Altyn ärıppen jazylatyn kün. El men jerdı saqtap qalǧan Alaş Orda

1917 jyly 5-13 jeltoqsan aralyǧynda Orynborda ötken Ekınşı jalpyqazaq sezı qazaq halqynyŋ saiasi tarihyndaǧy maŋyzdy oqiǧalardyŋ bırı retınde este qaldy. Osy sezdıŋ nätijesınde ūlttyq-territoriialyq avtonomiia qūru turaly şeşım qabyldanyp, Alaş Orda ükımetı qūryldy. Ekınşı jalpyqazaq sezıne qazaq dalasynyŋ är aimaǧynan kelgen 200-den astam ökıl qatysty. Olardyŋ basty maqsaty – ūlttyŋ bolaşaǧyn aiqyndaityn saiasi jäne äleumettık mäselelerdı şeşu boldy. Sezge Älihan Bökeihan, Ahmet Baitūrsynūly, Mūstafa Şoqai, Mırjaqyp Dulatov, Halel Dosmūhamedov syndy Alaş qozǧalysynyŋ köşbasşylary belsene qatysty. Sezd barysynda tömendegı mäseleler talqylandy:

• Qazaq halqynyŋ ūlttyq-territoriialyq avtonomiiasyn qūru;
• Bılım beru jäne mädeniettı damytu;
• Jer mäselesı jäne auyl şaruaşylyǧyn retteu;
• Memlekettık basqaru jäne zaŋnamany qalyptastyru.

Nätijesınde sezd Alaş avtonomiiasyn jariialap, onyŋ atqaruşy organy retınde Alaş Orda ükımetın bekıttı. Būl ükımettıŋ töraǧasy bolyp Älihan Bökeihan sailandy. Alaş Orda ükımetı qazaq halqynyŋ müddesın qorǧaudy jäne täuelsızdıkke ūmtyludy közdedı. Onyŋ qūramyna 25 adam kırdı, olardyŋ ışınde qazaq ziialylary men qoǧam qairatkerlerı boldy. Būl ükımet ūlttyq bırlıktı saqtap, qazaq halqynyŋ qūqyqtaryn qorǧau üşın kürestı. Alaş Orda ükımetınıŋ qūryluy qazaq halqynyŋ otarlyq ezgıden bosanyp, öz aldyna täuelsız el boluǧa degen alǧaşqy qadamy boldy. Būl oqiǧa ūlttyq sananyŋ oianuyna yqpal etıp, täuelsızdıkke degen ūmtylystyŋ negızın qalady. Alaş ziialylarynyŋ sol kezdegı ideialary bügıngı täuelsız Qazaqstannyŋ qalyptasuyna ruhani negız boldy. 1917 jylǧy Ekınşı jalpyqazaq sezı jäne Alaş Orda ükımetınıŋ qūryluy – qazaq halqynyŋ taǧdyry üşın tarihi maŋyzy zor oqiǧa.