Ötken aptada, 3 mausymda QR Parlamentı Mäjılısınıŋ Äleumettık-mädeni komitetı «Ūlttyŋ jaŋa beinesın qalyptastyrudaǧy şyǧarmaşylyq odaqtar men qoǧamdyq ūiymdardyŋ rölı» atty alqaly basqosu ötkızdı. Mädeniet, Bılım jäne Aqparat vise-ministrlerı, oblystyyq äkımdıkter, şyǧarmaşylyq odaqtar men qoǧamdyq ūiymdar jetekşılerı qatysqan jiyn Parlament tarihynda tek qana memlekettık tılde öttı. Būl komitettıŋ taqyryptyq jūmys josparyna sai ötken döŋgelek üstel Parlament qabyrǧasynda alǧaş ret eldıŋ bükıl şyǧarmaşylyq odaqtary men qoǧamdyq ūiymdary basşylaryn jinalyp, Ūlttyq bolmysymyzdy saqtaudy, iaǧni Ūlttyq müddemızdı qorǧauǧa arnalǧan kelelı keŋes, dübırlı jiyn boluymen de erekşelenedı.
Tiıstı ministrlıkter basşylary men şyǧarmaşylyq odaqtar men qoǧamdyq ūiymdar jetekşılerı baiandama jasaǧan jiynda qorytyndy baiandamany Mäjılıs deputaty, “Aq jol” fraksiiasy müşesı, aqyn Qazybek İsa jasady. Bız bügın osy baiandamany jariialap otyrmyz. Döŋgelek üstelde jaalǧan barlyq baiandamalar “Qazaq ünı” gazetı men ūlttyq portalynda jariialanatyn bolady.
ŪLTTYŊ JAŊA BOLMYSY ŪLTŞYLDYQ NEGIZDE QALYPTASUY KEREK
SONDA ǦANA ŪLTTYQ MÜDDEMIZ QORǦALADY
-Ūlttyq bolmys degenımızdıŋ özı - Ūlttyŋ jany! Osydan 4 jyl būryn Elbasymyzdyŋ “Bolaşaqqa baǧdar - Ruhani jaŋǧyru” maqalasy jaryq körgende men būl baǧdarlamany “Qazaq ünı” gazetınde “Ūltyŋdy süiuge rūqsat berılgen qūjat” dep jazyp edım.
Osy baǧdarlamada aitylatyn Ūlttyq kod – Ūlttyq bolmysymyz.
-Ruhani jaŋǧyrudyŋ negızı - Ūlttyq jaŋa bolmysty qalyptastyru.
Ūlttyq bolmysty qalyptastyratyn eŋ aldymen ūlttyŋ ruhaniiaty men mädenietı. Ädebietı men önerı! Bılım-ǧylymy! Iаǧni qazaq ziialylary.
-Qazırgı bızdıŋ mädenietımız qandai küide ekenın jaŋa şyǧarmaşylyq odaqtar töraǧalarynyŋ baiandamalarynan bılıp otyrmyz. Özımız de būrynnan körıp, bılıp kele jatyrmyz. Ükımettegı ministrlıkter basşylarynyŋ da esebın tyŋdadyq.
Qandai eldıŋ damuynda da, eŋ aldymen mädeniettıŋ maŋyzy zor! Ūlybritaniianyŋ äigılı Premer-ministrı Cherchillge ekınşı düniejüzılık soǧys kezınde Qarjy ministrı el biudjetın körsetedı. Sonda ol "Mädeniettıŋ şyǧyndary qaida?" dep sūraidy. Qarjy ministrı "Soǧys bolyp jatyr ǧoi, mädeniettı oilauǧa şama joq" deptı. Sonda Cherchill: "Al bız onda ne üşın soǧysyp jatyrmyz, eger mädeniettı saqtap qala almasaq?" dep jauap bergen.
-Şyǧarmaşylyq odaqtar şyryldauda, qarjy joq dep, al Mädeniet ministrlıgındegı şyǧarmaşylyq odaqtardy qoldau üşın biudjetten bölıngen 257 million teŋge de igerılmei otyr. Sebebı, şyǧarmaşylyq odaqtardyŋ tiıstı qūjattardy dūrys toltyrmauynan deidı ministrlık. Özderı jarymai otyrǧan şyǧarmaşylyq odaqtar qarapaiym memlekettık tapsyrys alu üşın qūjat toltyru jūmysyn jöndei almasa, osylai qūdaidyŋ özı jıberıp tūrǧan özderıne tiesılı sybaǧasynan aiyrylyp otyra beredı. Mūny qazaq «Kedeidıŋ auzy sütke tigende, mūrny qanaidy» deidı...-İä, būl jolda olardyŋ da, tiıstı ministrlıkterdıŋ de mūŋyn tüsınuge bolady. Öitkenı, bızdıŋ zaŋymyz boiynşa ūlttyq bolmysqa ruhani när beretın, ūltşyl ruhty ūrpaqtar tärbieleuge zor ülesı bar Jazuşylar odaǧy, Kompozitorlar, Suretşıler, teatr-kino odaqtary, iaǧni ūlttyq tärbiege üiretetın odaqtar men ...it üiretuşıler sekıldı barlyǧy 22 myŋ ūiymnyŋ bärıne bırdei deŋgeide qarap otyrǧanda, būl mäsele eşqaşan şeşılmeidı. -Ūlttyq bolmysymyzdy qalyptastyruda ūly jazuşy Mūqtar Äuezovtyŋ “El bolamyn deseŋ, besıgıŋdı tüze” degenındei, eŋ aldymen Ūlttyq tärbienıŋ rölı zor! Al ūlt müddesın qorǧaityn ūrpaqtyŋ tärbiesı, säbidıŋ ana sütınen quat alatynyndai, ana tılınen när alady. Sondyqtan da osydan bır ǧasyr būryn Mūstafa Şoqai: “Öz tılınde bılım ala almaǧandar özge elge qyzmet etedı” dep aitqan bolatyn. İä, “Mädenietıŋ men tılıŋdı saqtai almasaŋ, şekaraŋdy aşyp tastai sal, endı neŋdı qorǧaisyŋ?”-dep belgılı danyşpan aitqandai, eŋ basty qorǧanymyz - Mädeniet pen tıl. -Al bızdıŋ telearnalardaǧy qaptaǧan özge eldıŋ teleserialdarynyŋ elge äserı ükımettıŋ būiryqtary men parlamenttıŋ zaŋdarynan da yqpaldy bolyp ketetının ūmytpaiyq. Keide terıs tärbiege ūlttyq ūǧymnan jūrdai özımızdıŋ türlı filmderımızdıŋ de kerı äserı az emes. Telearnasyna tızesı jaltyraǧan jyrtyq şalbarly änşılerdı şyǧaratyn eldıŋ jalpy ideologiiasy bütın be depoilauǧa tura keledı keide... -Qazır ūlttyq bolmysymyz qiyn jaǧdailarǧa tap boluda. Äiel qūqyn qorǧaudyŋ atyn jamylyp, ūltymyzdyŋ ūǧymyna jau piǧyldaǧy türlı tüsınıksız ūiymdardyŋ Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧynda Täuelsızdık besıgı - Almatyda şeruge şyǧyp, Şymkenttegı şuǧa ainalǧan qaqtyǧysqa, Qyzylordadaǧy qareketterıne qarasaŋyz, bızdıŋ ūlttyq tärbiemızge, iaǧni qazır talqylap otyrǧan ŪLTTYQ BOLMYSYMYZǦA öte qauıptı şabuyldar qaterı tönıp tūr. -Ūlttyq ideologiia basty ūranymyz boluy üşın Täuelsız el bolǧanymyzǧa 30 bolsa da, älı kıbırtıktep kele jatqan otarsyzdanuǧa jol aşuymyz kerek. Otarsyzdanu jürmese, tarihyŋ da taza emes. Öitkenı, ündı kemeŋgerı Neru aitqandai: «Otar eldıŋ tarihyn otarşyldar jazǧan.» Iаǧni, ūlttyŋ jaŋa bolmysy Ūltşyldyq negızde qalyptasuy kerek. -Memleket basşysy atap aityp, sanap körsetken ūlttyŋ jaŋa bolmysyna qajettı qasietterdıŋ bärınıŋ negızı Ūltşyldyqqa kelıp tıreledı. Öitkenı, keşe keŋes imperiiasy kezınde 70 jyl ūltşyldyqpen küresu qazır Täuelsızdıktıŋ 30 jylynda da toqtaǧan joq. Körnektı jazuşy Ǧabiden Mūstafinnıŋ “Būryn bız ūltşyldyqpen kürestık, endı ūltsyzdyqpen küreseiık”-degen äigılı sözı qazır öte özektı bolyp tūr. Ūltşyldyq degen ūǧymnan bızdıŋ bilık ädettegıdei şoşyp ketpeu üşın tüsındıre keteiık. Ūltşyldyq degenımız - Memleketşıldık, elşıldık, patriottyq!
-1922 jyly ūlt ūstazy, Alaş kösemderınıŋ bırı Ahmet Baitūrsynūly 50 jasqa tolǧanda sol kezdegı Ükımet basşysy Säken Seifullin onyŋ bar qasietın aityp kelıp, “Eŋ bastysy - Ūltşyl”-dep maqtaǧan.1922 jyly, Reseidıŋ avtonmiiasy kezımızdıŋ özınde qyzyl sūŋqar atanǧan Säken Seifullinnıŋ özı ūltşyldyqty därıptep tūrsa, qazır nege Täuelsızdık alǧanymyzǧa 30 jyl tolsa da, älı ūltşyldyqtan qaşyp jürmız. Reseide memlekettık tıldı qorǧaǧandar «patriottyq» dep baǧalanypp, maqtalady. Al Qazaqstanda memlekettık tıldı qorǧaǧandar – naşar maǧynasyndaǧy «ūltşyldyq» dep aiyptalyp, dattalady! Būl bızde älı ūlttyq ideologiianyŋ joqtyǧyn bıldıredı. -Qazaqstan Jazuşylar odaǧy töraǧasy, qazaqtyŋ körnektı aqyny Ūlyqbek Esdäulet jasaǧan baiandamasynda atap aitqandai, elımızdegı balabaqşanyŋ bärı memlekettık tılde bolyp, Memleketttık tıl turaly zaŋ qabyldanuy tiıs. -Bırlıgı dūrys bolsa, tırlıgı yrys bolar eldıŋ Ūlttyq ūrany:
“Bır el. Bır müdde. Bır tıl” boluy kerek. Bır tıl bolmaǧan elde bır tılek te bolmaidy! Bır tılek bolmasa, bırlık qaidan bolady?! Al bırlık bolmasa-tırlık bolmaityny bärımızge belgılı!Ūlttyq bolmysty qalyptastyrudyŋ negızgı tıregı, Ūlt müddesınıŋ eŋ basty negızı – Ūlttyŋ Tılı ekenı aiqyn! Bızdıŋ bilıkke de, bızdıŋ bärımızge de, barlyǧy tılge kelıp tıreletının moiyndaityn uaqyt boldy. Endeşe, bız sözımızdıŋ soŋyn QR Prezidentı Q.Toqaevtyŋ “Tıldı qorǧau - ūlttyq qauıpsızdıktı qorǧaumen bırdei» degen sözımen tüiındeimız. Jalǧasyn, tolyq nūsqany sıltemeden oqisyzdar: https://www.facebook.com/100001908576595/posts/5611782428895321/?d=n
