18 sáýir kúni Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Aqtaýdaǵy halyqaralyq teńiz portyna bardy. Bul – el úshin strategııalyq mańyzy bar nysan. Sebebi Kaspıı jaǵasyndaǵy bul port Qazaqstannyń tranzıttik áleýetin aıqyndaıtyn basty qaqpalardyń biri sanalady.
Búginde munda táýlik boıy júk tıep, túsiretin zamanaýı kópmaqsatty termınal jumys istep tur. Port bir ýaqytta Shyǵys–Batys jáne Soltústik–Ońtústik baǵyttary boıynsha túrli kólik aǵyndaryn qabyldaı alady. Iaǵnı, Qazaqstandy álemdik saýda joldarynyń mańyzdy torabymen baılanystyryp otyr.
Sapar barysynda Prezıdentke Mańǵystaý oblysyndaǵy kólik jáne logıstıka ınfraqurylymyn damytý josparlary tanystyryldy. Kólik mınıstri Marat Qarabaevtyń aıtýynsha, óńirde jalpy quny 1,9 trıllıon teńgege baǵalanǵan 24 ınfraqurylymdyq joba júzege asyrylyp jatyr.
Tek bir ǵana derek: byltyr Transkaspıı halyqaralyq kólik dálizimen júk tasymaly 62 paıyzǵa ósip, 4,5 mıllıon tonnaǵa jetken. Bul baǵytpen 358 konteınerlik poıyz jáne 27 myń avtokólik ótken. Al eksport kólemi 3,2 mıllıon tonna bolǵan. Jospar boıynsha 2028 jylǵa qaraı bul kórsetkish 10 mıllıon tonnaǵa deıin ulǵaıady.
Aqtaýda salynyp jatqan jańa konteınerlik hab porttyń júk ótkizý múmkindigin jylyna 240 myń JFE-ge deıin arttyrmaq.
Qazaqstandyq saıasattanýshy Nurbolat Nyshanbaıdyń aıtýynsha, jyl ótken saıyn Aqtaý qalasynyń statýsy men logıstıkalyq yqpaly artyp kele jatqany qýantady. Sebebi bul – Qazaqstan jáne Azııa elderi úshin óte mańyzdy.
«Biz moıyndaýymyz kerek, sońǵy jyldary Aqtaý qalasynyń statýsy men logıstıkalyq yqpaly artyp keledi. Oǵan birneshe sebep bar. Birinshi sebep – Qytaıdyń «Jańa Jibek joly» jobasyn jańǵyrtý arqyly Qazaqstan tarapynan «Nurly jol» jobasynyń jalǵasy retinde Orta dáliz, ıaǵnı Transkaspıı baǵytyna basymdyq berilýi. Bul meniń oıymsha tek Batys Qazaqstan óńirine ǵana emes, sonymen qatar Mańǵystaý oblysyna, Aqtaýǵa da jańa serpin berip otyr. Buryn tek munaı kózi retinde qarastyrylyp kelgen óńir endi logıstıkalyq áleýetimen de alǵa shyǵyp jatyr.
Bul tek Qazaqstan úshin ǵana emes, tutas aımaq úshin mańyzdy. Ásirese Batys Eýropa – Batys Qytaı dálizi aıasynda Qytaıdan keletin taýarlardy jyldam, tıimdi ári qaýipsiz túrde Eýropaǵa tasymaldaýda porttyń róli erekshe.
Bıyl Túrki memleketteri uıymy tarapynan Aqtaýdyń mádenı astana retinde jarııalanýy da qalaǵa jańa bir beıne, jańa tynys berip otyr. Endi Aqtaý — tek shıkizat eksporttaıtyn aımaq emes, sonymen qatar Eýropa men Azııany baılanystyratyn, Kaspıı arqyly Ázerbaıjanǵa, odan ári Túrkııaǵa teńizben júk jóneltetin strategııalyq núktege aınalyp keledi. Muny Prezıdent ótken jyly Ázerbaıjanǵa sapary kezinde de atap ótti. Basqa da halyqaralyq kezdesýlerde bul jobanyń mańyzdylyǵyn aıtyp júr.
Meniń oıymsha, osy jolǵy sapar — buǵan deıingi aıtylyp júrgen jobalardyń alǵashqy naqty júzege asý qadamy. Prezıdent pen Kólik mınıstri atap ótken 2 trıllıon teńgege jýyq logıstıkalyq aınalym aldaǵy ýaqytta tek arta túsedi.
Sebebi sońǵy jyldary Reseı men Ýkraına arasyndaǵy soǵys saldarynan geosaıası turaqsyzdyq kúsheıdi. Buryn osy elder arqyly Eýropaǵa jóneltilip kelgen taýarlar qazir balamaly joldardy izdep jatyr. Sol balama baǵyttardyń biri — Orta dáliz.
Osy aıdyń basynda Samarqandta ótken Eýropalyq Odaq pen Ortalyq Azııa sammıtinde de Kaspıı teńiziniń logıstıkalyq áleýetine úlken mán berildi. Sebebi Eýropa úshin bul dáliz — Ortalyq Azııadan, sonyń ishinde Qazaqstan men Túrikmenstannan tikeleı, qaýipsiz ári jyldam júk tasymaldaýdyń tóte joly.
Sondyqtan meniń oıymsha, Aqtaý porty — Qazaqstannyń bolashaǵy úshin mańyzdy strategııalyq núkte. Sebebi bizde teńiz porty tek osy óńirde ǵana bar. Osy áleýetti tıimdi paıdalaný arqyly Qazaqstan bolashaqta Eýropa men Azııany baılanystyratyn Ortalyq Azııadaǵy mańyzdy kólik-logıstıkalyq kópirge aınala alady», - deıdi saıasattanýshy.
Gúlmıra Syzdyqqyzy
