Bauyrjan Momyşūlynyŋ kelını, «Babalar amanaty» kıtabynyŋ avtory Zeinep Ahmetova Ūlystyŋ ūly künı turaly tyŋ aqparattar aityp, ejelden kele jatqan dästürdı jaŋaşalandyra bermei, asyl qalpyn ūstap tūru kerektıgın basa aitty. Jetısu telearnasynda «Zeinep apanyŋ äŋgımelerı» habary jaryq kördı. Habarda aitylǧan üzık oilar men esterlıkterdı «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ tılşısı ūsynady.
«Nauryz merekesınıŋ negızgı män-maǧynasy auytqyp, u-şumen köşege şyǧyp kettı. Josparmen, nūsqaumen ısteuge, jasandy körınısterdı qyzyqtauǧa daǧdylanyp bara jatyrmyz. Bäseke jarysqa «kerek» adamdardy, bastyqtardy kütıp jıberuge, közıne tüsıp qaluǧa arnaiy kiız üiler tıgılıp, şaşylyp-tögılıp jatady. Ol üilerge qarapaiym jūrttyŋ bas sūǧa almaitynyn közımız körıp jür».
Zeinep Ahmetova
"Babalar amanaty" kıtabynan
1917 jyly Dulatov Qazaq gazetınde eldı qūttyqtap Nauryzdyŋ maǧynasyn aşyp aitsa, 1925 jyly Eŋbekşı qazaq gazetınde Alaş ardaqtylardyŋ bırı Qojanov nauryz merekesı turaly keremet maqala şyǧarady. Sol kezde bır jamandyqty sezgen au. Dınge qatysy joq merekenı, qūrtqysy keldı. Nauryz kezınde dınge qatysty dünieler mülde oryndalmaidy. Şolaq belsendıler şoltaŋdap jürıp, osy 1927 jyly bırjola Nauryzdy ötkızbeu turaly qaulyǧa qol qoiady,-dep bastady äŋgımesın Zeinep apamyz.
Keŋes ükımetınıŋ tyiym salǧan qaulysyna qaramai, qazaqy şaŋyraq tyǧylyp bolsyn, nauryzdy toilaǧanyn aityp, balalyq şaǧyn eske aldy. «Bıraq halyq bärıbır nauryz köjesın pısırıp, körşı-qolaŋyn şaqyrǧan edı. Bala kezde şapqylap är üiden köje ışken ūrpaqpyn». Sondai-aq, Zeinep Ahmetova 14 nauryzdan bastap Batys öŋırınde toilanatyn Amal merekesın jaŋa jylmen şatastyrmaudy ötındı. Amal bölek, Ūlys künı bölek mereke eken."1988 jyly alǧaş ret Almatyda Halyqtyq mereke retınde qaitadan toilana bastady. Alaida talai talai dästürler közden ǧaiyp bolǧandyqtan, Ūlys merekesı öz därejesınde öte almai kele jatyr. Kün men tün teŋelmei tūryp, 18-19 da Nauryz ötkızu dūrys emes sekıldı. Är närse öz uaqytymen, ornymen bolǧan dūrys".Nauryzdyŋ qūdıretı sonşalyq, qanşama igı amaldar jüzege asady. Jyl boiy renjısıp jürgen adamdardyŋ renışı keşırılıp, tatulasady. «Ataŋnyŋ aiyby bolsa da, Ūlys kezınde keş» Köjenıŋ de öz erejelerı, tarihy bar ekenın Zeinep apamyz aşyp aitty. Sözınşe, topatai degen ydysqa betıne deiın mol qylyp köje qūiyp, öz qazanyndaǧy köjege aparyp qūiady eken. Mūnyŋ da öz maǧynasy, yrymy bar. Iаǧni, köjedei aralasyp, tatu bolaiyq degen nietpen jasalady. Yryzǧysy kem bolmasyn, mol bolsyn dep adamǧa da tauysyp ışuge keŋes beredı. «Syrttan kelıp eşkım kösegemızdı keŋeitıp bermeidı».
«Jaŋa kündı, jyldyŋ basyn, ärbırden soŋ qazaq halqynyŋ maŋdaiyndaǧy jalǧyz ūlttyq dästürlı merekesın ardaqtap, ūrpaǧymyzdyŋ boiyna sıŋıru – aldymen ata-ananyŋ paryzy. Ol üşın tütın tütetıp otyrǧan ärbır şaŋyraq aq niet, taza jürekpen meiram-tazalyqpen şynaiy senımmen ūlys künın öz otynyŋ basynda qarsy alyp, «ata dästürım, babalarymnan qalǧan amanat» degendı tereŋ sezınu qajet emes pe? Özgenıŋ jyltyraǧyn op-oŋai qabyldaimyz da, özımızdıŋ daiyn tūrǧan asylymyzdy baǧalamai, enjarlyq tanytamyz.»
Zeinep Ahmetova
"Babalar amanaty" kıtabynan
Jetı dämnen köje jasap, adamdarǧa däm tatqyzyp, arqa jarqa bolatyn köŋıl merekesı. Bız osyny kötere almai kele jatyrmyz.«Nauryzda qoi soiyp, bas tartyp, kürış köjenı nauryz köje atymen beru de ädetke ainaldy. Eŋ bır soraqylyq Nauryzda araq ışetınder jeterlık. «Meiramda köŋıl kötereiık» dep jeleu aitady. Otynyŋ basynda Nauryzǧa qatysty eş daiyndyq jasamai, öz üiınde şöp basyn syndyrmai-aq nauryzköje dämın bır adamǧa tatyrmai-aq, köşede qydyryp kelıp, nauryz ötkızdık deitınder tolyp jatyr.»
"Babalar amanaty" kıtabynan
Eŋ qyzyǧy, apamyzdyŋ nauryzköjesın Bauyrjan atamyz ben esımı aiqaraǧa tanys batyr aǧalarymyzdyŋ maqtap, bata bergenınıŋ özı ädemı oqiǧa. «1973 jyly nauryzǧa daiyndyq jasap jatqan kezımde, jeŋgem tüiılgen bidai men dükennıŋ närsız airanyn qospa dep qūrt äkep bergen. Oiymda, ata nege ündemei jatyr eken, erteŋ mereke ekenın ūmytyp qaldyma eken dep jürgem. Sondai qyraǧy, saq adam ǧoi. Qūrtty ezıp otyrǧanymda ata as üige kırıp kelgende ornymnan qarǧyp tūrdym. -Qyzyr tünı qabyl bolsyn, - dedı . -Mälike sekıldı tektı ananyŋ tärbiesın körgen adam nauryzdy ūmytpaitynyn bıldım, sondyqtan ündemei jattym. Kelesı künı üige Qasym Qaisenov pen Raqymjan Qoşqarbaev keldı. Bızdıŋ üidıŋ sol küngı bırınşı köjesın sol kısıler ıştı. Olar taŋqalyp, auyldyq jer bolmasa, qalada eşkım köje bermeidı dep kürsındı. Sol kezde atam: «Būl Momyşūlynyŋ şaŋyraǧy ǧoi, būl üide köje bermese qalai bolǧany» dedı. 1973 jyly bırınşı ret atanyŋ şaŋyraǧynda nauryz köje jasap, batyr atalar ışıp batasyn berdı. Ülkenderdıŋ batasynyŋ şarapatynyŋ arqasynda şyǧar, eldıŋ aldynda osylai jürgenım... Rasymen, Ūlys künı öz därejesınde toilanyp jatpaǧany aiqyn. Közboiauşylyq pen qūjatqa jazylatyn bır aq söz üşın ǧana kiız üiler qūrylyp, ūlttyq kiımderdı naqyştaityn sekıldımız. Būl kündı eŋ aldymen sezıne bılu – mındetımız. Otbasymyzben qarsy alyp, balalardyŋ miyna öz töl jaŋa jylymyzdyŋ qadır-qasietın ūǧyndyrar bolsaq, jetıstıkke jetken bolar edık. Degenmen, köş tüzeler... Ūlys oŋ bolsyn!Daiyndaǧan: Inju ÖMIRZAQ,
"Adyrna" ūlttyq portaly
