Almaty oblysy Üşqoŋyr tauynyŋ etegınde ornalasqan Köşpelı halyqtardyŋ mədeni mūrasyn saqtap, keŋınen taratudy maqsat etken "Nomad" etno ortalyǧy bügınde elımızdegı eŋ jarqyn şaralardyŋ bırıne ainaldy. "Nomad" etno ortalyǧynyŋ basty erekşelıgı - türlı elderden keletın turister negızgı baǧdarlamalarynan bölek, qazaqtyŋ köşpendı ömırımen, salt-dästürımen tanysady.
Atalmyş jiynda Ūly Dalanyŋ ejelgı mädenietı men tūrmysyna den qoiyp, sonau tarihi kezeŋderge sahnalyq şolu jasaldy. Maitalman sportşylar men qylyştasu şeberlerı öz dästürlerın därıptep, ūlttyq oiyndary men tūrmys-salttyq räsımderınen üzındı körsetıp, köşpendı halyqtardyŋ än-jyryn jyrlady. Festivalde qazaqi kiız üi, sadaq atu önerı, saq, üisın, qaŋlylardyŋ qylyştasudaǧy türlı ädısterı, atqa mınu mädenietı, köşpelılerdıŋ kiım kiiu ädebı jäne naǧyz qazaqtardyŋ as-üiınıŋ qyr-syryn tanytatyn master klasstar ötkızıldı.
Festival barysynda körermender nazaryna ūsynylǧan barlyq zattar men ūlttyq dästürler tarihi şyndyqqa säikestendırılıp körsetıldı, tıptı el arasyna keŋınen tanymal altybaqan da auyldyŋ sänın keltırıp, jarasymdy üilesım tauyp tūrdy. Osy jönınde "Nomad" etno ortalyǧynyŋ jetekşısı Jandos Nūrbekov "Adyrna" ūlttyq portalyna sūhbat berdı.
- "Nomad" etno ortalyǧyn qūru ideiasy sızge qalai keldı?
- Jalpy tarihi oryndarǧa saiahattaudy janym süiedı. Bıraq dos-jarandarymdy özımmen bırge tarihi oryndarǧa aparsam, tük qyzyqpaidy. Al maǧan kerısınşe. Menıŋ ömırımde qazaq halqynyŋ köşpendı ömırınıŋ tarihy ülken röl atqarady. Talai jyl zerttedım, oqydym, bıldım, tüidım. Sodan keiın qazaq halqynyŋ osyndai tamaşa tarihyn özge ūlttarǧa nege tanystyrmasqa degen oi keldı.
- Biznes retınde tabys közı qalai?
- Tabystan būryn, ūltymyzdy turisterge tanystyrudy közdeimın. Turister qazaqtyŋ ata-dästürımen tanysyp, boilaryna sıŋırıp jatsa nesı jaman?! Ortalyq retınde de tanymal bolsa eken deimın.
- Ortalyqqa turister köp kele me?
- Mausymda ǧana prezentasiia berdık. Köp, az dep aita almaimyn. Alaida kelgen qonaqtardyŋ pıkırlerı, maqtau sözderıne qaraǧanda bastamamnyŋ dūrys ekenıne köz jetkızdım. Mysaly, bügın qazaq pen orystan bölek türıkter, jäne bır top amerikalyqtar keldı.
- Būl ortalyqtyŋ qandai keremettılıgı bar?
- Elbasynyŋ "Ūly dalanyŋ jetı qyry" atty maqalasy däl bızge arnalyp jazylǧandai. Sebebı mūnda köşpendıler qalai ömır sürdı, ne kidı, nemen şūǧyldandy, as-üiı qandai, qandai öner türın janyna jaqyn tūtty, qandai aspappen oinady, qandai qaru-jaraq paidalandy degen syndy sūraqtardyŋ bärıne bızdıŋ etno ortalyq jauap beredı.
- Qarap otyrsam, kiız üiler de köp, jylqylar da jetedı. Būlardyŋ bärı özıŋızdıkı me älde jalǧa alyp otyrsyz ba?
- İä, ortalyqta 15 şaqty jylqy, 20 dai kiız üi bar. Bärı ūltymyz üşın jasalǧan dünieler.
-Etno ortalyqtan bölek, nemen ainalysasyz?
- Turizmge qatysty ädebietter şyǧarumen ainalysamyn. Iаǧni özımnıŋ jeke baspahanam bar.
- Bügın köşpendılerdıŋ qaru-jaraqty paidalanu önerımen tanystyq. Kelesıde qonaqtardy qandai qyzyqtar kütıp tūr?
- Kelesı aidyŋ taqyryby: "ūlttyq kiımder jäne ūlttyq taǧamdar". Qymyz, ırımşık, qūrt degen sekıldı qazaqtyŋ ūlttyq taǧamdaryn jasaudan masterklass ötkızemız. Türlı köşpendılerdıŋ kiımderı, qazaq qyzdarynyŋ keŋ etektı köilekterı, säukelelerı qoiylady. Būl bır jaǧynan qazaq qyzdaryna oi salyp, qazaqi kiımderdı kündelıktı ömırde kiıp jüruge daǧdylandyrady dep oilaimyn.
- Etno ortalyqqa qatysty bolaşaqta taǧy qandai josparlaryŋyz bar?
- Menıŋ maqsattarym, armandarym öte köp. Keleşekte tek qazaqtardyŋ ǧana emes, bükıl köşpendı halyqtardyŋ tarihyn körsetkım keledı. Saq, ǧūn, maŋǧol, Şyŋǧys han, altyn orda Qyrym handyǧy, Balǧar qaǧanatynyŋ köşpendı ömırın älem jūrtşylyǧyna tanystyru oiymda bar. Sebebı är qaisysy tarihta ızın qaldyryp ketuı kerek. Jäne ūrpaq odan habardar boluy tiıs.
Atalmyş jiynda Ūly Dalanyŋ ejelgı mädenietı men tūrmysyna den qoiyp, sonau tarihi kezeŋderge sahnalyq şolu jasaldy. Maitalman sportşylar men qylyştasu şeberlerı öz dästürlerın därıptep, ūlttyq oiyndary men tūrmys-salttyq räsımderınen üzındı körsetıp, köşpendı halyqtardyŋ än-jyryn jyrlady. Festivalde qazaqi kiız üi, sadaq atu önerı, saq, üisın, qaŋlylardyŋ qylyştasudaǧy türlı ädısterı, atqa mınu mädenietı, köşpelılerdıŋ kiım kiiu ädebı jäne naǧyz qazaqtardyŋ as-üiınıŋ qyr-syryn tanytatyn master klasstar ötkızıldı.
Festival barysynda körermender nazaryna ūsynylǧan barlyq zattar men ūlttyq dästürler tarihi şyndyqqa säikestendırılıp körsetıldı, tıptı el arasyna keŋınen tanymal altybaqan da auyldyŋ sänın keltırıp, jarasymdy üilesım tauyp tūrdy. Osy jönınde "Nomad" etno ortalyǧynyŋ jetekşısı Jandos Nūrbekov "Adyrna" ūlttyq portalyna sūhbat berdı.
- "Nomad" etno ortalyǧyn qūru ideiasy sızge qalai keldı?
- Jalpy tarihi oryndarǧa saiahattaudy janym süiedı. Bıraq dos-jarandarymdy özımmen bırge tarihi oryndarǧa aparsam, tük qyzyqpaidy. Al maǧan kerısınşe. Menıŋ ömırımde qazaq halqynyŋ köşpendı ömırınıŋ tarihy ülken röl atqarady. Talai jyl zerttedım, oqydym, bıldım, tüidım. Sodan keiın qazaq halqynyŋ osyndai tamaşa tarihyn özge ūlttarǧa nege tanystyrmasqa degen oi keldı.
- Biznes retınde tabys közı qalai?
- Tabystan būryn, ūltymyzdy turisterge tanystyrudy közdeimın. Turister qazaqtyŋ ata-dästürımen tanysyp, boilaryna sıŋırıp jatsa nesı jaman?! Ortalyq retınde de tanymal bolsa eken deimın.
- Ortalyqqa turister köp kele me?
- Mausymda ǧana prezentasiia berdık. Köp, az dep aita almaimyn. Alaida kelgen qonaqtardyŋ pıkırlerı, maqtau sözderıne qaraǧanda bastamamnyŋ dūrys ekenıne köz jetkızdım. Mysaly, bügın qazaq pen orystan bölek türıkter, jäne bır top amerikalyqtar keldı.
- Būl ortalyqtyŋ qandai keremettılıgı bar?
- Elbasynyŋ "Ūly dalanyŋ jetı qyry" atty maqalasy däl bızge arnalyp jazylǧandai. Sebebı mūnda köşpendıler qalai ömır sürdı, ne kidı, nemen şūǧyldandy, as-üiı qandai, qandai öner türın janyna jaqyn tūtty, qandai aspappen oinady, qandai qaru-jaraq paidalandy degen syndy sūraqtardyŋ bärıne bızdıŋ etno ortalyq jauap beredı.
- Qarap otyrsam, kiız üiler de köp, jylqylar da jetedı. Būlardyŋ bärı özıŋızdıkı me älde jalǧa alyp otyrsyz ba?
- İä, ortalyqta 15 şaqty jylqy, 20 dai kiız üi bar. Bärı ūltymyz üşın jasalǧan dünieler.
-Etno ortalyqtan bölek, nemen ainalysasyz?
- Turizmge qatysty ädebietter şyǧarumen ainalysamyn. Iаǧni özımnıŋ jeke baspahanam bar.
- Bügın köşpendılerdıŋ qaru-jaraqty paidalanu önerımen tanystyq. Kelesıde qonaqtardy qandai qyzyqtar kütıp tūr?
- Kelesı aidyŋ taqyryby: "ūlttyq kiımder jäne ūlttyq taǧamdar". Qymyz, ırımşık, qūrt degen sekıldı qazaqtyŋ ūlttyq taǧamdaryn jasaudan masterklass ötkızemız. Türlı köşpendılerdıŋ kiımderı, qazaq qyzdarynyŋ keŋ etektı köilekterı, säukelelerı qoiylady. Būl bır jaǧynan qazaq qyzdaryna oi salyp, qazaqi kiımderdı kündelıktı ömırde kiıp jüruge daǧdylandyrady dep oilaimyn.
- Etno ortalyqqa qatysty bolaşaqta taǧy qandai josparlaryŋyz bar?
- Menıŋ maqsattarym, armandarym öte köp. Keleşekte tek qazaqtardyŋ ǧana emes, bükıl köşpendı halyqtardyŋ tarihyn körsetkım keledı. Saq, ǧūn, maŋǧol, Şyŋǧys han, altyn orda Qyrym handyǧy, Balǧar qaǧanatynyŋ köşpendı ömırın älem jūrtşylyǧyna tanystyru oiymda bar. Sebebı är qaisysy tarihta ızın qaldyryp ketuı kerek. Jäne ūrpaq odan habardar boluy tiıs.
Sūhbattasqan: Aqgül AIDARBEKOVA "Adyrna" ūlttyq portaly
