Aqan änderı – ūlttyq ruh jarşysy

Elımızdıŋ bas gazetı – «Egemen Qazaqstanda» «Aŋsatqan Aqan än­derı-ai nemese «Adyrna» ūlttyq-etnografiialyq bırlestıgı ūiym­das­tyrǧan bır än keşınen tüigen oi» de­gen taqyryppen biylǧy 1 aqpan­da jurnalist, aqyn Qorǧan­bek Aman­­joldyŋ maqalasy jarq ete qaldy.Mädeniettıŋ maqsaty özın bas­qaǧa tanytu ärı moiyndatu. Özın-özı tanytu – örkenietter men mä­de­niet filosofiiasynda eŋ basty mäsele. Şyǧys pen batysqa özara däneker bolyp, Euraziialyq örke­niet­tıŋ al­tyn besıgı sanalatyn Qa­zaqstan HHI ǧasyrda bükıl älem­dık ör­ke­niet­ke bırlıgı jarasqan tūraq­ty, berekelı memleket retınde or­ny­ǧuda. Osy orai­da, jastardyŋ qūn­dy­lyq baǧ­da­ry qandai ekenı oila­nat­yn mäsele. Köptegen zertteuler boiynşa ja­handanu ürdı­sın­degı aqparattyq qo­ǧamda jas­tar­­dyŋ az paiyzy ǧana ūlt­tyq önerdı qūrmet­teidı eken. Qazaq­stan jas­tary da basym köpşılıgı hip-hop, rep, rok sekıldı janr­larǧa boi aldyruda. Ūlttyq muzyka, dästürlı än osy atalmyş janrlardyŋ kö­leŋ­ke­sınde qalyp bara jatqan­dy­ǧyn atap ötu qajet. Būl kımdı bolsa da tol­ǧan­dyratyn mäse­le. Sebebı, ūlttyq mu­zy­ka – ūlttyq ideolo­giia­nyŋ myzǧy­mas bölşegı.

Kez kelgen ūltty, eldı onyŋ ūlttyq bolmys-bıtımın körse­te­tın muzyka­syz qa­byl­dau mümkın emes. Ämıre Qaşau­baevty Fransiia älemı­nıŋ jarqyn qabyldauy dala muzy­ka­sy sarynyn Europanyŋ moiyndaǧan­dyǧynyŋ belgısı dep bılemız. Sol nyşandy ūlttyq müdde tūrǧysy­nan qūrmet­tep, dästürlı ändı därıp­teitın jastar az. Az bolsa da osy eldık sa­nany boiyna sıŋırgen jastar HHI ǧasyrda ūltymyzdyŋ as­qaq­tyǧyn, bek­zattyǧyn nasihattai­ty­ny anyq.

Qorǧanbek Amanjol aǧamyzdyŋ Al­maty qalasynyŋ studentterı men jas­tarynan qūrylǧan qazaqtyŋ salt-dästürın, ūlttyq mu­zykasyn nasihat­tai­tyn «Adyr­na» ūlttyq-etnogra­fiia­lyq bırlestıgınıŋ alǧaşqy qarly­ǧaşy ıspettes «Alaş­tyŋ Aqan serısı» ädebi sazdy än keşınen keiın jazǧan üzık oiyn oqyp quandyq. İä, Arman Äubäkır bastap, aǧa-äpke­lerı­mız ūiytqy bolyp qazaq halqynyŋ än men küi önerındegı ırı tūlǧalaryn ırı megapolis jastaryna nasihattau jū­my­syn bastap ta kettı. Jazuşy­lar odaǧynyŋ qoldauymen «Alaş­tyŋ Aqan serısı» atty än keşı ūiym­dastyryldy. Atalmyş keşte zal lyq tolyp, professor Tūr­synbek Käkışev bastaǧan aǧa­larymyzdyŋ aq batasyn aldyq. Sahna törınde oryn­dalǧan «Balqa­di­şa», «Sy­rym­bet», «Qūlager», «Kökjendet», jäne t.b. änderge qūmaryn qan­dyr­ǧan körer­men qauymnyŋ ystyq yqylasyn da molynan sezındık.

Dästürlı än keşterın ötkızudegı basty maqsat – qazaqtyŋ än önerın, ruhani bailyǧyn jastarǧa nasihattau, sol änderdı saǧynyp jürgen el aǧalary men apa­larymyzdyŋ jan saraiyn qazaqy äuenmen su­syn­datu. Osy jolda, bızdıŋ basta­ma­myzdy kö­terıp, qoldaityn aǧala­ry­myzǧa al­ǧy­symyz şeksız bolmaq!

Jūldyz SÜLEIMENOVA,

Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU-dyŋ PhD doktoranty.

«Egemen Qazaqstan» gazetı