Maiasar JAPAQŪLY. Būl esım köpşılıkke däl qazırgı uaqytta beimälım boluy mümkın. Al ol – ötken ǧasyrda halyq aqyndary Kenen, Şaşubai, Bolmandarmen sahnada üzeŋgıles bolǧan, Jambyldan bata alǧan, Äuezov pen Müsırepovtıŋ erekşe yqylasyna bölengen öner iesı. Telegei-teŋız öleŋı qalmasa da, sanauly salmaqty jyry men saliqaly änderı – közkörgen jūrttyŋ jadynda. Atadan ūl tuyp, ata jolyn quudy igı ıs sanaǧan tektı jannyŋ ızın jalǧar, joǧyn joqtar tūiaqtyŋ qalǧany baba mūrasynyŋ öşpegenın körsetedı. Jas ta bolsa talai än dodasynda top jaryp, bas bolyp jürgen Jaqsykeldı BORANBAIŪLY – Maiasardyŋ şöberesı. Konservatoriiany biyl bıtırgelı otyrǧan änşı 17 säuırde tuǧan topyraqta tūŋǧyş än keşın ötkızbekşı.
«Ädette jeke än keşın moiyndalǧan, ülken änşıler beredı. Oqu bıtırmei jatyp, jeke konsert beretındei tolysqan, qalyptasqan änşımın dep aita almaimyn. Äitkenmen auyldyŋ ülkenderı, Maiasar atamdy körgen zamandastary «ataŋnyŋ ızın basqan şöberesısıŋ, ataŋnyŋ, ol oryndaǧan halyq änderın şyrqap, konsert berseŋşı» dep qolqa salǧan soŋ, sözderın jerge tastai almadym. Eŋ synşyl da talǧampaz tyŋdauşylar – köneköz qariialar. Būl keşımdı solardyŋ aldyndaǧy esebım dep bılemın», – degen aqjarma sözder ūlttyq muzykanyŋ möldır suatyndai taza köŋıldı, aramdyqtan ada, aq peiılınen şyqqany Jaqsykeldınıŋ qyzarǧan jüzınen baiqaldy.
Jaqsykeldı än önerıne Maiasar aqynnyŋ ūrpaǧy bolǧan soŋ ǧana qadam basqan joq. Alla bergen talant tynyş jatpai, būlqynyp şyqty. Erekşe eŋbekqorlyqty süietın öner jas änşıge oŋai şaǧylatyn jaŋǧaq emestıgın tanytyp ülgerdı. Konservatoriiaǧa kelgende dombyrany sabalap, jabaiy aiqaimen kelgen ol «ännıŋ Abaiy» Jüsıpbek Elebekovtıŋ jary Habiba apamen jüzdesken soŋ, qiyn da jauapty joldy taŋdaǧanyn tüsındı.
Jaqsygeldı BORANBAIŪLY, jas änşı:
– Osydan ekı jyl būryn Habiba apamyzdyŋ aldyna barǧanda, dästürlı ändı aitudy märtebe körıp jürgenıme ūialyp kettım. Ändı qūr aitu jetıstık emes eken. Än – babalar amanattaǧan baǧa jetpes qazyna, sen sol qazynanyŋ qiiuyn ketırmei, qaz-qalpynda jetkızuşı mūrager ekendıgıŋdı jüregıŋmen sezınu qanşalyqty qiyn ekenın tüsındım. Sol barǧanymda salǧan änımnıŋ kem-ketıgın tap basyp aityp berdı äjei. Jaqynda ekınşı ret bardym. Ne der eken degen üreimen Säkennıŋ «Tau ışındesın» aityp berdım. Apa «jaman emes, täuır» degende, baiqaudan jülde alǧannan da qatty quandym. Sebebı Jüsekeŋdei änşınıŋ jary ǧana bolmai, qazaqtyŋ än önerınıŋ synşysyndai bolǧan apadan mūndai qoldau estu – men üşın biık märtebe.
Maiasardai halyq aqyny öz däuırınde talai aitysqa qatysyp, tapqyr da taǧylymdy jyrlarymen tanylǧan. Respublika öner şeberlerınıŋ qatarynda Mäskeu sahnasynda öner körsetken ataqty Ūstyn jaiynda betaşar öleŋ aitqan, 1954 jyly Respublika künın Almatyda öleŋmen aşqan da – Maiekeŋ. Söz barymtasy aitysta özındık bederımen tarih betınde qalǧan Maiekeŋnıŋ özınıŋ töl maqamy bolǧan eken. Al «Jiyrma bes», «Paravoz», «Qarǧam-au» änderın naqyşyna keltıre oryndaǧan aqynnyŋ änşılıgı de el ışınde aitylyp jür. «Mädeni mūra» baǧdarlamasy boiynşa jaryq körgen «Qazaqtyŋ dästürlı 1000 änı» antologiiasyna kompozitordyŋ «Qos qoŋyr» änı Erlan Qūjimanovtyŋ, «Taǧyly» änı şöberesı Jaqsykeldınıŋ oryndauynda engen.
– Juyrda atamnyŋ taǧy bır jaŋa änın taptym. Osy uaqytqa deiın tek sözı belgılı bolyp kelgen «Köŋıl qaiau» änın atamdy zertteuşı, jazuşy Şämel Jünıstegınıŋ jeke arhivındegı taspasynan aldym.Közkörgen qarttardyŋ ūrpaqtarynan da anyqtap bılıp, atamnyŋ şyǧarmaşylyǧyn zerttep jürgen jaiym bar. Jaqynda Qaraǧandyda 1932 jylǧy aşarşylyqqa arnalǧan halyqaralyq konferensiia ötpekşı. Zūlmatty jylǧa arnalǧan jalǧyz ändı qaldyrǧan menıŋ atam eken. Sol ändı oryndau üşın konferensiiaǧa menı şaqyryp otyr, – deidı jas änşı. Öner adamy sahnadaǧy önerımen ǧana jūrtşylyqty täntı etpei, kısılıktıŋ biıgınen körıngenı abzal. Mınezı jıbektei talapty jas osy betınen qaitpai, talmai eŋbektense, tasada qalmasy anyq. Jaqsykeldınıŋ öner jolyndaǧy qadamy qūtty bolsyn deimız! Ömırderek 1988 jyly Qaraǧandy oblysy Şet audany Aiǧyrjal auylynda tuǧan. 2004-2008 jj. Qaraǧandydaǧy Tättımbet atyndaǧy öner kolledjınıŋ halyq aspaptary kafedrasyn tamamdaǧan; 2011 jyl – Kenen Äzırbaev atyndaǧy respublikalyq änşıler baiqauynyŋ I oryn jüldegerı; 2011 jyl – «Qazaqstan» ūlttyq arnasynyŋ «Segız qyrly» televiziialyq baiqauynyŋ I oryn iegerı; 2011 jyl – Ämıre Qaşaubaev atyndaǧy respublikalyq än dodasynyŋ diplomanty; 2010 jyl – Mädi Bäpiūly atyndaǧy respublikalyq änşıler baiqauynyŋ diplomanty; 2009 jyly Jüsıpbek Elebekov atyndaǧy respublikalyq änşıler baiqauynyŋ diplomanty; Qazır Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq ūlttyq konservatoriiasynyŋ 4-kurs studentı.
Jadyra JŪMAKÜLBAI, «Alaş ainasy».
