Bügın älgı atyşuly koronovirusty kördım. Oilamaǧan jerden avtobusta kezdesıp qaldym. Basyndaǧy "koronasynan" bırden tanydym. "Älem auruy" baiqauynan bas jülde aldym dep paŋdanyp tūrǧan eşteŋesı joq. Ainalasyna jäimen ǧana baiau köz tastap, qylymsyp qarap qoiady.
"Ää bälem...maska kimegen bıreudı aŋdyp tūrsyŋ-au şamasy",-dep oiladym.
Aqyry şydamym jetpedı, qaiter eken dep maskamdy şeşıp aldym da, qaltama ädemılep büktep salyp qoidym.
Sol-aq eken, jolauşylardyŋ arasynan eş qiyndyqsyz ötıp, menıŋ däl janyma özı-aq jetıp keldı. Avtobusta adam sonşama köp bolmasa da, jorta qysylǧan syŋai tanytyp, arqama ötırık süikenıp qoiady. Jalma-jan betperdemdı qaitadan kiıp ala qoidym.
-Sälem, auru qyz? älgı "Älem auruy" degen sensıŋ ǧoi, ä?-dedım bırınşı bolyp söz bastap.
-İa men. Bırden tanyp qoiǧanyŋyzǧa qaraǧanda men turaly köp estıgensız-au sırä,-dedı ol da ūrlyǧy aşylyp qalǧan adamdai ötırık qylymsi qarap.
-Öi, sen turaly bükıl älem aityp jatyr ǧoi. Qalai tanymaimyz? Älemdegı eŋ ataqty auru özıŋsıŋ ǧoi -dep kötenıne köpşık qoia söiledım,- Bır jerge baryp, keŋınen äŋgımelesuge qalai qaraisyŋ?
-Jaqsy...
Ainalamyzdaǧy adamdardyŋ bızdıŋ äŋgımemızben şaruasy joq. Arasynda "Älem auruy" bar ekenınen de beihabar, jaibaraqat. Bırı sotkasyn şūqylap, endı bırı nauşnikpen muzyka tyŋdap özımen-özı bolyp otyr.
Ekeumız kelesı aialdamadan tüsıp qaldyq. Şai ışıp otyryp äŋgımeleseiık degen oiymyz ıske aspady. Öitkenı älgınıŋ antiseptikten allegiiasy bar eken. Dezinfeksiianyŋ iısı şyqsa loqsyp tūra qaşady eken. Kafe-restorandardyŋ köbı jabyq, al aşyq tūrǧandaryna būrqyratyp tūryp dezinfeksiia jasap tastapty. Aqyry ekeumızge bır üidıŋ būryşynda otyryp äŋgımelesuge tura keldı.
-Älemdı osylaişa äbıgerge salyp, saǧan sonşama ne boldy? Qanşama adam ajal qūşty, qanşamasy auru boldy, adamdar jūmysynan aiyrylyp näpaqasyz qaldy, balalar bılımnen qaǧyldy? Ne oilaǧan oiyŋ bar, qaşan qūrisyŋ -dep türımdı būza söilep, sūraqty tötesınen qoidym.
-Eee adamdar, sender nege bärın menen köresıŋder-dedı ol auyr kürsınıp. Men älemge tärtıp ornatu üşın keldım. Jelmen ūşyp jerge jabysyp jatqanda bes künde äreŋ öletın menı qūrtu äzırge oŋai bolmas. Sender qyzyldy-jasyldy düniege qūmartyp, maŋailaryŋa köz salmaityn därejege jettıŋder. Körşıŋ men jaqyndaryŋ dükenge nanǧa baruǧa aqşa tappai otyrǧanda, sen artyq aqşaŋdy qaltaŋa basyp älemdı şarlap jürdıŋ. Äielderıŋ demalys künın otbasyǧa arnaudyŋ ornyna sauda üilerı men sūlulyq salondaryn aralap kün ötkızdı. Tıptı üiıŋde teledidardan köruge bolatyn filmdı de aqşa tölep kinoteatrdan tamaşalauşy edıŋder ǧoi. Gigienany mülde esten şyǧaryp köşede eldıŋ bärı bır-bırımen qūşaqtasyp, süiısıp amandasuǧa qūştar boldyŋdar. Uaqyttyŋ da, densaulyqtyŋ da qadırın bılmedıŋder. Jastaryŋ tüngı klubtan, al jasamystaryŋ syrahnalardan şyqpaityn boldy. Balalaryŋa üide sabaǧyn qaraudy qoiyp, barlyǧyn mūǧalımderge ysyryp tastadyŋdar. Därıgerlerdı divanda jatyp-ap jamandadyŋdar. "Oraza namaz toqtyqta" degen sözge şabynyp qarsy şyqtyŋdar. Tıptı öz üilerıŋde as-auqat daiyndauǧa erınıp, aqşa şaşyp qymbat dämhanalardan ǧana tamaqtanyp jürdıŋder ǧoi. Ünemşıldık pen qanaǧat degendı de mülde ūmyttyŋdar. Qandai qūdai süier qylyqtaryŋ bar? Aitşy özıŋ,- dep bastyrmalata jöneldı.
-İa, aitqandaryŋmen tolyq kelısımın, bıraq sonda da adam bolyp ömırge bır kelgen soŋ bärın körgıŋ keledı, toi-qyzyq körmeseŋ ömırdıŋ mänı ne, bärınen halyqqa obal boldy ǧoi,-dedım söz taba almai.
-Ä, bälem toi-qyzyq, halyq deisıŋ be? Kredit alyp, bar tapqanyŋdy toiǧa şaştyŋdar. Asaba bolyp halyqtyŋ 4-5 saǧattyq quanyşyna ötırık äŋgıme aityp, ūialmai 400 myŋ teŋge alǧanda halyqtyŋ jaǧdaiyn nege oilamadyŋdar? Bükıl toihanalar, meiramahanalar bırınen bırı asyryp baǧa qoiyp, bükıl djip mınıp halyqqa şekesınen şırenıp qaraityn saudagerler men biznesmender baǧany jarysyp tūryp kötergende osynyŋ barlyǧy qarapaiym halyqtyŋ eŋbegımen kelıp jatqanyn nege oilamadyŋdar? Bankter kreditke otsrochka berıptı dep estıdım. Sol bankterıŋ bırneşe ese paiyzben kredit berer kezde nege halyqty oilamady eken? Halyq bır ai ǧana tabyssyz qalyp edı, bärıŋnıŋ de arttaryŋ aşylyp qaldy. Ötırık halyqşyl bola qalmaŋdarşy,-dedı.
Būdan ary onymen daulasyp tūruǧa şydamym jetpedı. Marat Omarovtyŋ "Koronovirus, ket, ket ket" degen änın aiqailap aita jöneldım. Sol sätte öz dauysymnan özım şoşyp oiandym. Oiansam küntızbe 1-säuırdı körsetıp tūr eken.
Koronvirus ket, ket ket!
Ermek Qūrmanǧalitegı
