Oŋtüstık Koreia prezidentı Iýn Sok Iol elde engızılgen tötenşe äskeri jaǧdaidy alty saǧattan keiın toqtatyldy, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly BBC News-ke sılteme jasap.
Būǧan deiın tötenşe jaǧdaidy joiu turaly eldıŋ Ūlttyq Assambleiasy dauys bergen edı.
«Ūlttyq Assambleia tötenşe jaǧdaidy toqtatudy talap ettı, bız osy operasiialarǧa qatysqan äskeri küşterdı kerı şaqyrdyq. Ūlttyq Assambleianyŋ talabyn qabyldaimyz jäne tötenşe jaǧdaidy ministrler kabinetınıŋ otyrysynda joiamyz», – dedı Iýn Sok Iol teleündeuınde.
Osydan keiın ministrler jinalyp, tötenşe jaǧdaidy joiu turaly şeşım qabyldady. Äskeriler öz bölımşelerıne oraldy.
Būǧan deiın seisenbı künı keşke jergılıktı uaqytpen körsetılgen ündeuınde prezident tötenşe äskeri jaǧdaidy engızudı «kommunistık küşter» men Soltüstık Koreiadan keletın qauıp-qaterlerden konstitusiialyq tärtıptı qorǧau üşın qajettı şara dep atady.
Prezidenttıŋ aituynşa, qauıp tek Soltüstık Koreiadan ǧana emes, sondai-aq jergılıktı «memleketke qarsy elementterden» de tuyndaidy, sondyqtan olardy joiu qajet. Alaida prezident Soltüstık Koreiadan qandai naqty qauıp-qaterler tuyndaitynyn naqtylamady. Ekı el tehnikalyq tūrǧydan älı de soǧys jaǧdaiynda.
YTN telearnasynyŋ saitynda jariialanǧan prezidenttıŋ halyqqa ündeu mätınınde ol oppozisiiany memlekettık jūmysty toqtatuǧa tyrysyp, negızgı ükımet müşelerı men şeneunıkterge impichment jariialauǧa ärekettengenı üşın aiyptady. Onyŋ aituynşa, jaŋa ükımet jūmysyn bastaǧannan berı Ūlttyq Assambleia 22 memlekettık qyzmetkerge, onyŋ ışınde bırneşe prokurorǧa, ışkı ıster ministrı men qorǧanys ministrıne impichment jariialaimyz dep ses körsetken.
«Būl erkın Koreia respublikasynyŋ konstitusiialyq tärtıbın aiaqqa taptap, Konstitusiia men zaŋdarmen bekıtılgen zaŋdy memlekettık instituttardy būzuǧa, azamattyq soǧys tudyruǧa baǧyttalǧan anyq memleketke qarsy äreket», – dedı Iýn Sok Iol. Onyŋ aituynşa, mūndai jaǧdai älemnıŋ eşbır elınde, sondai-aq Oŋtüstık Koreia tarihynda bolmaǧan.
«Bızdıŋ Ūlttyq Assambleia qylmystyq toptardyŋ ordasyna ainalyp, eldıŋ sot-äkımşılık jüiesın jäne zaŋnamalyq diktatura arqyly liberaldy demokratiia jüiesın qūlatuǧa tyrysuda», – dedı ol halyqqa ündeuınde.
Äskeri jaǧdaidy engızu şeşımımen bileuşı partiia da, oppozisiia da kelıspedı. Parlamentte köpşılıkke ie Oŋtüstık Koreia Demokratiialyq partiiasynyŋ köşbasşysy Li Chje Men būl şeşımdı Konstitusiiaǧa qaişy dep atady. Al prezidenttık «Halyq küşı» partiiasynyŋ basşysy Han Don Hun ony zaŋsyz dep atap, būl şeşımdı qoldamaitynyn mälımdedı.
Äskeri jaǧdaidy saqtau üşın jauapty general Pak An Sudyŋ būiryǧynda barlyq saiasi qyzmetke, sonyŋ ışınde parlament, jergılıktı keŋester, saiasi partiialar men qauymdastyqtardyŋ jūmysyna, sondai-aq mitingterge, demonstrasiialarǧa jäne ereuılderge tyiym salynǧany aitylǧan.
Būiryqqa säikes, būqaralyq aqparat qūraldary äskeri basqaru baqylauyna ötedı. Osyǧan bailanysty «jalǧan jaŋalyqtar taratuǧa, qoǧamdyq pıkırmen manipuliasiia jasauǧa jäne jalǧan ügıt-nasihat jürgızuge» tyiym salyndy. Būiryqty būzuşylar qamauǧa alynyp, tūtqyndalyp, ordersız tıntu jürgızıluı jäne jazalananuy mümkın ekendıgı körsetılgen.
Oŋtüstık Koreiada äskeri jaǧdai soŋǧy ret 1979 jyly sol kezdegı diktator Pak Chon Hidıŋ öltırıluınen keiın engızılgen bolatyn.
Oŋtüstık Koreia prezidentı äskeri jaǧdai engızılgenın habarlaǧannan keiın eldıŋ Ūlttyq Assambleiasy ǧimaratynyŋ aldyna adamdar jinala bastady. Ǧimarattyŋ kıreberısınde polisiia qyzmetkerlerı sap tüzep tūrdy, al şatyrynda äskeri tıkūşaqtar baiqaldy.
Demokratiialyq partiianyŋ köşbasşysy barlyq partiia müşelerın parlamentke jinaluǧa şaqyrdy. Būl turaly partiia deputaty Hon Ki Von mälımdegen. Honnyŋ aituynşa, parlament spikerı U Von Sik Ūlttyq Assambleiaǧa kelgennen keiın äskeri jaǧdaidy toqtatu mäselesı boiynşa dauys berudı ūiymdastyruǧa şaqyrǧan.
Būl uaqytta oŋtüstık koreialyq Yonhap agenttıgı tıkelei efirde parlament maŋyna adamdardyŋ bırtındep jinalyp jatqanyn körsettı. Ǧimaratqa tek Ūlttyq Assambleia müşelerı, qyzmetkerler jäne jurnalister ǧana kırgızıldı.
Nätijesınde, jinalys zalyna kıre alǧan 300 deputattyŋ 190-y äskeri jaǧdaidy toqtatu turaly şeşımge dauys berdı.
Sondai-aq äskeri qyzmetkerler Ūlttyq Assambleia ǧimaratyna kıruge tyrysty (keibırı kırgenı turaly da habarlanǧan), alaida dauys beru aiaqtalǧan soŋ, olar ǧimarat aumaǧynan şyǧa bastady.
Bi-bi-sidıŋ aituynşa, parlament ǧimaratynyŋ janynda narazylyq bıldıruşıler «Äskeri jaǧdaiǧa jol joq», «Diktaturany qūlataiyq» jäne «Qaqpalardy aşyŋdar» dep ūrandatqan. Parlament ǧimaratynyŋ bas kıreberısınde polisiia men narazylyq bıldıruşıler arasynda qaqtyǧystar bolǧany turaly da habarlandy.
Oŋtüstık Koreia Konstitusiiasyna säikes, parlamenttıŋ köpşılıgı talap etken jaǧdaida äskeri jaǧdai joiyluy tiıs. Äskeriler tünde prezident ony joiǧanǧa deiın būiryqty oryndaudy jalǧastyratynyn mälımdedı.
New York Times tüngı uaqytta Ūlttyq Assambleia maŋyna jinalǧan adamdar sany köbeiıp, prezidenttıŋ otstavkasyn talap etken ūrandar qattyraq estılıp jatqanyn habarlady.
Prezidenttıŋ äskeri jaǧdaidy joiu turaly kelısımın parlament maŋynda jinalǧandar quanyşpen qarsy aldy.
Ūqsas jaŋalyqtar
