Almaty qalasy Qoǧamdyq damu basqarmasynyŋ qoldauymen «Otan-ottan da ystyq» jobasynyŋ aiasynda belgılı zaŋger – Abzal Qūspanmen şetten kelgen qandastar arasynda qūqyqtyq mäselelerdı talqylau jiyny öttı. Şaraǧa qoǧam belsendılerımen qatar, qandastar mäselesımen ainalysyp jürgen qoǧamdyq ūiym ökılderı, jurnalister qatysty. Atalǧan jiyn Almaty oblysy boiynşa jūmys atqaryp otyrǧan «Qaiyrymdy qandastar» atty qoǧamdyq qordyŋ jetekşısı – Bahargül Tabysqyzynyŋ mūryndyq boluymen qolǧa alynyp otyr. Kezdesude qandastar Abzal Qūspanǧa qazırgı qūqyqtyq problemalaryn tıkelei jetkızıp qana qoimai, aldaǧy uaqytta qūjattyq qiynşylyqtardy qalai şeşudıŋ joldary talqylandy.
Abzal Qūspan: «Men qandastar mäselesın, sızder aityp otyrǧan qūjattyq qiynşylyqtardyŋ bärın jaqsy bılemın. Biylǧy jylǧa qandastar mäselesıne endı nazar audara bastadym. Onyŋ sebebın özderıŋız jaqsy bılesızder. Otbasylyq jaǧdailarǧa bailanysty köptegen şaralardan bas tartyp kelemın. Bıraq, būl qandastar mäselesıne müldem aralaspai kettı degen söz emes. Mäselen, ötken jyly bıraz şulatyp ta, şulatpai da jūmystar atqardyq. Nätijesınde biyl bır jyldyq qandastardyŋ azamattyq aluyna jeŋıldık jasaluyna mümkındık äperdık. Mūnymen bärı qazırde şeşılıp ketpedı. Problema älı de bar. Qytaidaǧy nopos (tırkeu) mäselesı, qyzyl pasportty Qytai elşılıgı arqyly qiiu, taǧysyn taǧylar. Bylai qarap otyrsaŋyz, Qytaidaǧy tırkeu degenıŋız eşteŋe de emes. Qazaqstannyŋ azamattyǧyn alyp aldyŋyz ba, endeşe Qytaiǧa täueldılık bolmauy kerek. Bıraq, zaŋ solai. Demek, solai boluǧa tiıs. Qytaidyŋ ışkı mäselesıne bız aralasa da, qarsy bır auyz söz de aita almaimyz. Deitūrǧanmen, jaǧdaidyŋ bärı Qytaiǧa tırelıp tūrǧan joq. Öz ışımızde de şeşıp, retteuge tiıstı älı talai tüitkıldı problemalar jetedı. Endı ony aiqailap, jeke-jeke adamdardyŋ mäselesın aita beruden tük te önbeidı. Sondyqtan, ötken jylǧy täjıribemız bar, jalpy menıŋ jeke täjıribem bar, jūmysty şeşudıŋ eŋ dūrys joly – parlament. Zaŋ şyǧaru, özgertu jäne qabyldau solardyŋ qolynda. Är närsenıŋ öz şeşu joly bar. Men sızderge sony aitqym keledı. Osynda otyrǧandaryŋ bar jäne osyndaǧylardyŋ är qaisyŋyzdyŋ artyŋyzda jüzdegen, myŋdaǧan qandas bar. Solardyŋ basyn bırıktıre, solardyŋ qūjattyq problemasyn bırıktıre otyryp, jūmys tobyn qūryŋyzdar. Sol arqyly parlamentke jetkızesızder. Men sol jolda baǧyt-baǧdar sıltep, jön körsetıp otyruǧa äzırmın. Özım de bolamyn. Bıraq mäselenıŋ basy qasynda jürgen özderıŋızdıŋ tıkelei aralasqandaryŋyz odan da maŋyzdy, odan mändı bolar edı. Sondyqtan bügıngı qazaq qoǧamyndaǧy qandastar mäselesınde belsendı azamattardyŋ basy bırıgetın kez keldı. Sızder üşın memleket künde zaŋ şyǧarmaidy. Qalǧan ūsaq mäseleler jergılıktı organdarmen bırlese otyryp, aqyldasyp, şeşuge bolatyn dünieler dep esepteimın.»
Būdan tys, Abzal Qūspan biylǧy Elbasynyŋ şeşımımen şyqqan jarlyqty jappai näsihattau kerektıgın basa aitty. Iаǧni, qandastardyŋ QR azamattyǧyn aluda jeŋıldetılgen tärtıp biylǧy jyldyŋ soŋyna deiın küşıne ie ekenın, biyldan keiın ülgermegen qandastarǧa qūjattyq mäselesı tıpten qiyndaitynyn jetkızdı. «Memleket kelgen qazaqqa ket demeidı. Barlyǧyn alyp qalady. Alyp qalyp ta jatyr. Mıne biyl mümkındık berıp otyr. Bıraq, jylda-jylda zaŋǧa özgerıster, tolyqtyrular engıze bermeidı ǧoi. Osy oraidan mümkındıktı paidalanbai qalyp ketseŋızder taǧy 5-6 jyl zaŋǧa özgerıs engenşe sabylyp qalasyzdar.» – dedı zaŋger.
Jiyn barysynda, qandastar arasynda etnikalyq qazaqtardyŋ mäselesın köterudı qolǧa alǧan «El-Amanaty» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ direktory Yrysbek Toqtasyn myrza söz alyp, bügıngı taŋdaǧy bırqatar qiynşylyqtarǧa toqtalsa, «Qaiyrymdy qandastar» qorynyŋ jetekşısı Bahargül Tabysqyzy barşa qazaq elıne, sonyŋ ışınde qandastar mäselesıne müddelı, qūlyqty bolǧan qoǧamdyq ūiymdar men qoǧam belsendılerıne, Elbasy men el aǧalaryna alǧysyn bıldırdı. Äsırese, 2019 jyly köşı-qon zaŋyna özgerıster enuıne, qūjattyq jeŋıldıktıŋ berıluıne mümkındık tuǧyzǧan, mūryndyq bolǧan Abzal Qūspan myrzaǧa barşa qandastar atynan şapan jauyp, syi-qūrmet körsettı.
Abzal Qūspan: «Men qandastar mäselesın, sızder aityp otyrǧan qūjattyq qiynşylyqtardyŋ bärın jaqsy bılemın. Biylǧy jylǧa qandastar mäselesıne endı nazar audara bastadym. Onyŋ sebebın özderıŋız jaqsy bılesızder. Otbasylyq jaǧdailarǧa bailanysty köptegen şaralardan bas tartyp kelemın. Bıraq, būl qandastar mäselesıne müldem aralaspai kettı degen söz emes. Mäselen, ötken jyly bıraz şulatyp ta, şulatpai da jūmystar atqardyq. Nätijesınde biyl bır jyldyq qandastardyŋ azamattyq aluyna jeŋıldık jasaluyna mümkındık äperdık. Mūnymen bärı qazırde şeşılıp ketpedı. Problema älı de bar. Qytaidaǧy nopos (tırkeu) mäselesı, qyzyl pasportty Qytai elşılıgı arqyly qiiu, taǧysyn taǧylar. Bylai qarap otyrsaŋyz, Qytaidaǧy tırkeu degenıŋız eşteŋe de emes. Qazaqstannyŋ azamattyǧyn alyp aldyŋyz ba, endeşe Qytaiǧa täueldılık bolmauy kerek. Bıraq, zaŋ solai. Demek, solai boluǧa tiıs. Qytaidyŋ ışkı mäselesıne bız aralasa da, qarsy bır auyz söz de aita almaimyz. Deitūrǧanmen, jaǧdaidyŋ bärı Qytaiǧa tırelıp tūrǧan joq. Öz ışımızde de şeşıp, retteuge tiıstı älı talai tüitkıldı problemalar jetedı. Endı ony aiqailap, jeke-jeke adamdardyŋ mäselesın aita beruden tük te önbeidı. Sondyqtan, ötken jylǧy täjıribemız bar, jalpy menıŋ jeke täjıribem bar, jūmysty şeşudıŋ eŋ dūrys joly – parlament. Zaŋ şyǧaru, özgertu jäne qabyldau solardyŋ qolynda. Är närsenıŋ öz şeşu joly bar. Men sızderge sony aitqym keledı. Osynda otyrǧandaryŋ bar jäne osyndaǧylardyŋ är qaisyŋyzdyŋ artyŋyzda jüzdegen, myŋdaǧan qandas bar. Solardyŋ basyn bırıktıre, solardyŋ qūjattyq problemasyn bırıktıre otyryp, jūmys tobyn qūryŋyzdar. Sol arqyly parlamentke jetkızesızder. Men sol jolda baǧyt-baǧdar sıltep, jön körsetıp otyruǧa äzırmın. Özım de bolamyn. Bıraq mäselenıŋ basy qasynda jürgen özderıŋızdıŋ tıkelei aralasqandaryŋyz odan da maŋyzdy, odan mändı bolar edı. Sondyqtan bügıngı qazaq qoǧamyndaǧy qandastar mäselesınde belsendı azamattardyŋ basy bırıgetın kez keldı. Sızder üşın memleket künde zaŋ şyǧarmaidy. Qalǧan ūsaq mäseleler jergılıktı organdarmen bırlese otyryp, aqyldasyp, şeşuge bolatyn dünieler dep esepteimın.»
Būdan tys, Abzal Qūspan biylǧy Elbasynyŋ şeşımımen şyqqan jarlyqty jappai näsihattau kerektıgın basa aitty. Iаǧni, qandastardyŋ QR azamattyǧyn aluda jeŋıldetılgen tärtıp biylǧy jyldyŋ soŋyna deiın küşıne ie ekenın, biyldan keiın ülgermegen qandastarǧa qūjattyq mäselesı tıpten qiyndaitynyn jetkızdı. «Memleket kelgen qazaqqa ket demeidı. Barlyǧyn alyp qalady. Alyp qalyp ta jatyr. Mıne biyl mümkındık berıp otyr. Bıraq, jylda-jylda zaŋǧa özgerıster, tolyqtyrular engıze bermeidı ǧoi. Osy oraidan mümkındıktı paidalanbai qalyp ketseŋızder taǧy 5-6 jyl zaŋǧa özgerıs engenşe sabylyp qalasyzdar.» – dedı zaŋger.
Jiyn barysynda, qandastar arasynda etnikalyq qazaqtardyŋ mäselesın köterudı qolǧa alǧan «El-Amanaty» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ direktory Yrysbek Toqtasyn myrza söz alyp, bügıngı taŋdaǧy bırqatar qiynşylyqtarǧa toqtalsa, «Qaiyrymdy qandastar» qorynyŋ jetekşısı Bahargül Tabysqyzy barşa qazaq elıne, sonyŋ ışınde qandastar mäselesıne müddelı, qūlyqty bolǧan qoǧamdyq ūiymdar men qoǧam belsendılerıne, Elbasy men el aǧalaryna alǧysyn bıldırdı. Äsırese, 2019 jyly köşı-qon zaŋyna özgerıster enuıne, qūjattyq jeŋıldıktıŋ berıluıne mümkındık tuǧyzǧan, mūryndyq bolǧan Abzal Qūspan myrzaǧa barşa qandastar atynan şapan jauyp, syi-qūrmet körsettı.
Qūrmetolla Mūhamethanūly
"Adyrna" ūlttyq portaly
