Su tasqyny eşqandai da tabiǧi apat emes.
Öitkenı, su qoimasynyŋ būzyluyna tabiǧattyŋ (jer sılkınu, vulkan atqylau siiaqty) eşqandai äserı bolǧan joq. Būl jerde apat adami faktordan bolyp tūr.
1) Sudy mölşerden tys köp jinaǧannan.
2) Sapasyz soǧylǧan qūrylystan.
3) Proektılık qatelıkter. Jerdıŋ tegıstıgı de, sudyŋ deŋgeiı de ärtürlı. Ekı jaǧynyŋ tereŋdıkterınıŋ ärtürlı boluy, qabyrǧaǧa berıletın qysymdarda ärtürlı boluyna aparady degen söz. Ony sputniktık fotolardan baiqau eşqandai qiyndyq tuǧyzbaidy. Mamandar su qoimasynyŋ älemdık standartqa sai emes jäne sapasyz därejede salynǧanyn aityp otyr.
Sondyqtan, būl jerde Özbekstan memleketı 100% kınälı. Ärı, sumen bızderdı köbırek qysyp "rychak davleniia" jasaimyn degen josparlaryn "asyra sıltep" oryndaimyn degen ambisiialarynyŋ jemısı.
Bıreuler aityp bastap jatyr: "Oibai! Bızder suǧa täueldımız. Gazǧa täueldımız. Jıbermei qoisaşe? Artyq jıberıp jıberseşe?!" degendei äŋgımelerın.
Ekı jaqtyŋ delegattary, jaqynda boluy mümkın "Ortaq su közderın paidalanu" şarttaryn qaita qarau maqsatyndaǧy, ekı jaqty kelısımderge "bes qaruyn" asynyp daiyndalyp jatqan bolar.
Būl jerde bızdıkılerge jaltaqtaityn eşteŋe joq. Sorlaityn şarualar sorlap boldy endıgı. (Biyldyqqa suǧa degen mūqtajdyq joq şyǧar. Ärı bärıbır dihandar egılgen önımderdı ötkızetın jer tappai otyr.)
Şekara, tranzit salyqtarynyŋ baǧasyn, "qajettı" deŋgeige köterıp qoisa jetkılıktı. Özbegıŋ de, qyrǧyzyŋ da, täjıgıŋ de sudy tegın beruge mäjbür bolady.
Öitkenı, olar aǧyn sudy bır jerden öndırıp jatqan joq. Tegın aǧyp kelıp jatqan sulardy joldan bıtep, auadan aqşa jasaǧylary keldı. Endı sonyŋ opyǧyn özderı de, özgelerge de tarttyryp otyr.
Men eşkımdı aitaqtap otyrǧanym joq. Bıraq, kerek jerde mınezde körsetıp qoiǧan da dūrys bolady dep esepteimın. Özbekstanmen aradaǧy halyqaralyq normalardy tolyq oryndaudy mındetteitın kelısımderdı şegelep alatyn uaqyt keldı. Sondyqtan da aldaǧy bolatyn kelısımder – ekı eldıŋ prezidentterıne saiasi qabıletterın körsetetın alǧaşqy syn bolmaq.
Bıreuler aityp bastap jatyr: "Oibai! Bızder suǧa täueldımız. Gazǧa täueldımız. Jıbermei qoisaşe? Artyq jıberıp jıberseşe?!" degendei äŋgımelerın.
Ekı jaqtyŋ delegattary, jaqynda boluy mümkın "Ortaq su közderın paidalanu" şarttaryn qaita qarau maqsatyndaǧy, ekı jaqty kelısımderge "bes qaruyn" asynyp daiyndalyp jatqan bolar.
Būl jerde bızdıkılerge jaltaqtaityn eşteŋe joq. Sorlaityn şarualar sorlap boldy endıgı. (Biyldyqqa suǧa degen mūqtajdyq joq şyǧar. Ärı bärıbır dihandar egılgen önımderdı ötkızetın jer tappai otyr.)
Şekara, tranzit salyqtarynyŋ baǧasyn, "qajettı" deŋgeige köterıp qoisa jetkılıktı. Özbegıŋ de, qyrǧyzyŋ da, täjıgıŋ de sudy tegın beruge mäjbür bolady.
Öitkenı, olar aǧyn sudy bır jerden öndırıp jatqan joq. Tegın aǧyp kelıp jatqan sulardy joldan bıtep, auadan aqşa jasaǧylary keldı. Endı sonyŋ opyǧyn özderı de, özgelerge de tarttyryp otyr.
Men eşkımdı aitaqtap otyrǧanym joq. Bıraq, kerek jerde mınezde körsetıp qoiǧan da dūrys bolady dep esepteimın. Özbekstanmen aradaǧy halyqaralyq normalardy tolyq oryndaudy mındetteitın kelısımderdı şegelep alatyn uaqyt keldı. Sondyqtan da aldaǧy bolatyn kelısımder – ekı eldıŋ prezidentterıne saiasi qabıletterın körsetetın alǧaşqy syn bolmaq.
Rüstem Aşetaev
"Baitaq bolaşaq" respublikalyq ekologiialyq aliansynyŋ
Şymkent qalalyq töraǧasy
Ūqsas jaŋalyqtar
