Sızdı qytyqtaǧanda qandai sezımde bolasyz? Ömırıŋızde sızdı bır ret bolsyn qytyqtaǧan şyǧar? Bıreulerge ol külkılı sezım bolsa, bırı qytyqtaudy jek köredı. Sonymen, qytyqtau degenımız ne jäne bız odan nege qorqamyz?
Qytyqtau - jaqyn qarym-qatynastaǧy adamdar arasynda bolatyn äleumettık mınez-qūlyq. Būl ana men bala arasyndaǧy qarym-qatynastyŋ alǧaşqy formalarynyŋ bırı deuge bolady. Sonymen qatar, qytyqtau qarym-qatynasty nyǧaitady jäne adamdar arasyndaǧy özara jaqyn boluyna septıgın tigızedı eken.
Germaniianyŋ Tiubingen universitetınıŋ ǧalymdary qytyqtaudy özın-özı qorǧau äreketımen bailanystyrdy. İä, būl kezdeisoqtyq emes. Öitkenı denenıŋ jiı qytyqtaityn bölıkterı (moiyn, qabyrǧa, ış) osal bolyp keledı. Qytyqtau midyŋ auyrsynuǧa jauap beretın bölıgın oiatyp, nätijesınde adamdar qorǧanys reaksiiasyn körsetuge beiım keledı.
Zertteuşılerdıŋ aituynşa, qytyqtaǧandaǧy külkı ädettegı külkıden erekşe. Būl ekı jaǧdaida da midyŋ mimikalyq, emosionaldy jäne dybystyq reaksiialaryn basqaratyn bölıgı belsendırıledı. Al qytyqtaǧan külkı sonymen qosa, dene temperaturasyna, aştyqqa, şarşaǧyştyqqa, sondai-aq ūrys nemese qaşu sekıldı instinkttık reaksiialarǧa jauap beretın gipotalamusty böluge kömektesedı.
Adamdar özderın qytyqtaǧan kezde nege küle almaidy? Sebebı mi būl äreketterge jauap berudıŋ qajetı joq ekenın tüsınedı.
Qytyqtaǧan kezdegı külkı jäne onyŋ paida bolu sebepterı älı zerttelmegen, bıraq zertteuşıler būl qūbylys adam evoliusiiasy men özındık sana-sezımnıŋ damuynyŋ alǧaşqy kezeŋderıne jatady dep boljaidy.
Aiaulym ÄBILDA,
«Adyrna» ūlttyq portaly
