Almaty qalasyndaǧy Dostyq üiınde Jeŋıstıŋ 80 jyldyǧyna arnalǧan ıs-şaralar aiasynda «Jeŋıstıŋ estelıgı: ūrpaqtar men halyqtar bırlıgı» atty Qazaqstan-Resei konferensiiasy öttı.
Konferensiia jūmysyna QR Prezidentı Äkımşılıgınıŋ Işkı saiasat bölımınıŋ meŋgeruşısı Abzal Nükenov, QR Mädeniet jäne aqparat ministrı Aida Balaeva, Resei Federasiiasy Prezidentınıŋ şet eldermen aimaqaralyq jäne mädeni bailanystar jönındegı basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Anton Rybakov, Resei Federasiiasynyŋ Jastar ısı jönındegı federaldyq agenttıgı basşysy Grigorii Gurov, ekı eldıŋ ǧalymdary men sarapşylary, sondai-aq belsendı jastar qatysty.
Konferensiia mereitoilyq dataǧa arnalǧan Qazaqstan men Reseidıŋ bırlesken ıs-şaralarynyŋ bastauy boldy.
Jiynda Aida Balaeva qatysuşylardy kele jatqan Jeŋıs künımen qūttyqtap, Memleket basşysynyŋ jyly lebızın jetkızdı. Sondai-aq, Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ sözın keltırdı.
«Qazaqstan adamzattyŋ ortaq jeŋısıne, jer betınde ädıldık pen bostandyqtyŋ saltanat qūruyna ölşeusız üles qosty. Aǧa buynnyŋ ekınşı düniejüzılık soǧys kezındegı erlıgı men eŋbegı öskeleŋ ūrpaq üşın qaisarlyqtyŋ, janqiiarlyqtyŋ jäne otanşyldyqtyŋ ozyq ülgısı bolyp qalatyny sözsız. Bügınde bız ūltymyzdyŋ qaharman ūl-qyzdarynyŋ arqasynda alaŋsyz eŋbek etıp, ūrpaq ösırıp, jarqyn bolaşaqqa qadam basyp kelemız. Sol üşın olarǧa mäŋgı qaryzdarmyz. Eşkım de eşqaşan ūmytylmaidy!» – degen edı Prezident.
Aida Balaeva qazaqstandyqtardyŋ Jeŋıske qosqan ülesıne keŋınen toqtalyp, soǧysqa respublikadaǧy ärbır besınşısı tūrǧyn qatysqanyn aitty.
Äliia Moldaǧūlova, Mänşük Mämetova, Talǧat Bigeldinov, Bauyrjan Momyşūly, Qasym Qaisenov, Leonid Beda, Rahymjan Qoşqarbaev, Saǧadat Nūrmaǧambetov, Sergei Luganskii esımderı Jeŋıs tarihyna altyn ärıptermen jazyldy. Keŋes Odaǧynyŋ Batyry ataǧyna 528 adam ie boldy.
Ūly Otan soǧysy jyldarynda qazaqstandyq jauyngerler partizan qozǧalystaryna qatysty. Qazaqstan tylda da eren erlık körsettı.
Ūly Otan soǧysy qazaq mädenietınıŋ damuyna da serpın berdı, onyŋ quaty halyqty jūmyldyru men keŋes jauyngerınıŋ ruhyn köteruge baǧyttaldy.
«Jeŋıs jolynda barlyǧy – bolat qūiuşydan bastap esepşıge deiın, etıkşıden mūǧalımge deiın ülken-kışı tügel talmai eŋbek ettı. Mädeniet salasy da erekşe röl atqardy. Soǧys auyrtpalyǧy men tapşylyǧy kezınde önerge oryn joqtai körınuı mümkın ed». Bıraq olai bolmady! Memleket tek qoldap qoimai, mädeniettı halyq arasyna taratudy maqsatty türde jürgızdı, onyŋ passionarlyq quatyn Ūly Jeŋıske jeteleitın qūral retınde şeber paidalandy», – dedı Aida Balaeva.
Keiınırek eseptelgendei, soǧys jyldary qazaqstandyq konserttık ūiymdar maidanda, maidan şebınde, gospitalderde 36 525 ret öner körsetken. Būl kezde respublikaǧa evakuasiialanǧan kinostudiialardyŋ bazasynda otandyq kinematografiia damyp jatty. Osy jyldary qalyptasqan qazaqstandyq mamandar keiın qazaq kinosynyŋ negızın qalady.
«Aita keterlıgı, 1943 jyly «Qazaqfilm» kinostudiiasynda rejisser Efim Aronnyŋ «Belaia roza» filmı tüsırıldı, onda jaraly ofiserdıŋ rölın Şäken Aimanov somdady. Bügınde «Qazaqfilm» osy aŋyzǧa ainalǧan akter ärı rejisser esımın ielenıp otyr. Resei men Qazaqstan kinematografisterınıŋ şyǧarmaşylyq proseske bırıgıp jūmys ısteuı ūlttyq kinoindustriiamyzdyŋ negızın qalady», – dep atap öttı A. Balaeva.
Ol jyldary tek kinematografiiada ǧana emes, basqa salalarda da köptegen tuyndylar düniege keldı. Soǧys poeziiasynyŋ jauhary – qazaq aqyny Jambyldyŋ qorşaudaǧy Leningradqa arnaǧan haty – «Leningradtyq örenım!» atty öleŋı.
Otandastarymyzdyŋ erlıgı qazaq mädeniet qairatkerlerıne şabyt berdı. Däl osy soǧys jyldary, 1944 jyly kompozitorlar Mūqan Tölebaev, Evgenii Brusilovskii jäne Latif Hamidi Qazaq KSR-ınıŋ alǧaşqy Memlekettık gimnın jazdy. Sonymen qatar, soǧys jyldary qazaqtyŋ dästürlı folklorlyq janry – aitys qaita jaŋǧyrdy.
Konferensiia baǧdarlamasy «Jeŋıstıŋ estelıgı: ūrpaqtar men mädenietter arasyndaǧy köpır», «Jeŋıs estelıgın saqtauǧa arnalǧan jastar qozǧalystary» jäne «Ortaq tarihty nyǧaituǧa baǧyttalǧan zamanaui jobalar» üş paneldık sessiiadan tūrdy.
Mereitoi qarsaŋynda taraptar aksiialar, forumdar, mädeni şaralar sekıldı bırqatar bırlesken jobalardy josparlap otyr.
Konferensiia aiasynda 2025 jylǧa arnalǧan Qazaqstan-Resei gumanitarlyq yntymaqtastyǧy salasyndaǧy ıs-şaralar josparyna qol qoiyldy.
Jiynda Aida Balaeva qatysuşylardy kele jatqan Jeŋıs künımen qūttyqtap, Memleket basşysynyŋ jyly lebızın jetkızdı. Sondai-aq, Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ sözın keltırdı.
«Qazaqstan adamzattyŋ ortaq jeŋısıne, jer betınde ädıldık pen bostandyqtyŋ saltanat qūruyna ölşeusız üles qosty. Aǧa buynnyŋ ekınşı düniejüzılık soǧys kezındegı erlıgı men eŋbegı öskeleŋ ūrpaq üşın qaisarlyqtyŋ, janqiiarlyqtyŋ jäne otanşyldyqtyŋ ozyq ülgısı bolyp qalatyny sözsız. Bügınde bız ūltymyzdyŋ qaharman ūl-qyzdarynyŋ arqasynda alaŋsyz eŋbek etıp, ūrpaq ösırıp, jarqyn bolaşaqqa qadam basyp kelemız. Sol üşın olarǧa mäŋgı qaryzdarmyz. Eşkım de eşqaşan ūmytylmaidy!» – degen edı Prezident.
Aida Balaeva qazaqstandyqtardyŋ Jeŋıske qosqan ülesıne keŋınen toqtalyp, soǧysqa respublikadaǧy ärbır besınşısı tūrǧyn qatysqanyn aitty.
Äliia Moldaǧūlova, Mänşük Mämetova, Talǧat Bigeldinov, Bauyrjan Momyşūly, Qasym Qaisenov, Leonid Beda, Rahymjan Qoşqarbaev, Saǧadat Nūrmaǧambetov, Sergei Luganskii esımderı Jeŋıs tarihyna altyn ärıptermen jazyldy. Keŋes Odaǧynyŋ Batyry ataǧyna 528 adam ie boldy.
Ūly Otan soǧysy jyldarynda qazaqstandyq jauyngerler partizan qozǧalystaryna qatysty. Qazaqstan tylda da eren erlık körsettı.
Ūly Otan soǧysy qazaq mädenietınıŋ damuyna da serpın berdı, onyŋ quaty halyqty jūmyldyru men keŋes jauyngerınıŋ ruhyn köteruge baǧyttaldy.
«Jeŋıs jolynda barlyǧy – bolat qūiuşydan bastap esepşıge deiın, etıkşıden mūǧalımge deiın ülken-kışı tügel talmai eŋbek ettı. Mädeniet salasy da erekşe röl atqardy. Soǧys auyrtpalyǧy men tapşylyǧy kezınde önerge oryn joqtai körınuı mümkın ed». Bıraq olai bolmady! Memleket tek qoldap qoimai, mädeniettı halyq arasyna taratudy maqsatty türde jürgızdı, onyŋ passionarlyq quatyn Ūly Jeŋıske jeteleitın qūral retınde şeber paidalandy», – dedı Aida Balaeva.
Keiınırek eseptelgendei, soǧys jyldary qazaqstandyq konserttık ūiymdar maidanda, maidan şebınde, gospitalderde 36 525 ret öner körsetken. Būl kezde respublikaǧa evakuasiialanǧan kinostudiialardyŋ bazasynda otandyq kinematografiia damyp jatty. Osy jyldary qalyptasqan qazaqstandyq mamandar keiın qazaq kinosynyŋ negızın qalady.
«Aita keterlıgı, 1943 jyly «Qazaqfilm» kinostudiiasynda rejisser Efim Aronnyŋ «Belaia roza» filmı tüsırıldı, onda jaraly ofiserdıŋ rölın Şäken Aimanov somdady. Bügınde «Qazaqfilm» osy aŋyzǧa ainalǧan akter ärı rejisser esımın ielenıp otyr. Resei men Qazaqstan kinematografisterınıŋ şyǧarmaşylyq proseske bırıgıp jūmys ısteuı ūlttyq kinoindustriiamyzdyŋ negızın qalady», – dep atap öttı A. Balaeva.
Ol jyldary tek kinematografiiada ǧana emes, basqa salalarda da köptegen tuyndylar düniege keldı. Soǧys poeziiasynyŋ jauhary – qazaq aqyny Jambyldyŋ qorşaudaǧy Leningradqa arnaǧan haty – «Leningradtyq örenım!» atty öleŋı.
Otandastarymyzdyŋ erlıgı qazaq mädeniet qairatkerlerıne şabyt berdı. Däl osy soǧys jyldary, 1944 jyly kompozitorlar Mūqan Tölebaev, Evgenii Brusilovskii jäne Latif Hamidi Qazaq KSR-ınıŋ alǧaşqy Memlekettık gimnın jazdy. Sonymen qatar, soǧys jyldary qazaqtyŋ dästürlı folklorlyq janry – aitys qaita jaŋǧyrdy.
Konferensiia baǧdarlamasy «Jeŋıstıŋ estelıgı: ūrpaqtar men mädenietter arasyndaǧy köpır», «Jeŋıs estelıgın saqtauǧa arnalǧan jastar qozǧalystary» jäne «Ortaq tarihty nyǧaituǧa baǧyttalǧan zamanaui jobalar» üş paneldık sessiiadan tūrdy.
Mereitoi qarsaŋynda taraptar aksiialar, forumdar, mädeni şaralar sekıldı bırqatar bırlesken jobalardy josparlap otyr.
Konferensiia aiasynda 2025 jylǧa arnalǧan Qazaqstan-Resei gumanitarlyq yntymaqtastyǧy salasyndaǧy ıs-şaralar josparyna qol qoiyldy.Ūqsas jaŋalyqtar
