Paramen ūstalǧan jäne bala zorlap türmege tüskenderdıŋ temır tordyŋ arǧy betındegı ömırı qandai? Abaqtydan şyqqan soŋ, mūndai qylmyskerler osy qatesın qaita jasamauǧa barynşa küş sala ma? Şartty jazamen türmeden şyqqan pavlodarlyq şeneunık osy sūraqtardyŋ jauabyn tarqatyp aityp berdı dep jazady, Ratel.kz. saity.
Sūhbattasuşy jemqorlyqqa bailanysty ıstı bolǧan şeneunık, būryndary qoǧamdaǧy türlı mäselelerge bailanysty erkın pıkır bıldıretın. Alaida ıstı bolyp, qamaudan şyqqan soŋ, özınıŋ aty-jönın aitudan bas tartty.
Pedofilder koloniiada elita qataryna kıre me?
- Elımızde balalar qauıpsızdıgı mäselesıne ülken köŋıl bölınedı degen ümıt bar. Balalarǧa zorlyq körsetken qylmyskerdıŋ jazasy qataŋdatylsa da, älı künge balaǧa küş körsetıp, balany jynystyq qatynasqa küştep salu äreketterı azaimai tūr. - Būryndary türmede pedofilder öte az bolatyn. Sonymen qatar pedofilder türmege tüsuge ölerdei qorqatyn. Öitkenı bala zorlap qamauǧa alynǧan qylmyskerdıŋ özın türmede zorlap, azaptaityn. Qala berdı, ondai qylmyskerdıŋ qolynan eden juǧyş şüberegı tüspeitın. Türmedegı bükıl ömırı eden juyp, basqalarǧa qyzmet körsetumen ötetın. Al qazır mūndai joq. Barlyq zonada «qyzyl» rejim ornatylǧan, edendı bölım kezekşısı juady. Al eger kezekşı juǧysy kelmese, temekı berıp, ornyna basqany jaldaidy. Qazır pedofilder zonadan qoryqpaidy. Olarda «UDO» da joq. «UDO» bolmaǧan soŋ, meilınşe qauıpsız jaǧdaida jazasyn öteidı. Keibırı 25 jylǧa bas bostandyǧynan aiyrylyp keledı. Qazır türmede bıreudı ūryp-soǧuǧa bolmaidy. Qaraǧandy, Almaty, Pavlodardaǧy türmelerde ūryp-soǧuǧa bailanysty şu şyǧyp, koloniianyŋ köptegen qyzmetkerı jauapqa tartylǧan edı. Osy jaǧdaidan keiın qazır qamaudaǧy adamdy ūruǧa türme qyzmetkerlerı qorqady da. Mıne, osyndai jaǧdaidan keiın türmedegı pedofilder tıptı erkınsıp ketken qazır. Anau- mynau tärtıpke de baǧyna bermeidı. Şaǧym jasamasyn dep pedofilderge türme äkımşılıgı türlı jeŋıldık jasap, türmede jaqsyraq ömır süruıne yqpal da etedı. Būlai kete berse, köp ūzamai pedofilderdıŋ türmedegı elitasy paida bolary anyq. Naqty statistikada pedofilderdıŋ sany körsetıle bermeidı. Al mūndailar jyl sanap köbeiıp bara jatyr. Mysaly, 2019 jyly bızdıŋ lagerge 53 pedofil tüstı. Al biylǧy tamyz aiynda olardyŋ sany 59 boldy. Zona pedofildı tüzemeidı, bıraq ondailardyŋ kün sanap köbeiuıne de tosqauyl bola almaidy. - Himiialyq kastrasiia şe? - Kastrasiia mäselesı tek qaǧaz jüzınde ǧana. Pedofil eger özıne kastrasiia jasaityn bolsa, asylyp qalam dep türme basşysyn qorqytady. Türme basşysy onyŋ ölımıne jauap bermeu üşın aitqanyn oryndauyna tura keledı. Menıŋşe, pedofilderdı bölek lagerge otyrǧyzyp, ondailarǧa zertteu jürgızu kerek. Eşkım de pedofilderge zertteu jasap jatqan joq. Zertteu bolmaǧan soŋ, bala zorlaudyŋ aldyn alu şaralaryn qalai jürgızuge bolady? Pedofilder ärtürlı bolady. Öz balasyn, nemeresın zorlaǧandar bar. Soŋǧy ret özderınıŋ alty qaryndasyn aiuanşa azaptaǧan ekı erkek tüstı. Bes jylǧy äreketterı 26 epizodty qūraǧan. Ärine, türmege tüsken alǧaşqy uaqytta olar özderınıŋ kınäsız ekenın aityp, aqtalady. Uaqyt öte kele, būl äreketke ne sebeptı barǧandaryn da aita bastaidy. Nege pedofildermen sūhbattar jürgızılıp, olardyŋ tabiǧatyn zertteu qolǧa alynbaidy? Mūndai las äreketke ne sebeptı barǧandaryn nege anyqtamasqa? Būl auru ma, ne närse ekenı nege zerttelmeidı?VIP qylmyskerler men Bişımbaev turaly
- Jaqynda jemqorlyqqa qatysty zaŋ qataitylyp, ondailarǧa endı merzımınen būryn şartty türde bosatu jazasy bolmaidy dep kütılude. - Jemqorlar üşın zaŋda «jeldetkış» dep atalatyn bır «maişelpek» bar. Iаǧni, rejimıŋdı jalpy rejimge auystyrsaŋ, qalǧan uaqytyŋ «UDO» bolady. Būl «jeldetkıştı» para alu babynyŋ eŋ auyr jazasyna kesılgenderge de qoldanuyna bolatynyn Quandyq Bişımbaev türmege tüskende bıldık. Quandyq türmege tüskende osyndai «jeldetkıştıŋ» baryn bılıp kelgen siiaqty. Būlai boluy mümkın emes dep daulasqam da. Söitsek, rasymen bar eken. Barynşa qauıpsız koloniiada «jeldetkış» jeŋıldıgı berılmeidı eken de, al jemqorlarǧa būl bapty paidalanuyna zor mümkındık berılgen eken. Eger jemqorlyqqa qatysty zaŋdy qataitsa, onda nege «jeldetkış» arqyly jeŋıldık berılgen? Būl turaly eşkım aitpaidy, jazbaidy. - Irı şeneunıkterge arnalǧan lagerdegı VIP kameralardyŋ jaǧdaiy qalai? Rasymen joiyldy ma? - Kamera tiptegı koloniia tek Qyzylordada ǧana bar. Liuks pa, basqa ma, eŋ bastysy, köpşılıkten alys, jekede bolu ǧoi. BQO sport bölımı basşysy Müslım Oŋdaǧanovtyŋ kameradaǧy suretterın kördım. Aldynda asylǧan et, şaraptar. Talǧat Ermegiiaevke qatysty dauly oqiǧadan keiın osylai erkınsuge bola ma? Ermegiiaevtıŋ kım ekenın el bıledı. Ermegiiaevtıŋ qoldauşylary kım ekenın de el bıledı ǧoi. Sol suretten keiın türmedegı ondai kameralar jabyldy. Qataŋ baqylau ornatyldy. Qazır memlekettık qyzmetker men VIP tūlǧalardyŋ qaida, qandai jaǧdaida otyrǧany turaly tızım jasalyp, jiı tekserıledı. Tekseruşıler eskertpei keletın. Qandai tamaq ışıp, ne kiıp alǧanymyzdy, tıptı şaşymyzdyŋ qandai ülgımen qiylǧanyna deiın män berıp, tekserıp ketetın. Iаǧni, qazır VIP kameralar rasymen joq deuge bolady.Koloniianyŋ paidasy
- Qazır barlyq koloniialar «qyzyl» rejimde. Karantinnen keiın bırtındep syrtqa şyǧuǧa mümkındık berıle bastady. Bız bärımız koronaviruspen auyrdyq. Bıraq ony özımız bılmedık. Menıŋ däm, iıs sezuım joǧalyp, älsızdık basyp, süiekterım syrqyrady. Tuystarymyzben kezdesuge tyiym salyndy. Sälemdemeler konvoirmen jetkızıldı. Eger lagerdegı bızdıŋ auyrǧanymyzdy resmi tırkese, ne bolar edı, qalai oilaisyz? Dūrys tamaq joq, därı joq, ara qaşyqtyqty saqtau mümkın emes, oqşaulau mümkın emes. Alaida koloniiada täjıribelı zekter bar ǧoi. Solardyŋ keŋesımen «boiarskii», «krepak» dep atalatyn qoiu şaidy üzbei ıştık. Ne üşın? Aspirinnıŋ ornyna ıştık, qan jürgızuı üşın. Köbısı aiaqtaryn ystyq suǧa salyp, qan qysymyn tömendetse, endı bırı qan tazalau ädısın jasady. Denenı almaspen ūsaqtap tılıp, şyqqan qandy vakuummen soru arqyly las qannan aryludyŋ būl ädısın mūsylman emı dep ataidy. Koloniianyŋ bergen eŋ ülken paidasy ne, bılesız be?Dostarymnyŋ 90 paiyzyn joǧalttym. Bärı menen terıs ainaldy. Būryn aralasqan dostarym edı, olarǧa talai ret kömektesken edım. Ökınıştısı, joǧaltqan sol dostarym şeneunık nemese sot şenındegıler emes, men dos sanaǧan adamdar edı. Qazır tek synyptas jäne jas kezımde aralasqan dostarym men keibır jurnalister ǧana menı qoldaidy. Basqasynyŋ bärı kettı.Materialdy orys tılınen audaryp daiyndaǧan:
Meruert HUSAİNOVA.
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
