Májiliste Ekologııalyq kodekstiń keıbir normalaryna qatysty talqylaý jıyny ótti. Osy jıyn barysynda jańa ekologııalyq kodekstiń kúlki shaqyratyn tustary sóz bolyp, Májilis tóraǵasy Nurlan NYǴMATÝLLIN kodeksti jazǵandardy syn tezine aldy.
Ekologııaǵa qatysty bul qandaı jańa kodeks dersiz. «Baqsaq, baqa eken» demekshi, májilistiń talqylaýyna usynylǵan bul zań nomalary ekologııany qorǵaýǵa arnalǵan qujat kórinedi. Durys, ekologııany qorǵaý, lastanýyna jol bermeýdiń túrli tetikterin iske qosqanymyz oń sharýa. Osy sharýany zańmen shegelep bekitý tipti, tamasha deýge turarlyq nárse. Alaıda, eger álgi aýyz toltyryp sóz etip otyrǵan kodekstegi keıbir normalar kisiniń kúlkisin keltirmese. Májilis tóraǵasy bul zań normasyna beker shúılikpepti. Tipti, Nyǵmatýlın jańa ekologııa kodeksin jazǵan Maǵzum Myrzaǵalıevke aýyl jaqqa baryp qaıtýǵa keńes berdi. Nege? Ekologııa kodeksine qatysty talqylaý jıynynda depýtat Murat Temirjanov mal men qusty deklaraııalaý máselesin kóterdi. Ol bul norma kásipkerlerge qolbaılaý bolatynyn alǵa tartqan edi. Shıki kodekstiń shubalańqy sharttaryna shydamady ma, osy tusta Nyǵmatýllın Ekologııa mınıstri Maǵzum Myrzaǵalıevke tym bolmasa kodeks qabyldanǵannan soń, aýylǵa baryp qaıtyńyz dedi. «Máselen, Qaraǵandy oblysynyń Ulytaý aýdanynyń turǵynynyń onshaqty taýyǵy bar delik. Taýyqtaryn deklaraııalaý úshin ol oblystyq Tabıǵı resýrstar basqarmasyna barýy kerek eken. Al ol oblys ortalyǵynda ornalasqan. Iaǵnı, ol tipti 5 emes, tipti 1 taýyǵyn deklaraııalaý úshin 700 shaqyrymdy júrýi kerek. Nege kodekste «100 jáne odan tómen bas úshin» dep jazylǵan? Ol sanǵa 99 maldy da, 1 maldy da kirgizýge bolady. Álbette bir tabynnyń bir taýyqqa qaraǵanda ekologııaǵa tıgizetin áseri mol ekenin aldymen túsinip alý kerek. Bul normany jazar kezde oılaný kerek edi»,- dedi Nyǵmatýllın. «Jalpy, normany jazǵan adam aýylda boldy ma degen suraq týyndaıdy. Bolmaǵan shyǵar. Shirkin, osy normany jazǵan adamdy 2-3 aıǵa aýylǵa jiberse ǵoı. Sonda ǵana ol adam taýyq pen sıyrdyń aıyrmashylyǵyn túsinetin edi. Qalaı oılaısyz, mınıstr myrza? Kodeksti qabyldaǵannan keıin aýylǵa baryp kelińiz», - dedi Májilis spıkeri.
«Erekshe dúnıe» oılap tapqandaı, sý jańa kodeksti tanystyrýǵa kelgen ekologtar eger aýyl degenniń ne ekeninen habardar bolsa, bulaı jurttyń aldynda abyroıdan aıyrylmas edi-aý? Kodeksti jazyp otyryp ár aýyl turǵynynyń taýyq arqalap, ortalyqqa qaraı deklaraııa jasaýǵa ketip bara jatqanyn qalaı elestetkeni belgisiz. Álde Ekologııa mınıstrligindegi aq jaǵalylar aýyl halqyn ishi pysyp, erigip júr dep oılaı ma?
Ekologııanyń tazalyq máselesin taýyqtar arqyly sheshý múmkin emes. Al álgindeı resmı qujat úshin aýyl adamynyń ortalyq pen aýyl arasyn tozdyrýy tipti, qısynsyz. Osyndaı zań normalaryn oılap tabatyndarǵa osyndaıda eriksiz tańǵalyp, tańdaı qaǵasyz. Bul qalaı? Bildeı bir mekeme. Soǵan qaramastan, álgindeı dúnıelerge zań degen aıdar taǵyp, mór basqylary keledi. Aınalaıyndar-aý, mynadaı zańnan keıin aýyldaǵy aǵaıyn qolda bar taýyǵyn soıyp, sorpaǵa aınaldyrǵandy durys kórmeı me? Tabıǵattyń tazalyǵyn alǵa tartyp, taýyqtardy qurbandyqqa shalatyn zań normalary eken mynaý. Onsyz da aýyl halqynyń kúnkórisine jarap otyrǵan sanaýly taýyq pen irili-usaq birer malyn endi mynadaı zań normalary joq etpesin dep tileıik.
Raýana DIMAShQYZY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
