Májiliste syrttan negizsiz qaryz alǵany jáne ony ýaqytynda ıgermegeni úshin birinshi basshylardy jaýapqa tartýdy kózdeıtin zań jobasy talqylanýda. Bul týraly tómengi palatanyń tóraǵasy Nurlan Nyǵmatýlın málimdedi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly Sputnik Qazaqstan saıtyna silteme jasap.
Búgin májiliste 2020 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly esep tyńdaldy. Suraq-jaýap barysynda depýtat Artýr Platonov Qazaqstannyń memlekettik qaryzynyń kóbeıýine alańdaýshylyq bildirdi.
Aıtýynsha, 2020 jyly úkimet bıýdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý úshin syrttan taǵy qaryz alǵan. Saldarynan Qazaqstannyń memlekttik qaryzy ájeptáýir ósip, 20,6 trıllıon teńgeni nemese JIÓ-niń 29,4 proentin qurady.
"Jańa bıýdjettik saıasat tujyrymdamasynda memlekettik qaryz JIÓ-niń 27 proentinen aspaýǵa tıis dep kórsetilgen. Iaǵnı, biz "qyzyl" mejeden asyp kettik. Eger osyndaı qarqynmen qaryz ala bersek, Qazaqstannyń qarjylyq mindettemeleriniń mólsheri taıaýda ulttyq qordyń aktıvterinen asyp jyǵylady. Osyǵan baılanysty bıýdjet tapshylyǵyn azaıtý úshin jáne shıkizattyq emes kiristerdiń jańa kózderin izdeý boıynsha qandaı jumys júrgizilip jatyr degen saýal týyndaıdy", – dedi ol.
Qarjy mınısri Erulan Jamaýbaevtyń daǵdarysqa qarsy sharalardy qarjylandyrý úshin bıýdjet tapshylyǵy ulǵaıtylǵanyn atap ótti.
"Mundaı jaǵdaımen kóptegen memleket betpe-bet keldi, sonyń ishinde damyǵan elder de bar. Biraq soǵan qaramastan biz aldymyzǵa bıýdjet tapshylyǵy men syrttan qaryz alýdy qysqartý mindetin qoıyp otyrmyz. Bul úshin bizge bıýdjettiń kiris bóligin arttyrý qajet bolady. Ol úshin keshendi sharalar qabyldanǵan: kóleńkeli ekonomıkany azaıtý, búkil kedendik proedýrany ıfrlandyrý", – dep sanamalady mınıstr.
Alaıda májilis spıkeri Nurlan Nyǵmatýlın Jamaýbaevtyń jaýabyna qanaǵattanbady. Ol mınıstrden jalpylama sózdermen emes, naqty jaýap berýin ótindi.
Jamaýbaev bıýdjettiń kiris bóligin arttyrý úshin ulttyq jobalar ázirlenip jatqanyn tilge tıek etti.
Osy kezde Nyǵmatýlın mınıstrdiń sózin taǵy bóldi.
"Munyń bári jalpylama jaýap ekenin sezip otyrǵan shyǵarsyz. Sizde A, V jospary bolýy kerek. Siz úkimet múshelerin jınap: "Áriptester, ulttyq qorǵa únemi alaqan jaıyp, árkez syrttan qaryz ala almaımyz, biz qashan shynaıy jumys isteımiz" dep máseleni tótesinen qoıýyńyz kerek. Eldiń bas qarjygeri bolǵandyqtan bul máseleni siz sheshpeseńiz, áriptesterińiz aqsha suraýdy jalǵastyra beredi", – dedi ol.
Ol kez kelgen eldiń ekonomıkasy úshin syrttan qaryz alý qajetti shara ekenin atap ótti. Alaıda jańa qaryz alar aldynda buryn alynǵan bereshekti jumsaýda tártip ornatqan jón, dedi Nyǵmatýlın.
Májilis spıkeri búgingi kúnge deıin tartylǵan qaryzdy ıgerý jaǵdaıyna toqtaldy.
"Mysaly, 2017 jyly bilim mınıstrligi orta bilimdi jańǵyrtý jobasyn júzege asyrý úshin Dúnıejúzilik bankpen 67 mıllıon AQSh dollaryna kelisimshart bekitken. 2020 jyly dál osy mınıstrlik qaryzdyń bir bóligin, shamamen 50 mıllıon dollardyń kúshin joıýǵa bastamashy boldy. Suraq: osynshama qaryz nege alyndy onda? Biz birinshi kúnnen bastap sol qaryzǵa qyzmet kórsetýge memleketten aqsha jumsadyq qoı. Bul suraq qazirgi bilim mınıstrine qoıylyp otyrǵan joq. Ol (Ashat Aımaǵambetov) kerisinshe qaryz somasyn qysqartyp, atalǵan jobany 17,5 mıllıon dollarǵa júzege asyrdy", – dedi Nyǵmatýlın.
Spıker mundaı kartına kóptegen mınıstrlikte baıqalatanyn aıtty. Mınıstrler óz qalaýyna qaraı syrttan qaryz alýǵa júgirmeýi kerek, dep sanaıdy tóraǵa.
"Qazir bizde zań jobasy talqylanyp jatyr. Onda syrttan negizsiz qaryz alǵany jáne ony ýaqytynda ıgermegeni úshin memlekettik organdardyń birinshi basshylaryn jaýapqa tartýdy kózdeıtin norma bar. Jaqyn arada biz ony qabyldaımyz. Eger basqa da zańnamalyq tetikter qajet bolsa, jumys tobyna engizińizder, biz qoldaımyz. Múmkin, birinshi basshylardy qylmystyq jazaǵa deıin tartý bastamasyn kóteretin shyǵarsyzdar. Muny da qoldaımyz", – dedi Nyǵmatýlın úkimet múshelerine qarata.
Májilis spıkeri memleket ár alǵan tıynyna jaýap beretinin, sol sebepti qaryzdy ońdy-soldy alýǵa bolmaıtynyn qadap aıtty.
