jattauly.Sebebı, sol auylda menıŋ köŋıldı de, şattyqty, uaiymsyz balalalyq şaǧym öttı. Üidıŋ maŋyndaǧy aulada oinaǧanym jäne bala-baqşaǧa barǧan köşem bärı-bärı esımnen şyqqan emes. Sol bır şaqta asa biık, şyǧu mümkın emestei körınetın auyl şetındegı qyrqalar men sarqyrai aqqan özennıŋ kürılın saǧynyşpen eske alamyn. Eseiıp ketsek te, jyl saiynǧy dästür boiynşa jaz ailarynda mındettı türde auylǧa jinalamyz. Otbasymyzdaǧy toǧyz bala da, būrynǧy synyptastarym da jyl saiyn bas qosamyz. Sondai şaqtarda baiaǧy balalyq äreketterımızdı eske alysyp, arasynda bala da bolyp tuǧan jerdıŋ topyraǧyna armansyz sairan salamyz. Sondai kezderı adamnyŋ tuǧan jerı de ata-anasy sekıldı dep oilaimyn. Ata-ana ǧana öz balasynyŋ bar erkelıgın kötere alatyny siiaqty, tuǧan topyraǧyŋ ǧana senıŋ sotqarlyǧyŋdy, būzyqtyǧyŋdy, erkelıgıŋdı köteredı eken. Öz auylyŋnan, tuǧan jerıŋnen ūzai qalsaŋ, keşegı balalyqtan da, sotqarlyqtan da tük qalmaidy. Syrtta sen böten adamsyŋ. Qazaq halqynyŋ säbiınıŋ boiyna tuǧan jerdıŋ erekşelıgın düniege kelgen sätten bastap sıŋıretını sonşa, kez kelgen qazaqstandyq azamat öz tuǧan jerın basqamen almastyrudy oilamaidy da. Tuǧan jerıŋdı basqa mekenmen aiyrbastau bız üşın mümkın de emes.
Jūmys barysymen älemnıŋ bırneşe elınde bolyp, tıptı keibırınde bırneşe jyl ömır sürdım de. Sol kezde tüsınıp, tüigenım, tuǧan jerdei jer bolmaidy eken. Elımnen, tuǧan topyraǧymnen myŋdaǧan şaqyrym alysta jürsem de, menı ünemı bır saǧynyş jeteleitın. Jusannyŋ iısıne tūnǧan tuǧan jerıme degen saǧynyş bärıbır tübınde auylyma qaitardy. Tuǧan jer – menıŋ älpeştegen anam, aialap ösırgen äkem, tuǧan-tuysym, aǧa-äpkelerım, menı bılım jolyna jetelegen ūstazdarym, sol bılımge ūmtylu jolyndaǧy tai-qūlyndai tebısken jora-joldastarym düniege kelgen jer. Şetelde jürgende de öz elım turaly maqtanyp, auyz toltyryp köp dünie aitatynmyn. Qazaqstandy älemge tanytqan jaǧdaidyŋ bırı – Bırıkken Ūlttar ūiymynyŋ törıne şyǧyp, Qauıpsızdık Keŋesıne töraǧalyq etuımız. Osynyŋ bärı elımnıŋ azattyǧynyŋ jemısı deitınmın şeteldık dostaryma.
Bauyrjan Momyşūlynyŋ «Opasyzda - Otan joq» degen sözı bar. Otanyn, salt-dästürın, ūlttyq qūndylyqtaryn tärk etıp, basqanyŋ jetegınde ketıp jatqan, öz elın tastap böten elge qonys audaryp jatqan jastarymyz da kezdesedı. Būl ökınıştı jaǧdai. Alaida, tüptıŋ tübınde bügın elden ketkender, öz salty men sanasynan adasqandar bärıbır tuǧan topyraǧy men tuǧan salt-sanasyna qaita oralatynyna senımdımın. Öitkenı jer şaryn jetı ret ainalsaŋ da, tuǧan jerıŋnen artyq mekendı tabu mümkın emes.
Marjan Tılektesqyzy.
Būl maqala Azamattyq bastamalardy qoldau ortalyǧynyŋ
«Tuǧan jer» granttyq jobasy aiasynda jazyldy
"Adyrna" ūlttyq portaly
