Özbekstan bilıgı Qazaqstan men Täjıkstannyŋ joǧary oqu oryndaryndaǧy studentterın üilerıne qaitaryp jatyr. «Būl tek jekelegen elder ǧana emes, Ortalyq Aziia elderı turaly aityp otyrmyz» dep habarlaidy özbekstandyq «Centralasian.org» portaly.
Özbek elınen tarap jatqan resmi derek Özbekstan prezidentı Şavkat Mirzeevtıŋ jarlyǧymen osy eldıŋ Täjıkstan pedagogikalyq universitetınde oqyp jatqan studentterı qūjattaryn qaityp alyp, Özbekstanda bılımderın jalǧastyra alatynyn aityp jatyr.
Özbekstannyŋ Täjıkstan pedagogikalyq universitetınde bılım alyp jatqan studentterın elge qaitarudy josparlap otyrǧanyn habarlady.
Osy derekközınıŋ mälımetı boiynşa Özbekstannyŋ ekı myŋ bes jüz studentı öz elınıŋ universitetterıne auysu üşın qajet barlyq qūjatty ala alatynyn mälım ettı.
Özbekstannyŋ atalmyş ministrlıgı sonymen qatar Qazaqstan, Qyrǧyzstan, Täjıkstan men Türkımenstanda oqyp jatqan studentterıne eşbır emtihansyz Özbekstan universitetterıne auysa alatyny turaly ūsynys jasaǧan.
Mälımette būl şeşımnıŋ korona virusynyŋ taralu qaupıne qatysy joqtyǧy basa aitylǧan. Sebebı Özbekstan ükımetınıŋ şeşımı öz azamattaryn halyqaralyq standarttarǧa sai, bedeldı reitingterden oryn alatyn universitetterde oqytu baǧdarlamalary negızınde qabyldanǧan.
Osy basylymnyŋ habarlauynşa, Şymkentte 15 myŋnan astam özbek studentterı oqidy. Qazır jüzdegen studentter qūjattar alyp jatyr. Özbek bilıgı olardy eşbır emtihansyz öz otanyndaǧy universitetterge auystyruǧa uäde berıptı.
QR Syrtqy ıster ministrlıgı özbek studentterınıŋ elden jappai ketuınıŋ sebebın atady. QR SIM-nıŋ resmi ökılı Aibek Smadiiarovtyŋ aituynşa, būl - bılım beru jüiesındegı reformamen bailanysty qabyldanǧan şeşım. «Bızge özbek tarapynan resmi habarlama kelıp tüstı. Özbek studentterın qaita elıne şaqyrtu körşı respublikadaǧy bılım beru jüiesınde jüzege asyrylyp jatqan reformaǧa bailanysty. Qazır Özbekstan şetelde, negızınen Qazaqstan, Qyrǧyzstan jäne Täjıkstanda oqyp jatqan barlyq jastary üşın öz elınde bılımın jalǧastyruǧa jaǧdai jasap, olardy kerı şaqyryp jatyr. Özbekstan joǧary oqu oryndarynda öz azamattary üşın kvota men granttardyŋ sanyn köbeittı» dedı ol.
Osyǧan deiın özbek basylymdary Reseidıŋ joǧary oquy oryndary Taşkentten filialdaryn aşuǧa nietttı bolyp otyrǧanyn jazǧan bolatyn. 2019 jyldyŋ 9 jeltoqsan künı Mäskeu memlekettık halyqaralyq qatynastar universitetı özınıŋ tarihynda alǧaş ret taşkentten filialyn aşqan. Oǧan Özbekstan Prezidentınıŋ keŋesşısı, Düniejüzılık ekonomika jäne diplomatiia universitetınıŋ rektory A.A. Abduvahitov, Özbekstannyŋ Syrtqy ıster ministrı A.H.Kamilov jäne Mäskeu memlekettık halyqaralyq universitetınıŋ A.V. Torkunov qatysqan.
Al keşe tüs aua Resei Federasiiasynyŋ ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgı 2024 jylǧa deiın şeteldık studentterdı qabyldauǧa ükımettık kvota ekı ese köbeitkısı keletını belgılı boldy. Būl turaly RF Bılım jäne ǧylym ministrınıŋ orynbasary Aleksei Medvedev habarlady. Sonymen qatar ol bırqatar studentter tobyna kvota böludı keŋeitu qajet bolatyndyǧyn aitty. Bırınşıden, basqa memleketterdıŋ ūlttyq kadrlary retınde daiyndalatyn studentterge arnalǧan kvotany keŋeitu ūsynylady. Ekınşı top - bılım alǧannan keiın Resei Federasiiasynyŋ azamattyǧyn aluǧa müddelı otandastaryn da eskerıp otyr. Sonymen qatar, körşı el halyqaralyq konferensiialarda jüldelı oryn alǧan şeteldık tülekterdı özderıne şaqyruǧa niettı.
Sonymen, bas aiaǧy bır künnıŋ ışınde özbek aǧaiyndarymyz alys-jaqyn şetelderde bılım alyp jürgen otandastaryn elderıne şaqyrsa, orystar şeteldık intelekturaldarǧa tegın gran berıp, qataryna qosuǧa müddelı bolyp otyr.
Şeteldegı Qazaqstan elşılıkterınıŋ jäne bılım ministrlıgınıŋ mälımetıne süiensek, Reseidıŋ joǧary oqu oryndarynda 26 600 qazaqstandyq azamat bılım aluda. Onyŋ 19 100-ı – kündızgı oqu bölımınde, 1700-ı – halyqaralyq kelısımşart aiasynda oquda. QHR-da 9 670 otandasymyz oqyp jür. Ūlybritaniiada şamamen 4000, AQŞ pen Chehiiada şamamen 1000, Malaiziiada şamamen 1500 (Malaiziianyŋ köşı-qon qyzmetınıŋ mälımetı boiynşa – 611), BAÄ-de – 715; Türkiiada – 783; Polşada – 300 qazaqstandyq bılım aluda.
Qytai halyqtyq respublikasynyŋ bılım ministrlıgıne sılteme jasaǧan aǧylşyn tıldı «China Daily» basylymy jaqynda Qazaqstan aspanasty elınde bılım alatyn şeteldık studentter sany boiynşa 9 orynda ekenın jazypty. Būl rette bızdıŋ el Fransiia, Vetnam, Germaniia, Moŋǧoliia, Ūlybritaniiany basyp ozypty. «Qytaida bılım alu Jıbek joly ekonomikalyq beldeuınde ornalasqan elder üşın sänge ainaluda. Oǧan Qazaqstandy mysalǧa keltıruge bolady. 2005 jyly Qytaida 781 bala bılım alsa, 2016 jyly būl körsetkış 11 764 balaǧa jetken» dep jazypty «China Daily». Basylymnyŋ jazuynşa, QHR memlekettık keŋesı 2025 jylǧa qarai Qytaida bılım alatyn şeteldık studentter sanyn 500 myŋga deiın jetkızudı josparlap otyr.
11 synypty bıtırgen qazaqstandyq tülekter Reseige ǧana emes, Qyrǧyzstanǧa ketıp jatyr degen söz bar. Mäsele oqu baǧasynda ǧana emes ekenı aitpasa da tüsınıktı. Resei, Qyrǧyzstan, Özbekstan elderınde älemdık reitingte joǧary oqu oryndarynyŋ tartymdylyǧyn arttyruǧa basymdyq berıp, alys-jaqyn elderge bılım ekspansiiasyn bızden būryn bastap kettı. Şetelderdegı diplomatiialyq korpustary arqyly oqu oryndary jarnamasyn dūrys jürgızetının körıp jürmız. Şetelderdıkter üşın qosymşa bılım grantyn köbırek böledı.
«Memleket esebınen qarjylandyratyn bılım granttaryn köbeitu mäselenı şeşpeidı. Joǧary oqu oryndary älemdık deŋgeidegı tartymdylyǧyn arttyru üşın şeteldık tülekterge bölınetın bılım granttaryn köbeitu kerek. Qazaqstandyq tülekter şetelderdegı bılım ordalaryna basymdyq berse, onda bos oryndardy şeteldıktermen tolyqtyruǧa tura keler. Būl oqu oryndarymyzdyn tanymaldylyǧyn arttyrady. Bızdıŋ elde şeteldık kompaniialar köp. Būl jüienı bır ızge keltırsek, olarǧa qajettı mamandar öz elımızde-aq daiyndalar edı, – deidı sarapşy Toǧjan Qojalieva.
Rauan ILİIаSOV,
"Adyrna" ūlttyq portaly
