Qazaqstannyń stýdentteri nege shetel de bilim alýǵa qumar? Ózge eldiń biliminiń Qazaqstannyń biliminen aıyrmashylyǵy nede? Bul saýaldarǵa Túrkııada bilim alyp jatqan Turan ýnıversıtetiniń stýdenti Arýjan Qabdolda jaýap berdi.
-Arýjan hanym, suhbat berýge keliskenińizge raqmet. Áńgimemizdiń álqıssasyn ózińizden bastaıyq. Týǵan jerińiz, qaı jerde oqısyz ?
- Almaty oblysy, Taldyqorǵan qalasynyń týmasymyn. Jasym 19-da. Qazirgi tańda Turan ýnıversıtetiniń Halyqaralyq qatynastar mamandyǵynyń 3- kýrs stýdentimin.
-Ádette, stýdentterdiń shetelge baryp oqýyna ata-anasy qarsy bolady. Al sizdiń ata-anańyz bul sheshimińizdi qalaı qabyldady ?
-Ata-anam únemi meniń sheshimimdi qoldaıdy jáne eshqashan betimnen qaqqan emes. Barlyǵyn basynda túsindirip aıttym. Túrkııaǵa ketýge sheshimdi birge qabyldadyq desem de bolady. Olar esh qarsy bolmady. Kerisinshe tek qoldaý kórsetti, sapaly bilim alýymdy qalady.
-Shetelde oqý sanaly túrde maqsatyńyz boldy ma, álde kezdeısoqtyq pa?
-Shetelde bilim alý maqsatymda bar edi. Biraq dál Túrkııada oqımyn degen oı eshqashan oıymda bolmaǵan. Iaǵnı Túrkııada oqý kezdeısoqtyq.
-Jeti jurttyń tilin bil, jeti túrli ilim bil degendeı, Arýjan hanym, sizde shetelde til máselesimen qıyndyq týmadyma?
-Iá, basynda tildi jetik bilmegenimiz kóptegen qıyndyq týǵyzdy. Biraq keıinnen tilimiz jattyǵa bastaǵan soń qatty qıynǵa soqpady.
-Qazekeńde shetelde oqyp kelse boldy jer kókke syıdyrmaı maqtaımyz, al sheteldiń bilimi Qazaqstannyń biliminen aıyrmashylyǵy nede?
-Birinshiden, Túrkııa JOO-nyń jyldyq tólem aqysynyń qoljetimdi, arzan baǵada bolýymen erekshelenedi . Mysaly, Qazaqstanda ortasha oqý aqysy 600-800 myń teńgeni qurasa ,Túrkııada eń qymbat oqý jylyna 150-160 myń teńgeni quraıdy.
Al bilim berý júıesi Qazaqstandaǵydaı kredıtaııa júıesi boıynsha júzege asady. Túrkııada stýdentter óte kóp bolǵandyqtan úı jumysy degen nárse múldem joq, stýdentter tek ózderi úshin ǵana oqıdy jáne muǵalimniń aıtqan ár málimeti tek aralyq baqylaý jáne emtıhan kezinde suralady, emtıhandar óte qıyn formatta ótedi. Sonymen qatar, ekzamennen óte almaı qalǵan stýdentter kýrstan kýrsqa qalyp otyrady. Mysaly, 4-kýrs stýdenti bolsa, ekzamenderdi tolyq jappaıynsha 5-6-shy kýrsqa qalyp otyrady.
-Qazirgi tańda shekara asyp, bilimin jetildirip kelgenderdiń qarasy qalyń. Alaıda taıaqtyń eki ushy bolatyndyǵy sekildi bul máseleniń de ońy men terisi bar ekeni aıtpasa da túsinikti. Shet elde oqýdyń jaqsy jáne jaǵymsyz jaǵyn aıtyp ketseńiz?
Jaqsy jaqtarynan bastasam, eń birinshi adamnyń oı-órisi, bilimi men ómirge kóz-qarasy túbegeıli aýysady desem de bolady. Biz bul baǵdarlama arqyly ár memleketten kóptegen dos taptyq, bilimimizdi arttyrdyq. Túrik halqynyń mádenıetimen, ómirimen tanystyq. Oqyp júrip kóptegen jerlerde demalýǵa, qydyrýǵa da múmkindik aldyq.
Al jaǵymsyz tustaryna toqtalsaq, basynda jat elde jalǵyz qalǵandaı sezinetinbiz. Ol jerde seniń ákeń de, anań da, baýyryń da, dosyń da bolmaıdy. Tek birge barǵan dostaryń bolady. Qınalǵanyńda olardan basqa eshkim bolmaıdy.
Shetelge oqýǵa ketpes buryn psıhologııalyq, moraldik turǵydan ózindi daıyndap alýyń kerek. Basqa ólkede óz-ózine jaýap bere alatyn, myqty adam bolýǵa mindettisiń. Sebebi otbasyńnan, jaqyndaryńnan alys bolý, kezigetin ár túrli problema, tildi jetik bilmeý sııaqty máseleler osylardyń barlyǵy adamǵa keri áserin tıgizbeı qoımaıdy.
-Shet elge baryp oqımyn , shetel kórgim keledi deıtin stýdentterge qandaı keńes aıta alasyz?
-Qazir jas, ambıııalary myqty kezde el aralap, ózin barynsha damytqany durys dep oılaımyn. Shetelde oqý arqyly qoǵamda erekshe orny bar myqty, damyǵan ındıvıd retinde qalyptasa alasyzdar. Maqsattaryńyz aıqyn bolsa, eshnárseden qoryqpaý kerek dep sanaımyn. Tek ózderińizge senip, Qazaqstanymyzdy shetelge jaqsy jaǵynan tanytsańyzdar bolǵany.
-Sizge taǵy bir osyndaı múmkindik berilse, shet elde bilim alyp, sol jerde bitirip sol elde qalatyn ba edińiz?
- Osyndaı múmkindik taǵy beriletin bolsa, nege basqa elde bilim almasqa, bilim berý júıesin zerttemeske ?! Biraq asqa shetelde qalý múldem oıymda joq. Qazaqstan Respýblıkasynyń azamatshasy bolǵanym úshin shetelden alǵan bilimim men tájirıbemdi qoldanyp, Otanymyzdyń damýyna úles qosý - úlken armanym.
-Óte keremet suhbat boldy , sáttilik tileımin!!!
Áńgimelesken: Turan ýnıversıtetiniń
3-kýrs stýdenti Nursultan Nazarbaev
