Aldaǵy bes jylda Atyraý oblysynda oryn alatyn ózgerister týraly “Adyrna” ulttyq portalynyń tilshisi Atyraý oblysynyń ákimdigine birqatar saýaldar joldaǵan edi. Atyraý oblysy ákiminiń birinshi orynbasary Serik Aıdarbekov suraqtarymyzǵa jaýap berdi.
-Aldaǵy bes jylda Atyraý oblysynda birqatar ózgerister oryn alatynyn tilge tıek ettińiz. 7 myń otbasy baspanaly bolyp, sport kesheni men medıınalyq nysannyń qurylys jobasy kózdelip otyr. Josparlanǵan jumys ishinde taǵy qandaı aýqymdy, halyq ıgiligine arnalatyn jobalar bar?
-«Nur Otan» partııasynyń Atyraý oblysy boıynsha fılıalynyń saılaýaldy baǵdarlamasyn oryndaý úshin jol kartasy bekitildi. Atalǵan jol kartasyna sáıkes, oblysymyzda aldaǵy bes jyldyqta 103 myń jańa jumys ornyn ashý, 7,2 myń páter nemese 450 myń sharshy metr turǵyn úı qurylysyn júrgizý, 10 densaýlyq saqtaý, 11 mektep, 56 balabaqsha, 6 jastarǵa arnalǵan jataqhanalar, 22 sport jáne 3 mádenıet nysandar (onyń 1-ýi qaıta jańǵyrtý) qurylysyn salý josparlanýda.
Sonymen qatar, aımaqta 289,2 km jol, 153,46 km aýyzsýmen qamtý jelisi, 7 sý tazartý ımarattaryn salý jáne barlyq aýdandarda qatty turmystyqqaldyqtardy suryptaý keshenderin iske qosý josparlanǵan.
Buǵan qosa, jalpy Atyraý qalasy jáne aýdandarda bekitilgen aýmaqtyq damý baǵdarlamalaryna sáıkes tıisti jumystar atqarylýda.
-Ótken jyly atqarylǵan jumystardyń esep berý kezinde óńirdegi baǵany turaqtandyrý maqsatynda 777 mıllıon teńge bólingenin baıandadyńyz. Baǵa turaqtalyp, ózgerister oryn aldy ma?
-Óńirde Atyraý oblysy ákimi tóraǵalyq etetin «Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵalaryn ósirmeý jónindegi shtaby» qurylyp, áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵalaryna jáne qoryna apta saıyn monıtorıng júrgizilýde.
2020 jyly tótenshe jaǵdaı kezinde turaqtandyrý qoryna jergilikti bıýdjet rezervinen 776,850 mln.teńge bólip, «Atyraý» ÁKK» AQ-y esep shotyna aýdaryldy. Aýdarylǵan qarajattyń 555,0 mln.teńgesi kásipkerlik sýbektisi «Ideal Market» JShS-na qaryz berilip, 400,0 mln.teńgesine áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń 15 túri satyp alynyp, oblys boıynsha 36 saýda-sattyq núktelerinde naryq baǵasynan 10-15 paıyz tómen baǵamen satylýda. Al 155,0 mln.teńgesine 1-surypty nan baǵasyn turaqty ustaý maqsatynda1000 tonna un satyp alynyp, naýbaıhanalarǵa taratylýda.
Buǵan qosa, kartop jáne kókónis ónimderiniń baǵasyn turaqtandyrý maqsatynda, aınalym syzbasy arqyly «Agrofelıks» ShQ-na 200,0 mln.teńge qaryz berildi.
Oblys turǵyndarynyń áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryna qoljetimdiligin arttyrý maqsatynda Atyraý qalasy jáne aýdandarda 2020 jyly 26 jármeńke uıymdastyryldy jáne áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵasyn turaqtandyrý úshin aımaq kásipkerleri, aýylsharýashylyǵy taýaróndirýshileri jáne iri saýda oryndarymen 50 memorandým jasaqtaldy.
Búgingi kúni, turaqtandyrý qoryna jańartý kelisimsharttary arqyly 605,6 tonna kartop jáne kókónis ónimderi tasymaldandy. Turaqtandyrý qoryndaǵy kartop jáne kókónis ónimderi Dına, Kóktem, Nasıha, Saraıshyq bazarlarynda naryq baǵasynan 10-15 paıyz tómen baǵamen satylýda (kartop 101 teńge; pııaz 81 teńge; qyryqqabat 92 teńge; sábiz 90 teńge).
Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵalary oblys ákimdiginiń tikeleı baqylaýynda jáne bul baǵyttaǵy jumystar bıylda jalǵasyn tabatyn bolady.
-Frakııa otyrysynda sizdiń qatysýyńyzben «Ózgerister joly: Ár azamatqa laıyqty ómir!» atty «Nur Otan» partııasy Atyraý oblysynyń Saılaýaldy baǵdarlamasyn júzege asyrý boıynsha jol kartasy talqylandy. Aımaqta 10 iri ınvestıııalyq joba iske aspaqshy eken. Jalpy maqsat, baǵyt qandaı?
-«Ózgerister joly: Ár azamatqa laıyqty ómir!» atty «Nur Otan» partııasynyń Saılaýaldy baǵdarlamasynyń 2021 – 2026 jyldaǵa arnalǵan is-sharalar josparyna 10 ınvestıııalyq joba engizildi. Atalǵan jobalar negizinen munaı-hımııa salasyn damytýǵa baǵyttalǵan.
Investıııalyq jobalar:
1. Atyraý qalasynda gaz-hımııalyq kesheniniń qurylysyn salý, «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna 500 myń tonna polıpropılen óndirý. Joba quny-814 288 mln.teńge. Ashylatyn jumys orny – 500 adam. Iske qosylý merzimi-2022jyl.
2. Tyǵyzdalǵan aýa shyǵaratyn qondyrǵylar qurylysyn salý, «Er Lıkıd Karabatan Teh Gazy» JShS.
Joba qýattylyǵy: syǵylǵan aýa (4000-8000nm3/s) jáne azot (7000 nm3/s deıin) óndirý. Ashylatyn jumys orny – 8 adam. Joba quny-6 309 mln. teńge. Iske qosylý merzimi-2021 jyl.
3. Atyraý qalasynda kaýstıkalyq soda jáne tuz qyshqylyn shyǵaratyn zaýytyn salý, «Global Chemical» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna natrıı gıdroksıdi (kaýstıkalyq soda) - 30 myń tonna, gıpohlorıt kalıı – 16,5 myń.tonna, temir hlory – 5 myńtonna, tuz qyshqyly – 8,5 myń. tonna, RAS-17 (alıýmınıı oksıhlorıdi) – 2 myń tonna óndirý. Ashylatyn jumys orny – 56 adam. Joba quny-29 960 mln.teńge. Iske qosylý merzimi-2022 jyl.
4. Qashaǵan ken ornynda gaz óndeý zaýytynyń qurylysy, «GPC Investment» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna 1 mlrd. tekshe m. gaz óńdeý, onyń ishinde taýarly gaz-694 mln. tekshe metr, tehnıkalyq propan jáne býtan – 119 myń tonna, gazdy kondensat – 35 myń tonna, túıirshiktelgen kúkirt – 212 myń tonna. Joba quny-378 400 mln. teńge. Ashylatyn jumys orny –600 adam. Iske qosylý merzimi-2023 jyl.
5. Atyraý qalasynda Jeńil kómirsýtekterdi tereń óńdeý hımııalyq keshenin salý, «Dostyk Gas Processing» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna shamamen 162 myń tonna ızooktan (alkılat), 116 myń tonna tazartylǵan propılen, sonymen qatar, jylyna shamamen 48 myń tonna propan, 27,4 myń tonna kóleminde býtan ónimderin óndirý. Joba quny-35 431,5 mln. teńge. Ashylatyn jumys orny – 48 adam. Iske qosylý merzimi-2023 jyl.
6. Atyraý qalasynda Propan, býtan jáne sıntetıkalyq tabıǵı gaz shyǵaratyn gazfrakııa zaýytynyń qurylysyn salý, «Karabatan Chemical Corporation» JShS.
Joba qýattylyǵy: qurǵaq gaz, propan frakııasy, ızobýtan frakııasy jáne t.b. óndirý. Ashylatyn jumys orny – 233 adam. Joba quny-52 mlrd. teńge. Iske qosylý merzimi-2024 jyl.
7. Atyraý qalasynda Polıetılentereftalata jáne tereftal qyshqyly óndirisin ashý, «Almex Petrochemical» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna 430 myń tonna polıetılentereftalat, 375 myń tonna tereftal qyshqylyn óndirý. Joba quny-283 876,2 mln.teńge. Ashylatyn jumys orny – 230 adam. Iske qosylý merzimi-2025 jyl.
8. Atyraý qalasynda Bıoetanol jáne pelletter óndirisin salý, «GreenTech CA» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna 500 myń tonna bıootyn óndirý. Joba quny-67 500 mln. teńge. Ashylatyn jumys orny – 100 adam. Iske qosylý merzimi-2025 jyl.
9. Atyraý qalasynda Gaz-hımııalyq kesheniniń qurylysy (2-kezeń polıetılen óndirisi), «KLPE» JShS.
Joba qýattylyǵy: jylyna 1,250 mln. tonna polıetılen óndirý. Joba quny-3,2 trln.teńge. Ashylatyn jumys orny – 800 adam. Iske qosylý merzimi-2026 jyl.
10. Atyraý qalasynda Katalızatorlar óndirý zaýytynyń salý, W.R.Grace&Co kompanııasy.
Joba qýattylyǵy: jylyna 14 myń tonna katalızator óndirý. Joba quny-76 mlrd.teńge. Ashylatyn jumys orny – 113 adam. Iske qosylý merzimi-2026 jyl.
-Jańa ekologııalyq kodeks kásiporyndarǵa qandaı jańasha jaýapkershilikterdi júktedi? Óńir ekologııalyq apattan aman ba?
-Qazaqstan Respýblıkasynyń 2021 jyldyń 2 qańtardaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń ekologııa Kodeksiniń (ári qaraı -Kodeks) talaptaryna sáıkes ekologııalyq qatynastardy quqyqtyq retteý mynadaı qaǵıdattarǵa negizdeledi:
-bolǵyzbaý qaǵıdaty: qorshaǵan ortanyń lastanýyn, tabıǵı ortanyń tozýyn, ekologııalyq zalal jáne adamdardyń ómirine jáne (nemese) densaýlyǵyna zııan keltirilýin týǵyzatyn nemese týǵyzýy múmkin kez kelgen qyzmet osy Kodekste belgilengen sheńberde, qorshaǵan ortaǵa áser etý kóziniń ózinde kórsetilgen saldarlardyń týyndaýyn bolǵyzbaý jónindegi barlyq qajetti sharalar qamtamasyz etilgen jaǵdaıda ǵana jol beriledi;
-túzetý qaǵıdaty: ekologııalyq zalal tolyq kólemde joıylýǵa tıis. Keltirilgen ekologııalyq zalaldy tolyq joıý múmkin bolmaǵan kezde, onyń saldarlary ǵylymı-tehnıkalyq damýdyń zamanaýı deńgeıi kezinde qanshalyqty múmkin bolǵanynsha azaıtylýǵa tıis. Keltirilgen ekologııalyq zalaldyń saldaryn joıylmaǵan nemese azaıtylmaǵan shamada olardy osy Kodekske sáıkes balama remedıaııa júrgizý arqyly aýystyrý qamtamasyz etiledi;
- saqtyq qaǵıdaty: qandaı da bir qyzmettiń saldarynan tabıǵı ortaǵa jáne (nemese) onyń jekelegen quramdastaryna eleýli jáne orny tolmaıtyn saldarlary bar ekologııalyq zalal nemese adamdardyń ómirine jáne (nemese) densaýlyǵyna zııan keltirý qateri bolǵan kezde, kórsetilgen teris saldarlardyń bastalý yqtımaldyǵyn negizdeý jáne jetkilikti túrde dál baǵalaý múmkindigi ǵylymı jáne tehnıkalyq bilimniń zamanaýı deńgeıinde bolmaýyna qaramastan, ekonomıkalyq oryndy shyǵyndar kezinde osyndaı saldarlardyń bastalýyn bolǵyzbaý boıynsha tıimdi jáne proporıonaldy sharalar qabyldanýǵa tıis;
- «lastaýshy tóleıdi» qaǵıdaty: qyzmeti qorshaǵan ortanyń lastanýyn, tabıǵı ortanyń tozýyn, kez kelgen nysanda ekologııalyq zalal ne adamdardyń ómirine jáne (nemese) densaýlyǵyna zııan keltirilýin týǵyzatyn nemese týǵyzýy múmkin tulǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń ekologııa zańnamasynda belgilengen, óz qyzmetiniń jaǵymsyz saldarlaryn bolǵyzbaý jáne baqylaý jónindegi, onyń ishinde keltirilgen ekologııalyq zalaldy túzetý qaǵıdatyna sáıkes joıý jónindegi talaptardy oryndaý boıynsha barlyq shyǵystardy kóteredidelingen kásiporyndarǵa jańasha jaýapkershilikter júktelgen.
Sondaı-aq, osy Kodekstiń 418-babynda kózdelgen jaǵdaılardy qospaǵanda, 2021 jylǵy 1 shildeden bastap qoldanysqa engiziletindigi qapergeberiledi.
Oblys úshin ekologııalyq ahýal — óte ózektimásele. Ekologııalyq ahýaldy jáne qorshaǵan ortanyń sapasyn jaqsartý baǵytynda 2020 jyldyń qyrkúıek aıynda QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligimen birlese otyryp, Atyraý oblysynyń ózekti ekologııalyq máselelerdi sheshý boıynsha «Jol kartasy» jasaqtalyp, bekitildi.
Sonymen qatar, 2020 jyly jeltoqsanda Máskeý qalasynda Reseı Federaııasy Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligimen 2021-2024 jyldarǵa arnalǵan transshekaralyq Jaıyq (Ýral) ózeni basseıniniń ekojúıesin saqtaý jáne qalpyna keltirý baǵdarlamasyna jáne ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizý jónindegi Biryńǵaı jol kartasyna qol qoıyldy. Atalǵan sharalardy Reseı Federaııasy sýbektilerimen birlese atqarý Jaıyq ózenin ekologııalyq ońaltýǵa óziniń oń áserin tıgizetin bolady.
Jalpy bul baǵyttaǵy jumystar aldaǵy ýaqytta da óz jalǵasyn tabatyn bolady.
-Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Atyraý jurtshylyǵymen kezdesý uıymdastyrǵan kezde sheteldikter men jergilikti jumysshylarǵa birdeı jalaqy berý týraly máseleni qozǵaǵan bolatyn. Jumysshylardyń jalaqy jaǵdaıy rettelip, oń sıpat aldy ma?
-Óńirde eńbek zańnamalaryndaǵy quqyq buzýshylyqtardy boldyrmaý jáne sheteldik mekemelerde qazaqstandyq jumysshylarǵa qatysty jalaqy tóleýde kemsitýshilikterdi joıý maqsatynda tıisti jumystar atqarylýda.
Oblys boıynsha 2019 jyly sheteldik jumys kúshin tartatyn 43 kásiporynda tekseris jumystary júrgizilip, nátıjesinde jalpy 390 zańsyzdyqtar, onyń ishinde qazaqstandyq jumysshylarǵa qatysty 107 jalaqy tóleý kemsitýshilik deregi anyqtaldy. Zańsyzdyqtardy joıý týraly jumys berýshilerge 24 nusqama berilip, 264 ákimshilik is qozǵalyp, 96.5mln.teńge aıyppul salyndy.
Nusqamalardy oryndaý jáne 107 buzylǵan eńbek quqyqtaryn qalpyna keltirý úshin 59sheteldik qyzmetkerlerdiń jalaqysy qazaqstandyq qyzmetkerlerdiń jalaqysymen teńestirildi, 48 sheteldik jumyskermen eńbek sharttary buzyldy, ıaǵnı, olardyń shtattyq laýazymdary qysqartyldy.
Sonymen qatar, qoldanystaǵy eńbek zańnamalaryna sheteldik jumys kúshin tartatyn kásiporyndardy profılaktıkalyq baqylaýmen jyl saıyn qamtýǵa múmkindik beretin táýekel dárejesin baǵalaý krıterıılerine tıisti tolyqtyrýlarengizilip, 2020 jyly oblys kólemindegi 30-dan astam sheteldik jumys kúshin tartatyn 10 iri mekemelerge profılaktıkalyq baqylaý jáne qadaǵalaý jumystary júrgizilip, qorytyndysymen jalaqy tóleýde teńsizdikter men kemsitýshilik derekteri anyqtalǵan joq. Degenmen, eńbek zańnamasynyń basqa talaptaryn buzý faktilerin joıý týraly jumys berýshilerge 28 nusqama berildi.
Buǵan qosa, «Óndiristik proessterdi turaqtandyrý, qyzmetkerlerdiń eńbek quqyqtary men kepildikterin qamtamasyz etý, jumystan bosatylatyn qyzmetkerlerdi áleýmettik qorǵaý jáne jumysqa ornalastyrý máseleleri boıynsha ózara yntymaqtastyq týraly» Atyraý óńirinde jumys jasaıtyn 178,1 myń qyzmetkerleri bar 3 509 mekemeler men kásiporyndarmen memorandýmǵa qol qoıyldy.
Sonymen qatar, oblys ákimdigimen jumysshylardyń eńbek quqyqtarynyń saqtalýyn qamtamasyz etý baǵytynda, turaqty túrde buqaralyq aqparat quraldary, ınternet-resýrstary, áleýmettik jeliler jáne «1302» senim telefony arqyly quqyqtyq túsindirý jumystary júrgizilip, turǵyndardyń eńbek máselesine qatysty suraqtaryna jaýaptar men keńester berilýde.
Oblys boıynsha sheteldik jumys kúshin tartatyn kásiporyndarda eńbek zańnamasynyń talatarynyń saqtalýyn qamtamasyz etý, onyń ishinde qazaqstandyq jumysshylarǵa qatysty jalaqy tóleýde kemsitýshilikterdi boldyrmaý baǵytynda, jospardan tys tekserýler men profılaktıkalyq baqylaý júrgizý jumystary jalǵasýda.
Eger berilgen jaýappen kelispeıtin bolsańyz, zańmen belgilengen tártippen shaǵym keltirýge quqyly ekenińiz qaperińizge beriledi.
“Adyrna” ulttyq portaly
